Home Poetins verhaal slaat nergens op

Poetins verhaal slaat nergens op

  • Gepubliceerd op: 24 augustus 2022
  • Laatste update 27 feb 2023
  • Auteur:
    Jeroen Vullings
  • 2 minuten leestijd
Poetins verhaal slaat nergens op

De inval van Rusland in Oekraïne berust op allerlei historische claims. De vermaarde Britse historicus Orlando Figes fileert ze stuk voor stuk. En hij laat daarbij weinig heel van Poetins versie van de geschiedenis.

Een Russische grap uit de Sovjettijd gaat zo: ‘Rusland is een land waarvan de toekomst vaststaat en alleen het verleden onvoorspelbaar is.’ Hoeveel bittere waarheid daarin schuilt, toont Orlando Figes in Het verhaal van Rusland. ‘Er is geen land dat zijn eigen verleden zo vaak heeft herschreven, geen land waarvan de geschiedschrijving altijd zo onderworpen is geweest aan de grillen van de heersende ideologie,’ stelt hij vast. Hij doorloopt de ‘nationale geschiedenis’ van Rusland om te tonen hoe de geschiedenis van meet af aan gepolitiseerd werd.

Of het nu om historische aannames gaat of mythes die de Russische autocratische heerser van dienst handig uitkwamen, Figes ontzenuwt ze. Dat intelligente, vermakelijke sloopwerk resulteert in een grande finale: na al die door Figes getoonde valse claims over de Russische oorsprongsgeschiedenis houdt Vladimir Poetins apodictische bewering dat Oekraïne en andere gebieden als de Krim van oudsher deel uitmaken van de ‘Russische wereld’ geen stand.

Allereerst is het idee van standvastige etniciteit al nonsens. De Roes waaraan ‘de eerste Russische staat’ Kiev-Roes (omstreeks 980 n.Chr.) haar naam ontleent, waren Vikingen uit Zweden. Ook het idee van de ‘eeuwige’ Russische hegemonie is onzinnig. Het gigantische Russische gebied kent geen natuurlijke grenzen en is daardoor uitermate kwetsbaar voor invasies. De militair superieure Mongoolse ruiterlegers onderwierpen het gehele land dan ook makkelijk. De daaropvolgende wording van Moskou als epicentrum van Russische macht berust niet op heldhaftig verzet tegen de Mongoolse heersers, maar op kruiperige collaboratie.

Daarnaast laat Figes zien hoezeer corruptie, bureaucratie, oligarchie en het verlangen omringd te worden door militair zwakke buurlanden als buffer al vroeg deel uitmaakten van het Russische bestaan. Maar Figes houdt hoop op verandering. Er waren momenten dat het anders had kunnen lopen. Die verhalen, zegt hij, moeten verteld blijven worden ‘wil het lot van Rusland kunnen veranderen’.

Het verhaal van Rusland. Mythe en macht van Vladimir de Grote tot Vladimir Poetin
Orlando Figes
336 p. Nieuw Amsterdam, € 29,99

Dit artikel is exclusief voor abonnees

Begrijp het heden, begin bij het verleden: met HN Actueel leest u historische achtergronden bij het nieuws van vandaag. Nu de eerste maand voor maar 1,99.

Dit artikel is gepubliceerd in Historisch Nieuwsblad 9 - 2022

Nieuwste berichten

Scène uit het grote offensief
Scène uit het grote offensief
Recensie

Blunders en rivaliteit kostten mensenlevens in de Slag om de Schelde

Dat Zeeland met de Slag om de Schelde het grootste Nederlandse slagveld werd in de Tweede Wereldoorlog had niet gehoeven. Het was anders gelopen als de Britse legeraanvoerder Bernard Montgomery minder eigengereid was geweest. Zijn rivaliteit met de geallieerde opperbevelhebber Dwight Eisenhower hielp ook niet mee, blijkt uit de documentaire Het grote offensief. De film...

Lees meer
Amsterdam leverde zijn Joden uit aan de Duitsers, concludeert het NIOD
Amsterdam leverde zijn Joden uit aan de Duitsers, concludeert het NIOD
Recensie

Amsterdam leverde zijn Joden uit aan de Duitsers, concludeert het NIOD

Eerst waren er excuses van het Amsterdamse gemeentebestuur, pas daarna verscheen het bijbehorende onderzoek van het NIOD. Beide trekken dezelfde conclusie: de gemeente gaf volle medewerking aan het beleid van de Duitse bezetter om Amsterdam judenrein te maken. Maar waar burgemeester Femke Halsema koos voor het perspectief van de slachtoffers, staat het NIOD vooral stil...

Lees meer
Atatürks secularisme putte uit Franse bronnen 
Atatürks secularisme putte uit Franse bronnen 
Nieuws

Atatürks secularisme putte uit Franse bronnen 

De beweging van de Jonge Turken, die zich aan het begin van het twintigste eeuw inzette voor de modernisering van het vaderland, liet zich door Franse ideeën inspireren. Dat laat historicus Remzi Çağatay Çakırlar zien in zijn proefschrift, waarop hij onlangs in Leiden promoveerde.  In 1925 gaf de intellectueel en Jonge Turk Abdullah Cevdet een...

Lees meer
Speelfilm <i>Perla</i>: communisten ruïneren jong stel
Speelfilm <i>Perla</i>: communisten ruïneren jong stel
Recensie

Speelfilm Perla: communisten ruïneren jong stel

We mogen denken dat we ons lot in eigen hand hebben, maar de speelfilm Perla dwingt tot bescheidenheid. Daarin ruïneert het communistische regime in Tsjechoslowakije het leven van een jong stel. Het drama opent met de inval in 1968 in Tsjechoslowakije door de legers van het Warschaupact. Daarna schakelt de film over naar 1981 in...

Lees meer