De Amerikaanse historicus Barbara Tuchman heeft de afsluiting van de Zuiderzee ooit een van ‘mankind’s better moments’ genoemd: ‘Tegenwoordig is de Afsluitdijk een normale doorgaande weg. Rijd eroverheen, en je voelt je eventjes vervuld van optimisme over de mensheid.’ Maar toen het laatste gat in de dijk gesloten werd, op 28 mei 1932, hingen op de botters in de havens rond wat nu ineens het IJsselmeer was de vlaggen halfstok. Wat volgens velen ‘vooruitgang’ was, leek in de ogen van veel betrokkenen toen een ramp.
Het zou immers het einde betekenen van de visserij in de stadjes en dorpen rond de voormalige Zuiderzee. En toch was het verhaal niet zo simpel, want die visserij was niet erg winstgevend, maar wel erg gevaarlijk. Alleen al in 1883 verdronken niet minder dan 36 Urker vissers. Bovendien trok in de eerste jaren na de afsluiting nog erg veel vis naar het afgesloten gebied, zodat vissers die letterlijk voor de dijk voor het oprapen hadden. Sommige Volendammer vissers verdienden toen 5000 gulden per week, vijfmaal het jaarloon van de gemiddelde fabrieksarbeider. En al spoedig bleek dat haring, bot en ansjovis plaatsmaakten voor de lucratievere IJsselmeerpaling.
Op basis van de geschiedenis van vier families – uit Bunschoten, Urk, Volendam en Den Oever – schildert Eva Vriend heel levendig de ontwikkeling van de oude Zuiderzeekust. Er ontstonden nieuwe vormen van visserij, een dorp als Volendam werd een bolwerk van bouwvakkers en Forum voor Democratie, het alcohol- en drugsgebruik onder jongeren baart er zorgen, en het gemeenschapsgevoel is er nog altijd heel sterk. (RH)
Eens ging de zee hier tekeer. Het verhaal van de Zuiderzee en haar kustbewoners
Eva Vriend 357 p. Atlas Contact, € 24,99
Bestel in onze webshop
Dit artikel is exclusief voor abonnees
