De beroemde opmerking van een adellijk personage in Giuseppe Tomasi di Lampedusa’s historische roman De Tijgerkat dat ‘als we willen dat alles blijft zoals het is, alles moet veranderen’, was geen inzicht dat de Russische tsaar Nicolaas II ter harte nam. Zijn halsstarrige blindheid voor de werkelijkheid in zijn rijk, waarin onrust en onvrede explosieve proporties aannamen, leidde tot de ondergang van de Romanovs en de vestiging van een communistisch terreurbewind.
De zesdelige Netflix-serie The Last Czars portretteert tegen de achtergrond van de Russische sociale en politieke ontwikkelingen het noodlottige bewind van de laatste tsaar, vanaf zijn aantreden in 1894 tot aan de executie van hem en zijn gezin in 1918. Opmerkelijk is de vorm van de serie: een mengeling van gespeelde scènes, archiefbeelden en commentaar van historici. Dat werkt prima, al is het vreemd dat in een serie over de Russische geschiedenis iedereen Engels spreekt, en alleen westerse historici aan het woord komen.
Inhoudelijk verrast The Last Czars niet, maar de samenvatting van een kwarteeuw Russische geschiedenis in vier uur is voor de kijker toch een meeslepende ervaring. Nicolaas II is de tragische hoofdpersoon. Zijn conservatisme en zijn blunder om Raspoetin aan het hof te dulden, plaveien de weg voor de revolutie en Lenins rode terreur, waarin de Romanov-dynastie een bloedig einde vindt. Jammer dat de serie bij vlagen nogal melodramatisch is en niet uitblinkt in historische accuratesse: dat op een veronderstelde foto van het Rode Plein in 1905 ook het in 1924 gebouwde Lenin-mausoleum staat, is wel erg slordig.
The Last Czars, poster
Jos van der Burg is redacteur bij de Filmkrant.
