De Eerste en Tweede Wereldoorlog worden vaak gebruikt als setting voor videospellen en daar klinkt geregeld kritiek op. Maar de maker van het nieuwe spel Conscript pakt het anders aan. Hij heeft een boodschap over de tragedie van oorlog.
In Conscript kruipen spelers in de huid van een soldaat uit de Eerste Wereldoorlog. Ze moeten zien te overleven in de loopgraven en in een landschap vol dood en vernietiging op zoek gaan naar hun verloren broer. Het spel is niet vrij van geweld; spelers zijn bijvoorbeeld in staat om Duitse soldaten dood te schieten. Deze vijanden blijven soms kermend van de pijn op de grond liggen, totdat de speler hun een genadeschot toedient. Tijdens bombardementen komen soms zelfs soldaten die niet doorhebben dat ze hun benen kwijt zijn, op spelers afgekropen.
Meer historisch nieuws lezen? Schrijf u in voor onze gratis nieuwsbrief.
Deze gruwelijke taferelen zijn bewust toegevoegd. Spelers kunnen in Conscript niet zomaar iemand doodschieten: ze worden geconfronteerd met het verlies van mensenlevens dat een oorlog met zich meebrengt.
Games tonen tragisch verleden
Over het gebruik van historische conflicten in videospellen ontstaat geregeld ophef. De Eerste en Tweede Wereldoorlog zouden zo beladen zijn dat ze zich niet lenen voor een medium dat gericht is op spel en vermaak. Dit zou afbreuk doen aan de historische betekenis ervan en respectloos zijn tegenover veteranen. Daarom kiezen spelontwikkelaars tegenwoordig minder vaak voor platte actie, maar stellen ze verhalen over de oorlog centraal.
Dit artikel is exclusief voor abonnees
In Conscript komt dit gegeven op een huiveringwekkende wijze naar voren als spelers foto’s van geliefden en kinderen aantreffen, wanneer ze de uniformen van dode soldaten doorzoeken. Oorlogsgeweld is in Conscript geen vermaak, maar een tragische werkelijkheid.
Horror in de Eerste Wereldoorlog
Conscript is in essentie een horrorspel. De sfeer in de loopgraven is angstig en bedrukkend. De voetstappen van naderende vijanden klinken al lang voordat je ze ziet, en vaak zorgt de duisternis ervoor dat je slechts enkele meters ver kunt kijken. Ondertussen werkt een onheilspellende soundtrack op de zenuwen.
Historicus Pieter van den Heede (Erasmus Universiteit) doet onderzoek naar de historische representatie in videogames en ziet dat de Eerste Wereldoorlog een populaire setting is voor horrorspellen. ‘De link tussen de Eerste Wereldoorlog en het horrorgenre was al zichtbaar in de directe nasleep van de oorlog,’ vertelt hij. ‘Denk bijvoorbeeld aan de gruwelijke tekeningen van kunstenaar Otto Dix. Het Eerste Wereldoorlog-horrorgenre grijpt vaak terug op zijn kunstwerken en hun duistere ambiance. Ook kan het doolhof dat je vaak ziet in klassieke horrorspellen als Resident Evil heel makkelijk vertaald worden naar de loopgraven.’
Van den Heede wijst erop dat het gevoel van macht dat de speler krijgt in videospellen over de Eerste Wereldoorlog verschillend kan worden ingezet. Een regulier schietspel geeft de speler een vuurwapen waarmee hij zoveel mogelijk vijanden moet neerschieten. Hierdoor voelt de speler zich een machtige oorlogsmachine. Maar in een horrorspel nemen ontwerpers die sensatie bewust weg. De speler voelt zich nietig, bevindt zich in een donkere en desoriënterende omgeving en moet het vaak in zijn eentje opnemen tegen vijanden die sterker zijn dan hijzelf. Het spel draait dan niet om het geweld, maar om de wens om te overleven; een insteek die goed aansluit bij de ervaringen van een frontsoldaat uit de Eerste Wereldoorlog.
Minder toegankelijk dan een film
‘Games hebben de potentie om op een zinvolle manier historisch beladen ervaringen opnieuw een plaats te geven,’ zegt Van den Heede. Historische inzichten openbaren zich spelenderwijs.
Een videospel is nog steeds minder toegankelijk dan een historische film, maar Van den Heede ziet daarin langzaam verandering komen. Want steeds meer mensen spelen videospellen en de platforms waarop ze beelden van hun games uitzenden worden ook populairder. De afgelopen twintig jaar hebben zowel ontwikkelaars als spelers meer belangstelling gekregen voor videospellen met een stevig verhaal. Videospellen die zich in een historische setting afspelen behoren volgens van den Heede tegenwoordig tot de populairste en bestverkochte titels.
