Historisch Nieuwsblad 3 - 2020
Het wonder van Warschau
Tijdens de Slag om Warschau in 1920 versloeg Polen het Rode Leger. Dit gevecht geldt daarom als een van de beslissende veldslagen in de wereldgeschiedenis: daar werd het communisme tegengehouden. Maar was deze strijd echt van doorslaggevend belang? In Warschau heerste een koortsachtige sfeer. Na een wekenlange terugtocht had het Poolse leger verdedigingslinies betrokken net...
De meeste schoolboeken deugen
Uit Amerikaans onderzoek blijkt dat het in Nederland slecht gesteld is met de kennis over de Holocaust. Critici wijzen met een beschuldigende vinger naar het onderwijs.
Machiavelli: een realist in de politiek
De burgemeester van Ter Apel ontvangt de Machiavelliprijs voor zijn communicatie over het aanmeldcentrum in zijn dorp. Wat was de naamgever van deze prijs, een held of een schurk?
Voorpublicatie: De ruwe oversteek. Groot-Brittannië, slavernij en de Amerikaanse Revolutie – Simon Schama
Tijdens de Amerikaanse Onafhankelijkheidsoorlog van 1775-1783 kozen veel zwarte slaven de kant van de Britten. De koning beloofde vrijheid in ruil voor loyaliteit. In die belofte stelden de slaven meer vertrouwen dan in hun Amerikaanse meesters, ook al beweerden zij juist voor vrijheid te vechten. Nadat het leger van George III zich had overgegeven aan...
Augustinus
Kerkvader Augustinus geldt als een van de grondleggers van de christelijke leer. Om zijn belang te benadrukken werd hij vaak in goud en brokaat afgebeeld, als een vorst. In werkelijkheid was hij een bescheiden man die in alle eenvoud samenleefde in een commune van gelijkgestemden. Augustinus was kwaad. Scherp viel hij uit naar een paar...
Boerenslim
De Nederlandse landbouw verandert in de twintigste eeuw van een kwijnende bedrijfstak in een geavanceerde industrie. Inmiddels is ons land de tweede voedselexporteur ter wereld. Dorsen Boeren in het gehucht Panser, tussen Zoutkamp en Vierhuizen, krijgen rond 1900 hulp van een stoommachine. Oogsten Een tractor...
Plastic: de geschiedenis van een wondermateriaal
Drankfabrikanten moeten mogelijk het statiegeld op plastic flessen verhogen. Plastic was de grondstof van de toekomst. Je kon er alles van maken, van grammofoonplaten tot speelgoed en kunstgebitten.
Hannie Schaft: de vrouw die nazi’s doodschoot
In de zomer van 1943 sloot Hannie Schaft zich aan bij een communistisch georiënteerde verzetsgroep in Haarlem. Samen met anderen pleegde ze aanslagen op collaborateurs. Na haar executie aan het eind van de oorlog claimde de CPN haar als communistische ‘martelares’. Maar was dat terecht?
Europese aanval op kapers
De EU wil oorlogsschepen naar de Rode Zee sturen om vrachtschepen te beschermen tegen aanvallen van Houthi-rebellen. Begin negentiende eeuw vonden Europese mogendheden dat er een einde moest komen aan de roofpraktijken van ‘Barbarijse kapers’ in de Middellandse Zee. Om dat te bereiken gebruikten ze veel geweld en zetten ze de politieke inrichting van de regio op zijn kop.
Samen tegen de anarchisten
Uit angst voor anarchisten begonnen Europese politiediensten eind negentiende eeuw internationaal samen te werken. Het effect is nog steeds merkbaar. Op 10 september 1898 stierf de Oostenrijkse keizerin Elisabeth – beter bekend als Sisi – nadat een anarchist haar met een scherpe vijl had gestoken. Europa was geschokt door de aanval, ook...
Woede over Spaanse verkleedpartij
Het Antwerpse college heeft met verontwaardiging gereageerd op een feestelijke herdenking in Madrid. Spaanse mannen hadden zich uitgedost als zestiende-eeuwse soldaten, die in 1576 met veel geweld huishielden in de Scheldestad. Op 31 januari stond de Plaza de Villa in Madrid in het teken van de Tercios de Flandes, militaire formaties uit...
Titanic Onderwerp van rechtszaak
Ruim een eeuw nadat hij zonk, is de Titanic onderwerp van een rechtszaak. Die draait om een kleine duikboot die afgelopen zomer tegen het wrak botste. Volgens het Britse bedrijf EYOS Expeditions, dat de tocht met de duikboot ondernam, ging het om een bescheiden botsing. Maar RMS Titanic, de onderneming die het alleenrecht heeft om...
Geen grappen over het lam
Op Twitter maken mensen zich vrolijk over het nieuwe uiterlijk van Het Lam Gods van Jan van Eyck. De restaurator vindt de grappen respectloos. Hij lijkt op Zoolander uit de gelijknamige komische film. Of op de bol-ogige acteur Steve Buscemi. Of hij is net zo mishandeld als het Spaanse Christus-fresco dat een...
Monumenten niet langer beschermd
De Zuid-Hollandse gemeente Kaag en Braassem schrapt haar lijst met 97 gemeentelijke monumenten en vervangt deze door ‘karakteristieke panden’. Het besluit is genomen om de regeldruk voor eigenaren bij bouwwerkzaamheden te verlichten. Voor karakteristieke panden gelden dezelfde bouweisen als voor niet-monumentale gebouwen, behalve dat er een vergunning nodig is bij onomkeerbare ingrepen, zoals (gedeeltelijke) sloop....
Stelling: de vaste baan
In de ‘stelling’ reageert een vast panel van historici op een actuele gebeurtenis. Martin Sommer: ‘Strikt genomen is de vaste baan, met alles erop en eraan, inderdaad een historische uitzondering. De achturige werkdag, een fatsoenlijk pensioen en een cao: het zijn allemaal vruchten van de vakbondsstrijd die nu bezig zijn te verkruimelen....
Heerschappij. Hoe het christendom het Westen vormde – Tom Holland
De Britse schrijver Tom Holland formuleert de onderzoeksvraag in Heerschappij. Hoe het christendom het Westen vormde zo: ‘Hoe kon een cultus die geïnspireerd is op de executie van een obscure misdadiger in een lang vervlogen keizerrijk zo’n transformerende en voortdurende invloed uitoefenen op de wereld?’ Ja, hij bedoelt Jezus. Daarvoor heeft hij de lezer vergast...
D.F. Malan. Profeet van de apartheid – Lindie Koorts
Veel Nederlanders hebben een beeld bij de apartheid, maar wie kent haar oorsprong? Uitgeverij Noordhoek voorziet in een behoefte door het werk van de Zuid-Afrikaanse biograaf Lindie Koorts over de eerste apartheidspremier Daniël François Malan (1874-1959) in het Nederlands uit te geven. Zij laat je kennismaken met de mentale wereld van de Afrikaners in de...
Eens ging de zee hier tekeer – Eva Vriend
De Amerikaanse historicus Barbara Tuchman heeft de afsluiting van de Zuiderzee ooit een van ‘mankind’s better moments’ genoemd: ‘Tegenwoordig is de Afsluitdijk een normale doorgaande weg. Rijd eroverheen, en je voelt je eventjes vervuld van optimisme over de mensheid.’ Maar toen het laatste gat in de dijk gesloten werd, op 28 mei 1932, hingen op...
Oefeningen in genot – Herman Pleij
Er schijnen nogal wat Nederlanders te zijn die met hun vingers in hun oren achter de bank springen zodra Maarten van Rossem op de buis verschijnt. En ik ken ook mensen die gillend wegzappen wanneer Herman Pleij aanschuift in een talkshow, of daar zelfs op tafel klautert. Waar sommigen allergisch zijn voor nurks realisme, moeten...
Film: Scandalous. The Untold Story of the National Enquirer (documentaire)
Dat Britse tabloids meedogenloos zijn, was de afgelopen maanden weer eens te zien aan hun behandeling van prins Harry en Meghan Markle. Niet alleen schrijven deze kranten mensen kapot, maar ze hebben ook een grote politieke invloed. Het Amerikaanse evenbeeld van de Britse tabloids is The National Enquirer. De documentaire Scandalous: The Untold Story of...
Wat zullen ze hebben gestonken
Zelfs in de hoogste kringen duurde het lang voordat iedereen ging douchen. Om over het gewone volk maar te zwijgen. Dat had het geld niet om zich eens grondig af te spoelen. Annegreet van Bergen is blij dat ze zich niet tot een ‘kattenwasje’ hoeft te beperken. Douchen en over mijn hele lijf warm water...
Daniela Hooghiemstra over haar historische held
Volkskrant-columnist en historicus Daniela Hooghiemstra schreef verschillende boeken over het koningshuis. Momenteel werkt ze aan een boek over prinses Irene en Carlos Hugo van Bourbon Parma. Hooghiemstra bewondert de vrijdenker Kees Boeke. Over hem schreef ze in 2014 De geest in dit huis is liefderijk. Het leven en De Werkplaats van Kees Boeke (1884-1966), een biografie waarop ze promoveerde. Wanneer maakte u kennis met Kees Boeke? ‘Mijn kennismaking met Kees Boeke was een onbewuste. Als...
Uw dagelijkse portie geschiedenis
Elke dag de beste historische artikelen. Bestel nu Historisch Nieuwsblad 05 met korting!