Historisch Nieuwsblad 9 - 2019
Verder aandacht voor de avontuurlijke ontdekkingsreis van de Portugese zeevaarder Ferdinand Magellaan die 500 jaar geleden in september 1519 koers zette naar het westen in de hoop via Azië en Afrika weer thuis te komen. Het werd een tocht met curieuze ontmoetingen en veel bloedvergieten. De prijs was hoog, maar dankzij dit hachelijke avontuur lag de westelijke route om de wereld voor altijd open.
Ook werpt dit nummer licht op de nalatenschap van de eerste moderne president van de Verenigde Staten Theodore Roosevelt, maakt u kennis met Fik Meijers’ nieuwste boek Schoonheid voor het oprapen, waarin de roofpraktijken van de Romeinen en hun navolgers uitvoerig worden besproken, en leest u meer over het mysterieuze leven van de behoedzame revolutionair Ho Chi Minh. Ook voor een exclusief voorproefje van het uitbundige programma van de feestelijke lustrumeditie van het Geschiedenis Festival, bestelt u het septembernummer van Historisch Nieuwsblad.
De Synode van Dordrecht
Dat Johan van Oldenbarnevelt het onderspit had gedolven in de machtsstrijd met zijn voormalige pupil, prins Maurits, is algemeen bekend. Velen weten ook nog wel dat een en ander te maken had met de aanscherping van de calvinistische leer, zoals die zich voltrok tijdens de roemruchte Synode van Dordrecht. Boeken over die synode – waar...
De hoeve en het hart – Enny de Bruin
Boeken over Nederland in de zogenoemde Gouden Eeuw vertellen vrijwel altijd het verhaal van handel, scheepvaart en de economische en culturele bloei in de Hollandse steden. Maar de Republiek bestond natuurlijk niet alleen uit het geürbaniseerde westen. De meeste mensen woonden in dorpen of minuscule stadjes op het platteland, waar de landbouw de voornaamste bron...
Alger, capitale de la révolution. De Fanon aux Black Panthers – Elaine Mokhtefi
Meiden met en zonder hoofddoek, families met kinderen, hip geklede studenten en in djellaba’s gestoken grijsaards: het lijkt wel of heel Algerije hier bij de Grande Poste, hartje Algiers, is samengekomen. Het is vrijdag 14 juni 2019 en ik sta te midden van duizenden demonstranten bij dit emblematische gebouw uit de Franse tijd. De sfeer...
De oorlog die niemand wilde – Frederick Taylor
Dat de geschiedenis in retrospectief wordt geschreven, blijkt indringend uit Frederick Taylors biografie-van-een-jaar 1939. De oorlog die niemand wilde. Het begrip appeasement is tegenwoordig synoniem met politiek slappe knieën, en voor wie iets meer historische kennis bezit, hoort daar de naam van Neville Chamberlain (‘Peace for our time’) bij, de Britse eerste minister die een...
Voorpublicatie Schoonheid voor het oprapen – Fik Meijer
Veroveraars roven de kunstschatten van overwonnen volken al sinds de Oudheid. Fik Meijer beschrijft in zijn nieuwste boek Schoonheid voor het oprapen de roofpraktijken van de Romeinen én hun navolgers. Zoals Napoleon, die Rome plunderde en de buit naar Parijs versleepte. Op 27 juli 1798 regende het in Parijs. Toch waren tienduizenden...
Chinees-Nederlandse liefde tegengewerkt
Nederlandse autoriteiten maakten zich tijdens het Interbellum zorgen over gemengde huwelijken met Chinezen en maakten relaties met dit ‛vreemde ras’ moeilijk. Chinese zeelui kwamen vanaf begin twintigste eeuw naar Nederland. Soms – heel soms – kregen ze relaties met Nederlandse vrouwen. In de ogen van de bestuurlijke bovenlaag was die ‛rassenmenging’ een moreel probleem; daarom...
De extra ogen van Van Leeuwenhoek
Microscopist Antoni van Leeuwenhoek steunde jarenlang op kunstenaar Willem vander Wilt. Van 1714 tot zijn dood in 1723 werkte Van Leeuwenhoek (geboren in 1632) voor zijn baanbrekende onderzoek nauw samen met tekenaar en schilder Vander Wilt (1691-1727). Die tekende, schilderde en etste alles wat Van Leeuwenhoek in die jaren door zijn microscoop zag en...
Rechts kaapt herdenking Warschau
De jaarlijkse herdenking van de Opstand van Warschau in 1944 krijgt steeds meer een rechts-nationalistisch karakter. Tot verdriet van oud-strijders. Elk jaar op 1 augustus klinken om klokslag vijf uur ’s middags overal in Warschau sirenes, gevolgd door een minuut stilte. Zo herdenkt de stad de opstand tegen de Duitse bezetter die op...
Dantes botten
De steden Florence en Ravenna hebben hun eeuwenoude ruzie om de stoffelijke resten van Dante Alighieri weer opgepakt. De Italiaanse schrijver-dichter Dante, bekend van zijn meesterwerk De goddelijke komedie, werd in 1302 vanwege een politiek conflict verbannen uit zijn geboortestad Florence. Na veel omzwervingen belandde hij in de stad Ravenna, waar hij in...
Sloop middeleeuwse brug valt mee
Tot verdriet van de inwoners van Doornik begon deze zomer de sloop van de middeleeuwse Pont des Trous (‘Gatenbrug’). Ook de media sloegen alarm. Maar de ophef is voorbarig. Op 2 augustus jongstleden nam een grijper de eerste hap uit de brug, om plaats te maken voor grotere schepen in de Schelde. Aan...
Hohenzollern eisen rijkdommen terug
Het eeuwenoude Duitse vorstenhuis Hohenzollern eist zijn verloren bezittingen terug. De familie blijkt al vijf jaar met de Duitse staat te onderhandelen over de teruggave van duizenden kunstwerken en historische objecten die haar tijdens de vorige eeuw zijn ontnomen. Georg Friedrich van Pruisen, het hoofd van de Hohenzollern-clan en de achter-achterkleinzoon van keizer Wilhelm II,...
Waagstuk Nieuwe Waterweg
Kostenoverschrijding bij grote bouwprojecten is van alle tijden, constateert Annegreet van Bergen. De aanleg van de Nieuwe Waterweg tussen 1866 en 1895 kostte zes keer meer dan begroot. Maar toen had je ook wat! Toen ik op de lagere school leerde dat Rotterdam de grootste haven ter wereld had, vond ik dat prachtig. Later leerde ik...
Stelling: geschiedenis en identiteit
In de ‘stelling’ reageert een vast panel van historici op een actuele gebeurtenis. Martin Sommer: ‘Je zou zeggen dat historici helemaal niet aan politiek moeten doen. Ze moeten, zoals Tacitus al zei, sine ira et studio hun vak bedrijven. Oftewel: ze zouden zonder woede of partijdigheid hun best moeten doen de...
Film: The last Czars
De beroemde opmerking van een adellijk personage in Giuseppe Tomasi di Lampedusa’s historische roman De Tijgerkat dat ‘als we willen dat alles blijft zoals het is, alles moet veranderen’, was geen inzicht dat de Russische tsaar Nicolaas II ter harte nam. Zijn halsstarrige blindheid voor de werkelijkheid in zijn rijk, waarin onrust en onvrede explosieve...
James Kennedy over zijn historische held
James Kennedy is hoogleraar moderne Nederlandse geschiedenis en decaan van het University College Utrecht. Hij bewondert de Amerikaanse historicus en essayist Christopher Lasch, auteur van The Culture of Narcissism, om zijn scherpe cultuurkritiek, die hij baseerde op gedegen historische kennis. Wanneer maakte u kennis met Christopher Lasch? ‘Ik ben geboren en getogen in...
De slag om de Zeeuwse delta
De opmars van de geallieerden na D-day stokt begin september na de verovering van Antwerpen. De Duitsers controleren de oevers van de Westerschelde, waardoor deze haven niet te gebruiken valt om de geallieerde troepen te bevoorraden. Een zware strijd brandt los om controle over de Zeeuwse delta – een modderig duel, met weinig glamour. Nou nee,...
Cowboy in het Witte Huis
De grote Amerikaanse meren krimpen door klimaatverandering. Aan het begin van de twintigste eeuw maakte president Theodore Roosevelt zich hard voor natuurbescherming.
Oom Ho, de behoedzame revolutionair
Met zijn vlasbaardje en maopak was hij in de jaren zestig hét symbool van de strijd van Vietnam tegen de Verenigde Staten. Ho Chi Minh wist met zijn charisma en eenvoudige levensstijl de Vietnamezen te inspireren en voerde een leven lang strijd tegen de bezetters van zijn land. Vijftig jaar geleden overleed hij. In juni...
Ruzie om de Rots
Gibraltar is al ruim drie eeuwen een Brits stukje Spanje, en ook na de Brexit willen de inwoners dat graag zo houden. Hoe de Rots ooit Brits werd – met Nederlandse hulp – en alle pogingen van Spanje om het gebied te heroveren wist te weerstaan. De Europese Unie stelde onlangs dat Spanje in...
Stevige dag met swingend slot
Het Geschiedenis Festival viert op 5 oktober 2019 zijn eerste lustrum. Opnieuw presenteert Historisch Nieuwsblad een dag vol lezingen, debatten, interviews, muziek en theater, met op de diverse podia de fine fleur uit de nationale en internationale geschiedschrijving. Zonder geheugen geen herinneringen en zonder herinneringen geen geschiedenis. Maar hoe betrouwbaar zijn die herinneringen?...
De fatale reis van Magellaan
In 1519 vertrokken vijf schepen richting Zuid-Amerika in de hoop via Azië en Afrika weer thuis te komen. Het werd een tocht met curieuze ontmoetingen en veel bloedvergieten, die de Portugese expeditieleider Ferdinand Magellaan niet zou overleven. De mannen aan boord voelden zich misleid en in de val gelokt. Ze waren 10.000 kilometer van...
Vlak na de bevrijding alweer een nieuwe strijd
Het zuiden van Nederland is in september 1944 amper bevrijd of er brandt een nieuwe strijd los: wie krijgt het voor het zeggen na de bevrijding?
Onbegrensde adoptie uit het buitenland
De Tweede Kamer wil een stop op adopties van kinderen uit het buitenland. In de jaren zestig en zeventig nam de adoptie van buitenlandse kinderen een hoge vlucht.
Uw dagelijkse portie geschiedenis
Elke dag de beste historische artikelen. Word abonnee en krijg onbeperkt toegang tot alle artikelen op Historischnieuwsblad.nl.