Alle artikelen
Middeleeuwse moeders hadden een duidelijk rolmodel: de Maagd Maria. Zo betoogt de Spaanse hoogleraar geschiedenis María Jesús Fuente aan de hand van vele bronnen.
Hielden middeleeuwse vrouwen van hun kinderen? Of hechtten ze zich weinig aan hen vanwege de hoge kindersterfte? Of mochten ze van de katholieke kerk niet ongeremd van hen houden, omdat de liefde voor God op één moest staan? Familiehistorici discussiëren al decennia over het antwoord op vragen als deze.
Een van de beroemdste onderzoekers is de Franse feministe en filosofe Elisabeth Badinter. In haar vorig jaar heruitgegeven boek De mythe van de moederliefde uit 1980 beweert ze dat vrouwen vroeger weinig zin hadden in de rol van moeder. Als het erop aankwam, kozen ze voor hun eigen belangen en behoeftes. María Jesús Fuente is in Licht van mijn ogen veel milder. Ze heeft volop aanwijzingen dat er wel degelijk sprake was van gehechtheid aan de kinderen en dat de meeste moeders goed voor hen probeerden te zorgen. Ze baseert zich daarbij op vele bronnen, zoals memoires, dagboeken, biechtboeken, literatuur en medische traktaten uit West-Europa en landen rond de Middellandse Zee.
Zeker de fysieke kant van het moederschap beschrijft ze uitgebreid: anticonceptie, abortus, zwangerschap, bevalling en borstvoeding komen aan bod. Interessant is de rol van de voedsters. Bij Badinter zijn dat vrouwen die kinderen vaak verwaarloosden: ze hingen ingebakerde baby’s tussen voedingen door aan een spijker aan de muur. Bij Jesús Fuente zijn ze gewaardeerde steunpilaren van koninklijke of adellijke gezinnen. Ook gewone vrouwen schakelden voedsters in, maar alleen als ze hun kind niet zelf konden zogen. In dat geval was het vaak een burendienst, waarvoor de minnen niet werden betaald.
Verder gaat Jesús Fuente na hoe vrouwen zelf tegen het moederschap aankeken. Ze betoogt dat de meesten zich lieten leiden door het voorbeeld dat de kerk hun voorspiegelde: dat van de Maagd Maria als ideale moeder, zoals ze ook is te zien op religieuze voorstellingen. Ze was kuis, dienstbaar en aanvaardde haar lijden. Dat laatste was belangrijk, want moederschap was gezien de stand van de medische wetenschap een bron van pijn en verdriet.
Toch bevredigt de verklaring van Maria als rolmodel niet helemaal omdat die veronderstelt dat de kerk eenzijdig een ideaal kon opleggen, maar werkte dat echt zo? Misschien legitimeerde de kerk gewoon een praktijk en opvattingen die al bestonden? Hoe dan ook vallen antwoorden op morele vragen lastig te achterhalen. Het verleden is een grabbelton en voor ieder standpunt is bewijs te vinden.
Licht van mijn ogen. Moederschap in de Middeleeuwen
María Jesús Fuente
438 p. Omniboek, € 29,99
Openingsbeeld: Middeleeuwse afbeelding van een keizersnee.
De Maagd Maria als modelmoeder
Middeleeuwse moeders hadden een duidelijk rolmodel: de Maagd Maria. Zo betoogt historicus María Jesús Fuente aan de hand van vele bronnen.
Verhalen over Jezus die de Bijbel niet haalden
Vanaf de eerste eeuw na Christus deden vele alternatieve evangeliën en andere geloofsgeschriften de ronde.
Als Ien Dales iets flauwekul vond, zei ze dat gewoon
PvdA-politicus Ien Dales was populair bij de kiezers, omdat ze eerlijk was en op het belang van een integere overheid hamerde.
Zeven Cleopatra’s gingen over lijken
Maar liefst zeven Cleopatra’s hebben over Egypte geheerst. Stuk voor stuk doortastende vrouwen met veel gevoel voor pr en sterker dan hun echtgenoten.
CPN was gewillig werktuig van Moskou
Decennialang volgde de CPN trouw de Sovjet-Unie. Pas eind jaren zeventig ging de partij kritisch naar haar eigen verleden kijken. En dat was meteen de doodsteek.
‘Winkels hebben hun identiteit verloren’
Dankzij de naoorlogse welvaart floreerde de winkelstraat: kledingzaken, muziekwinkels en warenhuizen schoten als paddenstoelen uit de grond. In zijn boek Alles moet weg! beschrijft journalist Peter de Waard hoe de winkelstraat de afgelopen eeuw veranderde, van de bekende succesformules tot de firma’s die het niet overleefden. U schrijft dat de winkel van ‘een goede buur’...
Pas op voor de wist-je-datjes!
De Fake History Hunter ziet zich vaak genoodzaakt om wist-je-datjes te corrigeren. 'De meeste zestiende-eeuwers zouden in juni trouwen omdat ze dan net hun jaarlijkse bad hadden gehad. Niet dus.'
Erasmus kijkt over je schouder mee
Columnist Beatrice de Graaf verblijft dit semester in Cambridge. 'In de prachtige bibliotheekhal hoor je nog het gefluister van Erasmus.'
Zuid-Korea verdiende aan de Vietnamoorlog
Noord-Koreaanse soldaten helpen de Russen. Noord-Korea hoopt te verdienen aan de strijd in Oekraïne, zoals Zuid-Korea dat deed tijdens de Vietnamoorlog.
De opkomst en ondergang van de zitkuil
Ieder jaar is er wel een interieurblad dat de comeback van de zitkuil voorspelt: dé interieurtrend van de jaren zeventig. Een verlaagd zitje in de woonkamer of de tuin gold als statussymbool.
Oom Matje: nieuwe podcast over een ‘fout’ familielid
Na een podcast over het verzetsverleden van haar oudtante maakte Mijke van Wijk een serie over haar ‘foute’ oom Matje.
Nieuwe microstaat in Albanië is ‘waarschijnlijk pr-stunt’
Albanië wil een microstaat voor de Bektashi-orde stichten. Die mystieke beweging stamt uit de Middeleeuwen, maar werd in de negentiende eeuw verboden.
