Home De hoeve en het hart – Enny de Bruin

De hoeve en het hart – Enny de Bruin

  • Gepubliceerd op: 23 aug 2019
  • Update 12 apr 2023
  • Auteur:
    Rob Hartmans
De hoeve en het hart – Enny de Bruin

Boeken over Nederland in de zogenoemde Gouden Eeuw vertellen vrijwel altijd het verhaal van handel, scheepvaart en de economische en culturele bloei in de Hollandse steden. Maar de Republiek bestond natuurlijk niet alleen uit het geürbaniseerde westen. De meeste mensen woonden in dorpen of minuscule stadjes op het platteland, waar de landbouw de voornaamste bron van inkomsten was. Hoe het leven van boeren er in die tijd uitzag, hoe ze werkten, wat ze belangrijk vonden, hoe ze met elkaar omgingen, wat ze dachten over samenleving en religie, wat ze geloofden? Tot voor kort wisten we hier heel weinig van.

Dankzij het magistrale boek De hoeve en het hart van Enny de Bruijn, die in 2012 promoveerde op een dissertatie over de dichter en theoloog Jacob Revius, is hier nu verandering in gekomen. Althans als het gaat om de inwoners van de dorpen Herwijnen en Hellouw in de Tielerwaard. Op basis van de brieven die de Gelderse boer Arien van Rijckhuijsen (1671-1750) aan zijn naar Leiden verhuisde zoon schreef, aangevuld met talloze andere archiefstukken, is De Bruijn erin geslaagd een overtuigende mentaliteitsgeschiedenis van de boeren in deze regio te schrijven.

Doordat Van Rijckhuijsen belangstelling had voor genealogie en ijverig geslachtsregisters bijhield en familieverhalen optekende, bestrijkt het boek een periode van bijna anderhalve eeuw. Een tijdspanne waarbinnen deze familie het economisch moeilijker kreeg, maar waarin ook op sociaal, cultureel en religieus gebied allerlei veranderingen optraden.

Dit artikel is exclusief voor abonnees

Begrijp het heden, begin bij het verleden: met HN Actueel leest u historische achtergronden bij het nieuws van vandaag. Nu de eerste maand voor maar 1,99.

Dit boek doet zeker niet onder voor mentaliteitshistorische klassiekers als Montaillou van Le Roy Ladurie en De kaas en de wormen van Ginzburg, en is in Nederland alleen te vergelijken met Een dorp in de polder van Van Deursen. De boeren uit de Tielerwaard waren echter heel verschillend van de inwoners van het Noord-Hollandse dorp Graft. Waren de laatsten vooral op de zeevaart georiënteerd, de boeren uit Herwijnen verdienden vooral veel geld door paarden te leveren aan het Staatse leger, dat bijna een eeuw lang niet ver van de Tielerwaard oorlog voerde tegen de Spanjaarden of Fransen (terwijl ze ook niet te beroerd waren om hun dieren aan de vijand te verkopen). Bovendien waren die Gelderse boeren heel wat gewelddadiger dan hun Hollandse tijdgenoten. De mate waarin in deze contreien doodslag voorkwam, en de in onze ogen wel heel lakse wijze waarop hiertegen werd opgetreden, is een van de vele fascinerende zaken die De Bruijn op levendige wijze beschrijft.

De hoeve en het hart. Een boerenfamilie in de Gouden Eeuw

Enny de Bruin

Prometheus, 464 p.

Dit artikel is gepubliceerd in Historisch Nieuwsblad 9 - 2019

Nieuwste berichten

Stilleven van Alexander Adriaenssen
Stilleven van Alexander Adriaenssen
Interview

Gevulde eieren met suiker en kaneel: zeventiende-eeuwse recepten bevatten verbazende combinaties

Voor de bouw van de Markthal in Rotterdam onderzochten archeologen de bodem en vonden er kookpotten, keukengerei en etensresten. Op deze plek werd dus ook vroeger al veel gegeten. Naar aanleiding van de vondsten is er nu een kookboek over de historische Rotterdamse cuisine. Het is volgens auteur Manon Henzen meer dan een receptenboek: ‘Historische...

Lees meer
Jacob Ruychaver met zijn gezin op een schilderij door Frans Hals
Jacob Ruychaver met zijn gezin op een schilderij door Frans Hals
Beeldessay

Pronken met onze families doen we al eeuwen

Gezellig, gelovig of rijk. Met een familieportret laten gezinnen aan de buitenwereld zien wie ze zijn. En dat ze hun leven goed voor elkaar hebben.  Wie in de zeventiende eeuw een Amsterdams grachtenhuis binnenliep, kon in de ontvangstkamer worden verwelkomd door een groot schilderij van de bewoners. Bijvoorbeeld van een strenge vader in donkere mantel...

Lees meer
Filmposter Zwei zu eins
Filmposter Zwei zu eins
Recensie

Duitsers op het dievenpad in schelmenfilm Zwei zu eins

Over het leven in de DDR bestaan veel grimmige films, maar Zwei zu eins bewijst dat je er ook een schelmenkomedie over kunt maken. De film speelt zich af in de zomer van 1990 in het Oost-Duitse Halberstadt. De aanstaande Duitse eenwording gaat in het stadje gepaard met massaontslagen en failliete fabrieken. Drie gedesillusioneerde werkloze...

Lees meer
Cover HN78 2025
Cover HN78 2025
Interview

Broedermoord en ruzie over de erfenis: familiedrama’s zijn van alle tijden

De zomereditie van Historisch Nieuwsblad is gevuld met artikelen over familie. Volgens eindredacteur Mirjam Janssen is het een prachtig thema omdat veel geschiedenis daar nu eenmaal begint. ‘Iemands status en opvoeding, en de mogelijkheden die hij of zij krijgt in het leven hangen voor een groot deel af van de familie. We laten zien hoe families...

Lees meer