Het Geschiedenis Festival viert op 5 oktober 2019 zijn eerste lustrum. Opnieuw presenteert Historisch Nieuwsblad een dag vol lezingen, debatten, interviews, muziek en theater, met op de diverse podia de fine fleur uit de nationale en internationale geschiedschrijving.
Zonder geheugen geen herinneringen en zonder herinneringen geen geschiedenis. Maar hoe betrouwbaar zijn die herinneringen? Neemt het geheugen geen loopje met ons? Interessante vraagstukken voor historici, met name zij die zich met oral history bezighouden, zoals ooggetuigenverslagen en vertellingen. Geheugenspecialist en hoogleraar psychologie Douwe Draaisma betreedt op 5 oktober 2019 het hol van de leeuw, want hij zal tijdens het Geschiedenis Festival zijn licht laten schijnen op de (on)betrouwbaarheid van het geheugen.
Draaisma kan zijn vakgebied gelijk in praktijk brengen, want op diverse festivalpodia zullen ooggetuigen van de geschiedenis hun herinneringen delen. Een van hen is Jeroen Dijsselbloem. De oud-minister van Financiën en oud-voorzitter van de eurogroep speelde een cruciale rol bij het bedwingen van de financiële problemen van met name Griekenland, die de hele eurozone bedreigden. Met zijn stringente optreden maakte hij zich weinig geliefd in zuidelijk Europa. Interviewer Coen Verbraak gaat met hem in gesprek over hoe hij deze tumultueuze jaren heeft beleefd. En is er lering getrokken uit de crisis?
Vijf locaties
Draaisma, Dijsselbloem en Verbraak zijn slechts een kleine greep uit het aanbod. Meer dan vijftig sprekers zullen de verschillende podia betreden. Het idee om een dag lang de fine fleur van de geschiedschrijving in de schijnwerpers te zetten, ontstond toen vijf jaar geleden in de media geklaagd werd over de aandachtspanne van de moderne mens, die zich niet langer dan tien minuten leek te kunnen concentreren en alleen nog maar korte stukken zou willen lezen. Dat viel moeilijk te rijmen met het sterk toegenomen aantal historische boeken dat jaarlijks verscheen en met de groeiende behoefte onder geschiedenisliefhebbers aan informatieve lezingen en inhoudelijk gedreven paneldiscussies. De redactie van Historisch Nieuwsblad vond het daarom tijd voor een stevige dag vol geschiedenis, waar schrijvers en lezers elkaar konden vinden. Vanaf de eerste editie van het Geschiedenis Festival bleek deze opzet een succes. De beste historici en schrijvers uit binnen- en buitenland hebben afgelopen jaren de podia bevolkt en al snel bleek de festivallocatie niet meer groot genoeg om het aantal belangstellenden te herbergen. Uitbreiding was noodzakelijk, en daarom speelt het festival zich dit jaar op maar liefst vijf historische locaties af.
Muziek, theater, lezingen
Groten der aarde
Ook dit jaar is het programma zo divers mogelijk samengesteld. Er zijn lezingen, podiuminterviews, panelgesprekken, theater, muziek, masterclasses en een bruisende boekenwinkel. De onderwerpen lopen uiteen van de kernwapendreiging van Noord-Korea tot kunstroof in de Oudheid, van isotopenonderzoek tot de Val van de Muur, en van de karige maar vindingrijke keuken tijdens de Tweede Wereldoorlog tot de hernieuwde hang naar nationalisme in Europa.
Natuurlijk is er veel aandacht voor origineel onderzoek en nieuwe publicaties. De beroemde Britse historicus, journalist en schrijver Simon Sebag Montefiore komt vertellen over zijn boek Geschreven geschiedenis, waarin hij curieuze briefwisselingen tussen de groten der aarde gebundeld heeft. De Zweedse publiekshistoricus Dick Harrison geeft een college over de geschiedenis van de slavernij, die hij vanuit verschillende perspectieven onderzocht heeft. Hij vertelt het verhaal van krijgsheren, slavenhandelaren, hardwerkende slaven in zilvermijnen en op katoenvelden, slachtoffers van mensenhandel, abolitionisten en rebellen. Adrian Goldsworthy maakt opnieuw zijn opwachting, want zijn klassieke werk Roman Warfare, over de manier waarop de Romeinen dankzij oorlogvoering hun enorme imperium konden opbouwen en behouden, verschijnt dit najaar voor het eerst in Nederlandse vertaling.
Zij/Hij
Ook Geert Mak is weer van de partij. Zijn langverwachte vervolg op In Europa verschijnt later dit jaar en peilt de stemming in de eerste twee decennia van deze eeuw. Op het Geschiedenis Festival licht Mak zijn bevindingen toe en gaat hij onder meer in op de Europese relatie met Amerika en Rusland, de vluchtelingenstroom en de bankencrisis. Bovendien zal hij tijdens het openingsprogramma het woord nemen en betogen waarom kennis van het verleden van onschatbare waarde is, juist in deze tijd van nepnieuws, Twitter-haat, polarisatie en wantrouwen jegens instituties. Een andere prominent die spreekt tijdens het openingsprogramma is Tweede Kamerlid, oud-minister en historicus Lilianne Ploumen. Zij besteedt speciale aandacht aan de emancipatie van vrouwen, een thema dat met diverse lezingen en panelgesprekken centraal staat tijdens het Festival. Het thema van de Maand van de Geschiedenis, waar ook het festival deel van uitmaakt, is dit jaar namelijk ‘Zij/Hij’.
Nieuw dit jaar is het ‘historisch inloopspreekuur’. Bezoekers kunnen specialisten van diverse archief- en onderzoeksinstellingen bevragen over voorwerpen die ze van thuis hebben meegenomen. Dat kunnen bijvoorbeeld brieven, documenten of foto’s zijn, maar ook scherven, botresten, tegeltjes et cetera. De experts dateren de stukken, helpen deze te identificeren en voorzien ze van context. Ook kunnen ze advies geven over de historische waarde van de objecten. Ik ben benieuwd of zij, net als bij het televisieprogramma Tussen Kunst en Kitsch, heuse pareltjes aantreffen. En natuurlijk hoop ik op deze dag onze lezers weer in groten getale te mogen verwelkomen. Bent u er ook (weer) bij?
Wervelende muziekshow als exclusief avondprogramma: Stad in oorlog
De uitsmijter van het Geschiedenis Festival is een show waarin muziek en geschiedenis hand in hand gaan. Vincent Bijlo, Leoni Jansen en de Konrad Kosseleck Bigband staan garant voor historisch spektakel over oorlog, collaboratie, verzet en bevrijding.
Speciaal voor het lustrum van het Geschiedenis Festival hebben cabaretier Vincent Bijlo, zangeres Leoni Jansen en de Konrad Kosseleck Bigband een eenmalige, avondvullende voorstelling samengesteld waarin de geschiedenis van Haarlem centraal staat. Stad in oorlog is een voorstelling over vrijheid, vrede, vijanden en vrienden, over vertrouwen en over verzet, gesitueerd in Haarlem. Cabaretier en muzikant Vincent Bijlo vertolkt het verhaal, zangeres Leoni Jansen zingt persoonlijke en herkenbare songs uit het verleden, Konrad Koselleck en zijn bigband overspoelen het podium met geluid en geven het verhaal lading en vleugels. Vincent Bijlo staat regelmatig samen met de bigband op het podium en dat levert uitbundig geprezen shows op. Zoals de Volkskrant schreef: ‘Koselleck voelt de sfeer goed aan (…) de overtuigingskracht van een losgeslagen bigband is fenomenaal.’ Deze ‘losgeslagen bigband’ zal op 5 oktober de Philharmonie op stelten zetten.
Lezingen tussen de gravenportretten: Vijf historische festivallocaties
De podia van het Geschiedenis Festival bevinden zich op vijf historische locaties in het stadshart van Haarlem. Naast de Philharmonie en de Gravenzaal bent u dit jaar ook welkom in Teylers Museum, de Waalse Kerk en Zang en Vriendschap.
De veertiende-eeuwse Gravenzaal in het stadhuis van Haarlem ligt op enkele minuten loopafstand van de Philharmonie. Deze prachtige zaal is rond 1370 gebouwd en sinds 1388 in gebruik als stadhuis. Blikvangers zijn de beroemde gravenportretten, eind vijftiende eeuw geschilderd. In deze zaal treden onder meer de Zweedse publiekshistoricus Dick Harrison, hoogleraar politieke geschiedenis Monique Leyenaar en Marita en Alma Mathijsen op.
Nieuw als festivallocatie is de Waalse Kerk, op een steenworp afstand van de Philharmonie. In deze zaal staat internationale geschiedenis centraal, met optredens van Thomas von der Dunk, Rob de Wijk, Willem Melching en Remco Breuker.
Ook zijn we voor het eerst present in Zang en Vriendschap. Deze locatie leent zich uitstekend voor muziek; vandaar dat u hier onder meer de zangers van Muziektheater Hollands Diep hoort, die zich samen met historicus Fred van Lieburg over de stormachtige geschiedenis van de Synode van Dordrecht buigen.
Tot slot stelt Teylers Museum zijn historische gehoorzaal open voor festivalbezoekers. Hier kunt u lezingen bijwonen van onder meer Annegreet van Bergen, Saskia Stevens en de Haarlemse burgemeester en historicus Jos Wienen.
Geschiedenisfestival
Praktische informatie
Datum: 5 oktober 2019
Tijd: 9.00-21.00 uur
Centrale locatie: Philharmonie
Lange Begijnestraat 11 in Haarlem
Tickets: Abonnees € 54,95
Niet-abonnees € 64,95
Bestel uw tickets direct via www.geschiedenisfestival.nl.
Dit artikel is exclusief voor abonnees
