James Kennedy is hoogleraar moderne Nederlandse geschiedenis en decaan van het University College Utrecht. Hij bewondert de Amerikaanse historicus en essayist Christopher Lasch, auteur van The Culture of Narcissism, om zijn scherpe cultuurkritiek, die hij baseerde op gedegen historische kennis.
Wanneer maakte u kennis met Christopher Lasch?
‘Ik ben geboren en getogen in Iowa, en op mijn graduate school was het werk van Lasch (1932-1994) verplichte kost. Zijn The Culture of Narcissism (1979), maar ook andere boeken, zoals The New Radicalism in America (1965), heb ik als student gelezen.’
Wat spreekt u aan in zijn werk?
‘Lasch schreef in de jaren zeventig al over de teloorgang van gemeenschapszin en traditionele waarden, zoals het belang van familie, hard werken en discipline, in een consumptiemaatschappij waarin een elite regeert die alleen maar met zichzelf bezig is.
In zijn beroemdste boek, de bestseller The Culture of Narcissism, geeft hij commentaar op het Amerika van het consumentisme, individualisme en de hebzucht, maar ook op hedonistische politici die weigeren richting en leiding te geven.’
U herkende zijn cultuurkritiek?
‘Zeker. Dertig jaar later blijkt ook hoe scherp en trefzeker zijn inzichten waren. Zijn werk heeft voorspellende waarde; dat politiek is verworden tot entertainment zien we terug bij Donald Trump.’
Waarom vindt u hem een held?
‘Ik bewonder hem omdat hij voor zijn mening durfde uit te komen en zich niets aantrok van wat anderen daarvan dachten. Hij nam deel aan het maatschappelijk debat en kwam vaak op tv. President Jimmy Carter heeft hem ook nog om advies gevraagd. Helaas is hij jong overleden; hij werd 61 jaar.’
Had Lasch ook tekortkomingen?
‘Hij kwam aanvankelijk uit de marxistische hoek; zijn eerste boeken weerspiegelen zijn teleurstelling in radicaal-links. Maar zijn kritiek op het kapitalisme en de excessen van het liberalisme verloor hij nooit, hoewel hij aan het einde van zijn leven door sommigen als “conservatief” werd bestempeld. Ik hou het erop dat hij politiek ongrijpbaar was. Daarom sprak hij zoveel verschillende mensen aan. Maar Lasch was ook freudiaans geschoold, en persoonlijk heb ik moeite met die delen van zijn werk waarin hij op freudiaanse wijze analyseert. In de jaren zeventig was dat niet ongebruikelijk, maar ik vind het een beetje tijdgebonden.’
Ziet u parallellen met uw eigen leven?
‘Ik vind Lasch een held, juist omdat hij dingen veel beter kan dan ik.’
Dit artikel is exclusief voor abonnees
