Veel Nederlanders hebben een beeld bij de apartheid, maar wie kent haar oorsprong? Uitgeverij Noordhoek voorziet in een behoefte door het werk van de Zuid-Afrikaanse biograaf Lindie Koorts over de eerste apartheidspremier Daniël François Malan (1874-1959) in het Nederlands uit te geven. Zij laat je kennismaken met de mentale wereld van de Afrikaners in de eerste helft van de twintigste eeuw. Daarin streden calvinisme, afkeer van Brits imperialisme en een gevoel van superioriteit tegenover anders gekleurde mensen om voorrang.
Danie Malan, een stuntelige boerenzoon met jampotglazen uit West-Kaapland, studeerde theologie in Utrecht en besteeg vervolgens de preekstoel. Maar zijn nationalisme was minstens zo sterk als zijn geloof, en na een paar jaar werd hij actief voor de Nationale Partij. Veel Afrikaners voelden zich in het dominion Zuid-Afrika economisch en cultureel achtergesteld bij de Engelssprekende blanken. Malan was een van hun vurigste pleitbezorgers en – vanaf 1934 – hun politiek leider.
Zwarte, bruine en Indische Zuid-Afrikanen hadden sinds de koloniale tijd nauwelijks politieke rechten of bezit, en leefden gescheiden van de blanke minderheid. Door de industrialisatie ontstond echter een zwarte stedelijke bevolking die concurreerde met de witte onderklasse. Malan wilde daarom de segregatie, die hij sinds 1943 ‘apartheid’ noemde, aanscherpen. Zijn partij ontwierp een plan en hiermee won hij in 1948 de verkiezingen.
De apartheid stuitte in het Westen toen nog niet op veel protest. Weliswaar begon wereldwijd het denken over ras te kantelen en wonnen steeds meer kolonies hun vrijheid. Maar toen Malan in 1959 overleed, was zijn mentale wereld nog grotendeels intact. De ‘profeet van de apartheid’ was een man van het verleden, die een zware wissel trok op de toekomst van zijn land.
Bas Kromhout is redacteur van Historisch Nieuwsblad.
D.F. Malan. Profeet van de apartheid Lindie Koorts 512 p. Uitgeverij Noordhoek, € 29,90
Bestel in onze webshop
Dit artikel is exclusief voor abonnees
