Historisch Nieuwsblad 1-2021
Holland-Amerika Lijn: volle kracht vooruit
Holland Norway Lines is failliet verklaard. Rond 1970 kwam de klad erin bij de beroemde Holland-Amerika Lijn, jarenlang een symbool van trots en vooruitgang.
Duitsers willen een plek onder de zon
Vanaf 1871 groeide de macht van het nieuwe Duitse keizerrijk. Het land was in alle opzichten succesvol en dat leidde tot scheve ogen bij andere grote mogendheden. Groot-Brittannië zag zijn positie als werkplaats van de wereld in gevaar komen, en zon op tegenmaatregelen. Met de plechtige proclamatie in de Spiegelzaal van het slot van Versailles...
Getuigen van Europa
Hoe kijken politici, ambtenaren, journalisten en andere betrokkenen terug op de Nederlandse Europa-politiek van 1970 tot heden? Dat gaat Studio Europa Maastricht (een samenwerkingsverband van de Universiteit Maastricht, de Gemeente Maastricht en de Provincie Limburg) vastleggen door ooggetuigen te interviewen. De resultaten staan vanaf de tweede helft van 2021 online. ‘De papieren bronnen over de...
Eleonora van Aquitanië had geen talent voor onderdanigheid
Met haar eerste man ging Eleonora van Aquitanië op kruistocht. Haar tweede echtgenoot sloot haar vijftien jaar op in een oud kasteel. Daarna beleefde ze als moeder van de Engelse koning Richard Leeuwenhart haar comeback en werd ze machtiger dan ooit. In de kathedraal van Bordeaux stonden op zondag 25 juli 1137 een jonge man...
Na het Achterhuis – Bas von Benda-Beckmann
Na het Achterhuis verhaalt van de lotgevallen van acht Amsterdamse onderduikers na hun arrestatie op 4 augustus 1944. Dankzij het dagboek van een van hen – Anne Frank – zijn ze wereldberoemd geworden. Bas von Benda-Beckmann beschrijft op zakelijke en onderkoelde toon de gruwelen die ze in de Duitse kampen moesten doormaken.
Donkere Hollanders
In het huidige Zuid-Afrika woonden aan het begin van de negentiende eeuw ‘donkere Hollanders’, die afstamden van Europese vaders en Afrikaanse moeders. Zij leidden een ruig bestaan als veeboeren en jagers, en volgden hun eigen leiders. De meest legendarische was Barend Barends. Nadat de Verenigde Oost-Indische Compagnie bijna anderhalve eeuw het bewind heeft gevoerd over...
De wereldwandelaars – Wim Willems
Vijf Nederlandse arbeiderskinderen liepen vlak voor de Eerste Wereldoorlog van Amsterdam naar Jeruzalem. Wim Willems beschrijft hun avonturen. Hippies, maar dan uit het begin van de twintigste eeuw. Na lezing van Wim Willems’ De wereldwandelaars kun je het troepje Nederlandse idealisten in 1911 dat vanuit Nederland te voet de wijde wereld in trok gevoeglijk zo...
De langzaam-aan revolutie van de Fabians
Al bijna anderhalve eeuw vormt de Fabian Society een stille kracht in de Britse politiek. Deze progressieve pressiegroep zat achter tal van sociale hervormingen. Nu het neoliberale tijdperk ten einde lijkt te lopen, zijn de verwachtingen hooggespannen. Kunnen de Fabians Labour helpen een nieuw verhaal te vertellen, zoals ze al vaker hebben gedaan? In de...
‘De massawaan is kennelijk onuitroeibaar’
In elk nummer vraagt Alies Pegtel een historicus naar zijn of haar historische sensatie. Naar het moment waarop, zoals Johan Huizinga het benoemde, heden en verleden lijken samen te vallen. Een gevoel dat vaak onverwacht wordt opgewekt door een document, voorwerp, geluid, geur, locatie of inzicht. Deze maand spreekt emeritus hoogleraar Piet de Rooy over...
‘De Indonesische revolutie heeft de wereld veranderd’
In zijn nieuwe boek Revolusi voert David Van Reybrouck de lezer mee naar Indonesië. Aan de hand van vele interviews met ooggetuigen toont hij de diepe sporen die het Nederlandse kolonialisme, de Japanse bezetting en de strijd voor onafhankelijkheid hebben nagelaten. Van Reybrouck opent enkele deuren die voor Nederlandse historici gesloten bleven. ‘Ik was gebaat...
Oudejaarstraditie verandert
Een deel van de Nederlanders hoopt op een permanent verbod op vuurwerk. Dat zou een wending zijn in een traditie die wellicht wortels heeft in de vroege Middeleeuwen.
Kolonieman krijgt een standbeeld
In Frederiksoord komt een standbeeld van Johannes van den Bosch, oprichter van de Koloniën van Weldadigheid en uitvinder van het cultuurstelsel in Indië. Zijn biograaf Angelie Sens ziet niets in het initiatief. Johannes van den Bosch richtte in 1818 de Maatschappij van Weldadigheid op, die behoeftige stedelingen grond gaf in Drenthe en Overijssel om te...
De jaren – Annie Ernaux
Annie Ernaux beschrijft via haar eigen leven de Franse samenleving sinds 1945. Over de opkomst van Bic-balpennen, soep in zakjes en mayonaise in tubes. Ze probeert de tijd te redden ‘waar we nooit meer zullen zijn’. Autobiografieën of memoires ontaarden niet zelden in een tamelijk narcistische exercitie. De schrijver ervan portretteert zichzelf immers tegen de...
Gravin achter de schermen
Margaretha van Bourgondië (1374-1441) speelde op hoog niveau mee in de politiek van de Lage Landen. Zij was een dochter van Filips de Stoute, hertog van Bourgondië, en trouwde met Willem van Beieren, graaf van Henegouwen, Holland en Zeeland. De vrij onbekende gravin speelde een onderschatte rol in de diplomatie, betoogt historica Margreet Brandsma in...
Metropolis – Ben Wilson
Waarom zit de stadsmens driehoog in een eenkamerappartement te verpieteren? Waarom stelt hij zich bloot aan besmettelijke ziektes en belegeringen, verkeerslawaai, smog, stank en steekpartijen? Ben Wilson gaat in Metropolis op zoek naar het antwoord. Deze vuistdikke geschiedenis van de stad is een lofzang op de homo urbanus, een ode aan junkfood, gangsta-rap, anonieme seks...
Radicale nonsens over Sparta
Extreem-rechts identificeert zich de laatste jaren graag met antiek Sparta. Populair in deze kringen zijn vooral Leonidas en zijn mannen, die zich in 480 v.Chr. bij Thermopylae doodvochten tegen het leger van de Perzische koning Xerxes. De extreem-rechtse bewonderaars, van de Identitaire Beweging in Europa tot radicale Trump-aanhangers in de VS, zien Sparta als een...
Argentinië had liever ratten dan communisten
Na de Tweede Wereldoorlog ontvluchtten veel nazi’s en collaborateurs Europa. Velen van hen vertrokken naar Argentinië via ‘rattenlijnen’.
De dood of het doopsel
In de achtste eeuw viel Karel de Grote het gebied van de heidense Saksen binnen. Een strijd op leven en dood ontbrandde. Ondanks een felle guerrilla dolven de Saksen het onderspit. Met veel geweld dwong Karel hen zich te bekeren tot het christendom. Van alle oorlogen die Karel de Grote tijdens zijn heerschappij tussen 768...
De student en haar opa
Het is maandag, tijd voor college, en al 250 dagen geleden dat ik mijn studenten echt heb gezien. Mijn grote hoorcolleges eigentijdse geschiedenis en contemporary history moet ik doen zonder de spanning van de grote collegezaal op de Uithof. Elk jaar moet ik weer door wat zenuwen heen trappen als ik op de fiets naar...
De verlichte middeleeuwen – Seb Falk
Ze bedachten een astrolabium, een mechanische klok en een equatorium. Hoezo waren de middeleeuwers primitief? In een diepgravende studie over de middeleeuwse natuurwetenschappen laat Seb Falk zien dat van onderontwikkeling geen sprake was. Na de onvergelijkelijke Dante Alighieri is Richard van Wallingford (1292-1336) waarschijnlijk mijn favoriete middeleeuwer. Voor zover we weten was Richard geen dichter,...
Uw dagelijkse portie geschiedenis
Elke dag de beste historische artikelen. Word abonnee en krijg onbeperkt toegang tot alle artikelen op Historischnieuwsblad.nl.