Frankrijk

In Frankrijk lijkt radicaal-rechts op verkiezingswinst af te stevenen. Lees verhalen over de sleutelfiguren uit de Franse politiek, zoals Pierre Poujade, Philippe Pétain en Charles de Gaulle.

De beroemdste koning van Frankrijk is Lodewijk XIV: de Zonnekoning. Zijn uitbundige feesten en zijn grootse paleis maakten de Zonnekoning tot de alleenheerser over de goede smaak. Maar hij wilde zich ook militair laten gelden. Lodewijks ambities zouden Frankrijk aan de rand van de afgrond brengen.

De Franse geschiedenis is doorregen met conflicten. Vanouds staan staat en samenleving tegenover elkaar. Hetzelfde geldt voor stad en platteland, Parijs en de provincie.

Op 14 juli 1789 bestormden boze Franse burgers de Bastille: het startschot voor de Franse Revolutie. Het geldt als een keerpunt in de westerse geschiedenis, waarbij drastisch werd afgerekend met oude vormen en gedachten. Maar eigenlijk wilden de meeste Fransen de revolutie helemaal niet.

De Franse revolutionaire Olympe de Gouges verzette zich tegen opvattingen dat vrouwen inferieur waren aan mannen. Dat kwam haar tijdens de Franse Revolutie duur te staan; ze moest haar standpunten met de dood bekopen. In 1793 ontspoorde de Franse Revolutie volledig: duizenden vermeende contrarevolutionairen werden vermoord. De drijvende kracht achter de executies was Maximilien de Robespierre, die van fletse jurist uitgroeide tot de morele leider van de Terreur.

Na de Franse Revolutie greep Napoleon Bonaparte de macht. Zijn neef Napoleon III zou langer aan de macht zijn, maar had een belabberd imago. Tijdgenoten omschreven hem als een kettingrokende, aartsluie opportunist met een voorliefde voor jonge meisjes. Toch had hij ook zijn kwaliteiten.

De Derde Franse Republiek (1871-1940) werd geplaagd door een groot aantal schandalen. Rond 1900 raakte Frankrijk verdeeld over een rechtszaak rond de Joods-Franse officier Alfred Dreyfus. Hij werd vastgezet wegens spionagepraktijken, maar schrijver Émile Zola maakte in de krant openbaar dat de beschuldigingen vals waren. Op 13 januari 1898 had hij in een vlammende open brief met de titel ‘J’accuse’ een aantal hoge militairen met naam en toenaam verantwoordelijk gesteld voor de onterechte veroordeling van de kapitein.

Het laatste en misschien wel het grootste schandaal was de affaire-Stavisky. Tijdens de economische crisis van de jaren dertig slaagde een oplichter erin om miljoenen achterover te drukken. In zijn val sleurde hij zelfs een kabinet mee.

Tijdens de Tweede Wereldoorlog kwam in FRankrijk het Vichyregime aan de macht onder leiding van maarschalk Philippe Pétain. Zijn regering collaboreerde in steeds sterkere mate met de Duitse bezetter.

Ondertussen riep Charles de Gaulle vanuit het buitenland op tot verzet tegen nazi-Duitsland. Hij zag het als zijn lotsbestemming om Frankrijk te bevrijden, en slaagde daarin. In 1958 keerde hij terug als premier en lukte het hem opnieuw om Frankrijk stevig op de kaart te zetten. Een van de smetten op zijn blazoen was de oorlog in de Franse kolonie Algerije, die hij niet wist te beëindigen.

Frankrijk kent een lange traditie van populistische politici. Georges Boulanger was de wegbereider voor latere populisten als Marine le Pen. Hij had een afkeer van Duitsers, Joden, democratie en sociale hervormingen. Die opstelling leverde hem eind negentiende eeuw een grote aanhang op.

In de jaren vijftig behaalde de populist Pierre Poujade grote electorale successen. Hij leidde een partij die opkwam voor de gewone man. Politici van de gevestigde orde konden wat hem betreft net zo goed worden opgeknoopt.

De Fransen speelden een belangrijke rol in de Europese eenwording. De superlobbyist Jean Monnet stond aan de wieg van de Europese Unie. Door aan de juiste touwtjes te trekken kreeg hij het Europese integratieproces van de grond. De Gaulle zat die Europese samenwerking echter geregeld dwars. Zo blokkeerde hij de Engelse toegang tot de EEG in 1963, en stapte hij zelfs uit de NAVO.