Er was dit jaar veel aandacht voor het feit dat de feitelijke architect van de Republiek, Johan van Oldenbarnevelt, 400 jaar geleden werd onthoofd. Dat hij het onderspit had gedolven in de machtsstrijd met zijn voormalige pupil, prins Maurits, is algemeen bekend, en velen weten ook nog wel dat een en ander te maken had met de aanscherping van de calvinistische leer, zoals die zich voltrok tijdens de roemruchte Synode van Dordrecht.
Boeken over die synode – waar niet alleen Nederlandse predikanten aan deelnamen, maar ook buitenlandse theologen en diplomaten – concentreren zich vrijwel allemaal op de theologische debatten die hier werden gevoerd. Hoogleraar religiegeschiedenis Fred van Lieburg besteedt in dit boek weliswaar aandacht aan deze disputen, maar kijkt vooral naar wat deze topconferentie voor Dordrecht betekende.
‘De Leerregels van de synode [hebben] de heer advocaat het hoofd afgeschoten.’
– De Geneefse afgevaardigde Jean Diodati over de onthoofding van Johan van Oldenbarnevelt
Hoe stelden de politiek en religieus leiders zich op in het conflict? Stonden ze wel te springen dat de synode hier werd gehouden? Wat bracht de komst van al die theologen en diplomaten allemaal met zich mee? Hoe werd de zaak organisatorisch aangepakt? Wie timmerde de banken waar de afgevaardigden op zaten? Wat leverden die na afloop van de synode nog op?
Door in te zoomen op Dordrecht ten tijde van de synode – die van november 1618 tot mei 1619 duurde – komt de oudste stad van het gewest Holland tot leven. We zien welke (al dan niet geheime) agenda’s regenten en predikanten hadden, hoe er gemanoeuvreerd werd in het (inter)nationale krachtenveld, maar vooral ook hoe er in deze stad gewerkt, geleefd, geloofd en gekonkeld werd. En hoe de vrouw van een Dordtse regent dreigde dat ze nooit meer met hem naar bed zou gaan als hij voor het doodvonnis voor Oldenbarnevelt zou stemmen.
Synodestad. Dordrecht 1618-1619
Fred van Lieburg
Prometheus, 368 p.
Dit artikel is exclusief voor abonnees
