Home Dossiers Eerste Wereldoorlog

Eerste Wereldoorlog

  • 33 artikelen
Eerste Wereldoorlog

De Eerste Wereldoorlog was een wereldwijde strijd die van 1914 tot 1918 duurde. De moord op de Oostenrijkse aartshertog Franz Ferdinand en diens vrouw in Sarajevo op 28 juni 1914 was de aanleiding voor een oorlog waarbij miljoenen mensen omkwamen. De centrale machten Duitsland, Oostenrijk-Hongarije en Italië namen het op tegen de geallieerden, waaronder Frankrijk, het Verenigd Koninkrijk, Rusland en later de Verenigde Staten.

Wanneer was de Eerste Wereldoorlog

De Eerste Wereldoorlog vond plaats tussen 1914 en 1918. Miljoenen soldaten en burgers verloren hun leven en vele steden en dorpen werden verwoest. De strijd in loopgraven was tekenend voor de oorlog; legers wonnen bij offensieven maar weinig terrein. In de Eerste Wereldoorlog werden ook verschillende nieuwe wapens ingezet, waaronder gifgas.

Meer lezen over de Eerste Wereldoorlog? Schrijf u in voor onze gratis nieuwsbrief.

Ontvang historische artikelen, nieuws, boekrecensies en aanbiedingen wekelijks gratis in uw inbox.

Op 11 november 1918 werd een wapenstilstand overeengekomen. Hoewel de Eerste Wereldoorlog een einde maakte aan de macht van de Duitse keizerrijken en de Oostenrijkse Habsburgers, zou het uiteindelijk de aanleiding vormen voor nieuwe conflicten, waaronder de Tweede Wereldoorlog.

Uitgelichte berichten

Alles wat u moet weten over de Eerste Wereldoorlog
Alles wat u moet weten over de Eerste Wereldoorlog
Artikel

Alles wat u moet weten over de Eerste Wereldoorlog

Werd de Eerste Wereldoorlog veroorzaakt door de amoureuze ambities van een Oostenrijkse generaal? Waarom duurde hij zo lang, en moesten duizenden onnodig sneuvelen? En wat dreef de manschappen ertoe de gruwelijkheden van het loopgravenfront lijdzaam te ondergaan? De Eerste Wereldoorlog in acht vragen en antwoorden. `De blinde vlek in het historisch bewustzijn van Nederland’ noemde…

Lees meer
Britse propaganda Eerste Wereldoorlog
Britse propaganda Eerste Wereldoorlog
Artikel

Zeepfabriek: Britse propaganda in de Eerste Wereldoorlog

In 1917 zochten de Engelsen een manier om de haat tegen Duitsland aan te wakkeren. Daarom suggereerden ze dat hun vijand lijken van soldaten tot zeep verwerkte in een zeepfabriek. Die propaganda in de Eerste Wereldoorlog bleek zeer effectief. De Eerste Wereldoorlog was de eerste oorlog die niet alleen met het zwaard, maar ook met…

Lees meer
Nederland bleef neutraal
Nederland bleef neutraal
Artikel

Eerste Wereldoorlog Nederland: zo bleven we neutraal

Er vielen Engelse bommen op Zeeuwse steden en Duitse duikboten brachten Nederlandse schepen tot zinken. Toch wist Nederland tijdens de Eerste Wereldoorlog neutraal te blijven. ‘Geen twist zoekt Nederland met de volkerenHet wil Vrede, niet den strijdMaar als het moet, zal het zich werenVoor vrijheid en neutraliteit’  Deze woorden klonken in 1915 honderden malen door…

Lees meer
Belgische vluchtelingen in de Eerste Wereldoorlog
Belgische vluchtelingen in de Eerste Wereldoorlog
Artikel

Belgische vluchtelingen in de Eerste Wereldoorlog

In de Eerste Wereldoorlog werd Nederland overspoeld door Belgische vluchtelingen. Het waren er meer dan gedacht en er zaten profiteurs tussen. Toch deed de regering haar uiterste best de ontheemden van WO1 met open armen te ontvangen. Vanaf het einde van de negentiende eeuw waren de spanningen in Europa op politiek, militair, economisch en koloniaal…

Lees meer

Oorzaken Eerste Wereldoorlog

Er waren verschillende oorzaken voor de Eerste Wereldoorlog. De moord op aartshertog Franz Ferdinand door Gavrilo Princip zorgde er op 28 juni 1914 voor dat de politieke spanningen tussen de Europese machten escaleerden. Ferdinand was erfgenaam van de Oostenrijkse troon en stond bekend om zijn controversiële politieke opvattingen. Tegelijkertijd deed hij zijn uiterste best de vrede in Europa te handhaven. Dat mocht niet baten; zijn dood luidde het begin van de Eerste Wereldoorlog in, en op 2 augustus vielen de eerste doden van de Eerste Wereldoorlog.

Andere oorzaken van de Eerste Wereldoorlog waren de imperialistische rivaliteit tussen de grote Europese mogendheden, die streden om koloniale gebieden en economische invloed. In de aanloop naar de oorlog hadden verschillende landen bondgenootschappen gesloten om hun belangen te beschermen en hun veiligheid te waarborgen. Dit betekende dat een conflict tussen twee landen snel kon uitmonden in een grootschalige oorlog.

Hitler in de Eerste Wereldoorlog

In Mein Kampf en in zijn toespraken schiep Adolf Hitler de mythe dat hij tijdens de Eerste Wereldoorlog met overgave had gevochten aan het front. In werkelijkheid was Adolf Hitler in de Eerste Wereldoorlog een Etappenschwein: een lafaard. Veel van zijn vroegere kameraden moesten dan ook niets van Hitler hebben na de Eerste Wereldoorlog.

Propaganda

In de Eerste Wereldoorlog werd propaganda gebruikt om de bevolking te overtuigen van de rechtvaardigheid van de oorlog. Regeringen gebruikten posters, films en nieuwsberichten om de publieke opinie te beïnvloeden. De propaganda-uitingen gebruikten vaak stereotype beelden van de vijand en onzinnige claims om het publiek bang te maken. Een beroemd voorbeeld is het gerucht dat Engeland verspreidde over de Duitsers: zij zouden lijken van de vijand tot zeep verwerken.

Nederland neutraal

Nederland was in de Eerste Wereldoorlog neutraal. Terwijl de regering die neutraliteit probeerde te handhaven, kreeg het land te maken met economische problemen en stijgende prijzen. Bovendien vielen er wel eens bommen op Nederlandse steden en werd het land overspoeld door Belgische vluchtelingen. Het neutrale Holland was ook de bestemming voor enkele duizenden Russische vluchtelingen die tijdens de Eerste Wereldoorlog ontsnapten uit Duitse krijgsgevangenkampen. De Grote Oorlog leidde in ons land ook tot grote schaarste aan voedsel en brandstof.

Wapens in de Eerste Wereldoorlog

De Eerste Wereldoorlog was een periode van intensieve wapenontwikkeling en innovatie. Het gebruik van nieuwe en geavanceerde wapens veranderde de manier van oorlogvoeren en zorgde voor een ongekend aantal slachtoffers.

Tijdens de Eerste Wereldoorlog werden tanks voor het eerst op grote schaal ingezet. Ze konden door vijandelijke linies breken en zorgden voor een nieuwe vorm van mobiliteit op het slagveld. Artillerie was ook een belangrijk wapen: daarmee waren de legers in staat om grote gebieden te beschieten.

Amerika in de Eerste Wereldoorlog

President Wilson wilde niet dat Amerika in de Eerste Wereldoorlog zou meevechten, maar raakte in 1917 toch betrokken bij de strijd. De Duitse agressie – ook in Amerika zelf – maakte de neutraliteitspolitiek van de president onhoudbaar. De Amerikaanse troepen speelden een belangrijke rol bij de uiteindelijke overwinning van de geallieerden, en na de oorlog hielp Washington de naoorlogse politiek en diplomatie vormgeven.

Verdrag van Versailles

Aan het einde van de Eerste Wereldoorlog lanceerden de Duitsers nog een laatste offensief dat de strijd moest beslissen, maar dat mislukte. In 1919 sloten de voormalige vijanden vrede in het paleis van Versailles. In Versailles kwam het tot heftige aanvaringen tussen buurlanden Nederland en België, omdat het verwoeste België na de Eerste Wereldoorlog delen van Nederland opeiste als compensatie. Het Verdrag van Versailles kon niet voorkomen dat twintig jaar later de Tweede Wereldoorlog uitbrak. De onderhandelaars hadden grootse idealen, maar werden ingehaald door nieuwe nationalistische conflicten.

Gevolgen Eerste Wereldoorlog

Door het Verdrag van Versailles moest Duitsland na de Eerste Wereldoorlog enorme herstelbetalingen doen en kreeg het beperkingen opgelegd aan zijn militaire omvang. De economie van Duitsland leed daar ernstig onder en het land kreeg te maken met sociale onrust en politieke instabiliteit. De Weimarrepubliek werd opgericht als de nieuwe Duitse regering, maar het land bleef verdeeld en gefragmenteerd. De opkomst van het nationaalsocialisme in de jaren twintig en dertig wordt vaak gezien als een reactie op de omstandigheden in Duitsland, maar ook elders in Europa leidde de nasleep van de oorlog tot de opmars van antidemocratische ideeën. Na 1918 greep bovendien de Spaanse griep om zich heen in Europa, met miljoenen doden tot gevolg.

Films Eerste Wereldoorlog

Er zijn veel films over de Eerste Wereldoorlog, zowel documentaires als speelfilms. Vaak zijn het films die de verschrikkingen van de oorlog tonen, zoals de uitzichtloosheid in de loopgraven en de gruwelijkheden die soldaten moesten doorstaan. Een beroemd voorbeeld is de Duitse Netflixfilm Im Westen nichts neues, die de nutteloosheid van de loopgravenoorlog toont.

Boeken Eerste Wereldoorlog

Tot ver in de jaren negentig verschenen er in Nederland weinig boeken over de Eerste Wereldoorlog. Ons land was buiten de oorlog gebleven, dus schreven historici er nauwelijks over. Maar de laatste decennia is de aandacht voor de ‘Grote Oorlog’ op literair vlak sterk gegroeid. In memoires en romans manoeuvreerden de strijders van de Eerste Wereldoorlog zich vaak in de slachtofferrol. Over de loopgravenstrijd zijn ook veel gedichten geschreven door beroemde auteurs als Wilfred Owen en Siegfried Sassoon.

Dit artikel is exclusief voor abonnees

Dit artikel op Historischnieuwsblad.nl is alleen toegankelijk voor abonnees. Met liefde en zorg werken wij iedere dag weer aan de beste historische verhalen door toonaangevende historici. Steun ons door lid te worden voor maar €4,99 per maand, de eerste maand €1,99. Log in om als abonnee direct verder te kunnen lezen of sluit een abonnement af.
Conscript videospel
Conscript videospel
Interview

Gamers gaan in Conscript virtueel de loopgraven in

De Eerste Wereldoorlog wordt vaak gebruikt als setting voor videospellen en daar klinkt geregeld kritiek op. Maar het horrorspel ‘Conscript’ hoopt dat spelers iets over de tragiek van die oorlog leren.

Lees meer
Vrouwen aan het werk in een munitiefabriek. Schilderij door Stanhope Forbes, 1918.
Vrouwen aan het werk in een munitiefabriek. Schilderij door Stanhope Forbes, 1918.
Artikel

Lloyd George hamerde op het belang van de oorlogseconomie

Volgens de voorzitter van werkgeversorganisatie VNO-NCW moeten we ons voorbereiden op een oorlogseconomie. In 1915 had de Engelse premier David Lloyd George een vergelijkbare boodschap.

Lees meer
Soldaten in Verdun
Soldaten in Verdun
Artikel

Bachmoet is geen Verdun

Rusland zegt Bachmoet volledig te hebben veroverd. In de media werd Bachmoet vergeleken met de strijd om Verdun in de Eerste Wereldoorlog, maar klopt die vergelijking wel?

Lees meer
Oorlog dwingt om economisch zelfstandiger te worden
Oorlog dwingt om economisch zelfstandiger te worden
Nieuws

Oorlog dwingt om economisch zelfstandiger te worden

Net als de oorlog in Oekraïne zorgde de Eerste Wereldoorlog in Nederland voor tekorten aan energie, grondstoffen en producten.

Lees meer
Im Westen nichts neues: overkill aan geweld
Im Westen nichts neues: overkill aan geweld
Recensie

Im Westen nichts neues: overkill aan geweld

‘Im Westen Nichts Neues’ won dit weekend maar liefst zeven Bafta’s, de belangrijkste Britse filmprijs. De Duitse film bewijst dat elke serieuze oorlogsfilm automatisch een anti-oorlogsfilm is.

Lees meer
De oude leugen
De oude leugen
Column

De oude leugen

De zinloosheid van de strijd in Oekraïne doet Philip Dröge denken aan de Eerste Wereldoorlog en dichter Siegfried Sassoon.

Lees meer
Duitsland na de Eerste Wereldoorlog
Duitsland na de Eerste Wereldoorlog
Artikel

Duitsland na de Eerste Wereldoorlog

Na vier helse jaren capituleerden de Duitsers op 11 november 1918 – een moment waar de hele wereld naar had uitgekeken. Maar wat gebeurde er met de Duitsers en Duitsland na de Eerste Wereldoorlog? Wat schreven militairen, verpleegsters en burgers een dag na de wapenstilstand in hun dagboeken? ‘Fine day, but cold and dull,’ noteerde...

Lees meer
De sluipmoordenaar van de Eerste Wereldoorlog
De sluipmoordenaar van de Eerste Wereldoorlog
Artikel

De sluipmoordenaar van de Eerste Wereldoorlog

Begin 1918 kregen de eerste soldaten uit de Eerste Wereldoorlog koorts en een onschuldige keelpijn, een halfjaar later was de ‘Spaanse griep’ veranderd in een dodelijke pandemie. Een op de drie aardbewoners werd ziek. Hoe kon het virus zo om zich heen grijpen? Bij het oorlogsgeweld voegde zich in 1918 nog een vijand: een onvoorspelbare...

Lees meer
Einde Eerste Wereldoorlog
Einde Eerste Wereldoorlog
Artikel

Einde van de Eerste Wereldoorlog: het laatste Duitse offensief

De Duitsers stuurden aan het einde van de Eerste Wereldoorlog aan op een ‘Entscheidungsschlacht’, een veldslag die de oorlog zou beslissen. Tijdens een grootscheeps offensief maaiden ze de Britse troepen omver – toch faalden ze. Eind 1917 besefte de Duitse legerleiding dat zij nog één kans zou krijgen om de Grote Oorlog in haar voordeel...

Lees meer
Amerika in de Eerste Wereldoorlog
Amerika in de Eerste Wereldoorlog
Artikel

Amerika en de Eerste Wereldoorlog: Washington werd de strijd in gezogen

President Wilson wilde niet dat Amerika tijdens de Eerste Wereldoorlog betrokken zou raken bij de strijd. Maar de Duitse agressie – ook in Amerika zelf – maakte zijn neutraliteitspolitiek onhoudbaar. In 1917 gingen de VS meevechten. Voor de meeste Amerikanen kwam het als een grote verrassing dat in augustus 1914 een grote oorlog uitbrak in...

Lees meer
Schaarste Eerste Wereldoorlog
Schaarste Eerste Wereldoorlog
Artikel

Schaarste in Nederland tijdens WO1

De eerste jaren van de Grote Oorlog leed de Nederlandse economie nog weinig onder de strijd. Maar in 1917 werd de schaarste aan veel producten, vooral voedsel, voelbaar. De bevolking had het zwaar. Alleen de ‘hoge heren’ ontsnapten aan de ellende. De Eerste Wereldoorlog had grote invloed op de politiek, de economie en op het...

Lees meer
Nederland bleef neutraal
Nederland bleef neutraal
Artikel

Eerste Wereldoorlog Nederland: zo bleven we neutraal

Er vielen Engelse bommen op Zeeuwse steden en Duitse duikboten brachten Nederlandse schepen tot zinken. Toch wist Nederland tijdens de Eerste Wereldoorlog neutraal te blijven. ‘Geen twist zoekt Nederland met de volkerenHet wil Vrede, niet den strijdMaar als het moet, zal het zich werenVoor vrijheid en neutraliteit’  Deze woorden klonken in 1915 honderden malen door...

Lees meer