Historisch Nieuwsblad 9 - 2022
Oude wet verklaart het Amerikaanse kiessysteem
De Northwest Ordinance was in 1787 bepalend voor de indeling van de Verenigde Staten en voor het Amerikaanse kiessysteem.
Rituelen in de Middeleeuwen
Voor vroege middeleeuwers was veel onzeker en onverklaarbaar. Om houvast te vinden richtten ze zich tot het bovennatuurlijke.
Poetin rakelt oude complotverhalen op
Niets is wat het lijkt in het conflict tussen Rusland en Oekraïne. Dat vertellen Poetin en de zijnen dagelijks aan de Russen: overal spelen volgens hen verborgen complotten. De verhalen daarover gaan terug op de Koude Oorlog en het verdere verleden, vertelt literatuur- en cultuurwetenschapper Boris Noordenbos. Eigenlijk willen de Oekraïners gewoon bij Rusland horen....
Elke dag een nieuwe crisis
‘Kan de regering de crises nog wel aan?’ schreef onlangs een grote landelijke krant. Wie tegenwoordig googelt op het begrip ‘crisis’ struikelt erover. En je hoeft niet eens te googelen, de crisis zit elke dag bij elke talkshow vanzelf al aan tafel. In de week dat ik dit schrijf, was er een crisis in de...
Mondmaskers in gebruik na medische proeven
China censureert beelden van het WK in Qatar waarop het publiek geen mondkapjes draagt. Eind negentiende eeuw vond het mondmasker zijn weg naar de medische wereld.
Competitie om ouderdom fossielen
‘Zuid-Afrika is weer in de race als plaats waar de mens is ontstaan,’ kopte persbureau Bloomberg deze zomer. Wetenschappers hadden geconstateerd dat resten van mensachtigen uit Sterkfontein, bij Johannesburg, dateren van 3,4 tot 3,6 miljoen jaar geleden. Dat maakt ze ouder dan bijvoorbeeld Lucy, een vrouwelijke mensachtige van 3,2 miljoen jaar oud, uit Ethiopië. Wellicht...
‘Ik besefte dat er een nieuw tijdperk begon’
Hoogleraar Hendrik Vos vertelt over zijn historische sensatie. ‘Toen de Muur viel, besefte ik dat ik naar geschiedenis zat te kijken.’
‘De Nederlandse identiteit zit in een dip’
Emeritus hoogleraar geschiedenis Willem Frijhoff is overleden. In 2022 legde hij uit waarom een land een positief verhaal over zichzelf moet ontwikkelen. Nederland leek daar volgens hem niet toe in staat.
Jan Sobieski: de Leeuw van Polen
Christelijk Europa vreesde dat de Ottomanen via de Balkan zouden oprukken. De opluchting was dan ook groot toen de Poolse koning Jan III Sobieski hen in 1683 bij Wenen versloeg. Even was hij een internationale held. ‘Veni, vidi, Deus vicit.’ Ik kwam, ik zag, en God overwon. Met deze parafrase van Julius Caesar begon de...
Verheffen en straffen tegelijk
Als koloniaal bestuurder wilde A.W.F. Idenburg de positie van de inheemse bevolking verbeteren en had hij moeite met openlijke vormen van discriminatie. Tegelijk was hij voorstander van streng militair optreden. A.W.F. Idenburg (1861-1935) was drie decennia lang de personificatie van het Nederlandse kolonialisme. Hij was minister van Koloniën, gouverneur van Suriname en gouverneur-generaal van Nederlands-Indië....
Schijnheilig gedrag van het Westen
Het Westen zegt op te komen voor de mensenrechten. In werkelijkheid viert politiek opportunisme hoogtij. Zo laat de Frans-Britse jurist Philippe Sands zien in zijn boek over de kolonisatie van een eilandenarchipel in de Indische Oceaan. In de avond van 27 april 1973 werd Liseby Elysé, 21 jaar oud, gesommeerd Peros Banhos stante pede te...
Meer vrouwen in lesboek Latijn
Een populaire Britse lesmethode Latijn gaat op de schop. Na klachten van docenten en leerlingen over een gebrek aan diversiteit in de Cambridge Latin Course schreven lesontwikkelaars een nieuwe editie met meer ruimte voor het perspectief van vrouwen, minderheden en slaven in de Romeinse wereld. Sinds de jaren zeventig gebruiken Britse docenten de Cambridge Latin...
Misdadige vreemden
Door een fout in een nieuwe Spaanse wet komen zedendelinquenten eerder vrij. Hoe schreven Nederlandse kranten een eeuw geleden over aanranding en verkrachting?
‘Slavernijonderzoek levert vooral detailkennis op’
Rutte gaat vandaag met organisaties in gesprek over hoe het kabinet moet omgaan met het slavernijverleden. Ondertussen heeft koning Willem-Alexander een onafhankelijk onderzoek naar de rol van het koningshuis aangekondigd. Wat weten we eigenlijk nog niet van ons slavernijverleden?
Rotterdam handelde stiekem met Engeland
Nederlanders mochten tijdens de Franse bezetting geen zaken doen met Engeland. Dit zogenoemde continentaal stelsel was een economische ramp. Daarom bleven Rotterdammers clandestien handelen. De napoleontische bezetting (1806-1813) is door de Nederlandse geschiedschrijving lange tijd nogal stiefmoederlijk behandeld. Vanuit nationalistisch oogpunt was het natuurlijk een tamelijk beschamende periode. En vergeleken met de eerste fase van...
Betere opsporing van anarchisten
Wouter Klem laat zien hoe politiediensten eind negentiende eeuw optraden tegen anarchistische groepen die aanslagen pleegden.
Poetins verhaal slaat nergens op
De inval van Rusland in Oekraïne berust op allerlei historische claims. De vermaarde Britse historicus Orlando Figes fileert ze stuk voor stuk. En hij laat daarbij weinig heel van Poetins versie van de geschiedenis. Een Russische grap uit de Sovjettijd gaat zo: ‘Rusland is een land waarvan de toekomst vaststaat en alleen het verleden onvoorspelbaar...
De missie van Amerika
In de negentiende eeuw ontdekten de Verenigde Staten hun heilige plicht, hun Manifest Destiny. Ze wilden vrijheid en democratie verspreiden in de Nieuwe Wereld, desnoods met geweld. In 1846 motiveerden ze zo een oorlog met Mexico, die tot een aanzienlijke vergroting van het Amerikaanse grondgebied leidde. In 1836 verklaarden Amerikaanse kolonisten in de noordoostelijke provincie...
Antisemitisme in Nederlands-Indië: de roep van het Oosten
Steeds meer Joden vertrokken vanaf 1870 naar Nederlands-Indië. Ze konden er carrière maken en het provinciale Nederland ontvluchten. Als witte Europeanen maakten ze er bovendien deel uit van de elite. Toch lag antisemitisme altijd op de loer. In 1893 was de jonge twintiger Emanuel Moresco al bijna zes jaar bezig met de vooropleiding tot diplomaat....
Japan: westers of Aziatisch?
In hoog tempo nam Japan in de tweede helft van de negentiende eeuw alles wat westers was over. Het kreeg wolkenkrabbers, boulevards, lichtreclames, taxi’s, trams en treinen. Maar het vond geen politieke aansluiting bij het Westen. Nationalisten zagen daarin hun gelijk bevestigd: Japan moest terug naar vroeger. Geen land in de moderne geschiedenis maakte in...
Gelukkiger zonder geschiedenis
De wereld gaat nog eens aan vroeger ten onder. De kranten staan vol met leiders die een groots verleden aanroepen om hun huidige gebrek aan ideeën te verbloemen. Of ze nou Orbán, Erdogan of Trump heten, allemaal willen ze terug naar een toestand die ooit zou hebben bestaan. Naar het toppunt van nationale gelukzaligheid en...
Hildegard van Bingen: een heilige voor iedereen
De veelzijdige twaalfde-eeuwse heilige Hildegard van Bingen stichtte een eigen nonnenklooster en schreef over haar visioenen en kennis.
Uw dagelijkse portie geschiedenis
Elke dag de beste historische artikelen. Bestel nu Historisch Nieuwsblad met korting!