Historisch Nieuwsblad 9 - 2021
Afghanistan: speeltuin voor spionnen
Afghanistan is van oudsher een plek waar invloedssferen tegen elkaar botsen. In de negentiende eeuw was het onderdeel van The Great Game: een wrede geopolitieke strijd tussen Rusland en Groot-Brittannië. In het altijd roerige Afghanistan behartigde de diplomaat William Hay Macnaghten in de jaren dertig van de negentiende eeuw de belangen van het Britse moederland....
Was Maerten Daey een verkrachter?
Het was hét nieuws van de slavernijtentoonstelling in het Rijksmuseum: Maerten Daey, de tweede man van Oopjen, heeft in Brazilië een slavin verkracht. Maar klopt dat eigenlijk wel? Wat staat er in de enige bron over deze zaak? Daar hangen ze, ten voeten uit, op een tentoonstelling over slavernij: Marten Soolmans en Oopjen Coppit. Nu...
“Dit is de geur van Oost-Europa”
In elk nummer vraagt Alies Pegtel een historicus naar zijn of haar historische sensatie. Naar het moment waarop, zoals Johan Huizinga het formuleerde, heden en verleden lijken samen te vallen. Een gevoel dat vaak onverwacht wordt opgewekt door een document, voorwerp, geluid, geur, locatie of inzicht. Deze maand historicus Willem Melching. ‘Bij de grensovergang in...
Poolse geheime diensten bespioneerden Nederland
Vanwege spionagedreiging mogen kabinetsleden geen telefoons meer meenemen naar vergaderingen. Tijdens de Koude Oorlog spioneerden Poolse geheime diensten in Nederland.
Qutb keerde zich tegen het verdorven Westen
De aanslagen van 11 september 2001 maakten deel uit van de Heilige Oorlog tegen het Westen. Een van de ideologen daarvan was Said Qutb. Zijn geschriften waren al decennia verplicht leesvoer aan islamitische universiteiten. Hij vormde ook een belangrijke inspiratiebron voor al-Qaeda-leider Osama bin Laden. ‘Alle westerse naties komen voort uit één bron en dat...
Arabisch hoogtij op Sicilië
Twee eeuwen heersten de Arabieren over Sicilië. Dat leidde tot agrarische en wetenschappelijke vernieuwingen en schitterende architectuur. Maar niet-moslims, en vooral Joden, moesten het ontgelden. Sicilië heeft altijd een magische aantrekkingskracht uitgeoefend. Al in de prehistorie konden mensen de lokroep van het grootste eiland in de Middellandse Zee niet weerstaan en maakten de oversteek, eerst...
De Slag om Cyberspace
Het Amerikaanse hooggerechtshof buigt zich deze week over de Communications Decency Act: moeten techplatforms voortaan verantwoordelijk worden gehouden voor het tonen van gevaarlijke content? De pioniers van het internet vonden dat het internet vrij moest zijn voor iedereen. Maar dat bleek al snel een utopie, want sommige gebruikers misdroegen zich. Zo ontbrandde in de jaren negentig een strijd om de autoriteit in cyberspace.
De SS-beul die ontkwam
Jarenlang dringt ons land aan op berechting van Gestapo-chef Erich Deppner, die duizenden Nederlanders de dood in heeft gedreven. Maar Duitsland levert hem na de oorlog niet uit. Dankzij steun van zijn alte Kameraden kan hij zelfs een nieuwe carrière beginnen bij de Duitse geheime dienst. In het voorjaar van 1946 besluiten de Amerikanen een...
Rotterdammers sloegen aan het rellen
Slopers braken in 2021 huizen af in de Rotterdamse Tweebosbuurt, terwijl veel bewoners er wilden blijven. Dat leidde tot boosheid, net als in 1972, toen in hetzelfde deel van de stad rellen uitbraken. Volgens Paul van de Laar, hoogleraar stadsgeschiedenis aan de Erasmus Universiteit, zijn de oorzaken van de woede grotendeels dezelfde. Wat was er...
Oorlog in Tigray
Sinds november 2020 woedt in de noordelijke deelstaat Tigray in Ethiopië een felle oorlog. De Ethiopische federale regeringstroepen vechten samen met Amhaarse en Eritrese soldaten tegen het TPLF (Tigray People’s Liberation Front). Duizenden Ethiopiërs kwamen al om en volgens de VN dreigt er een hongersnood voor nog eens 350.000 mensen. Zeker 5 miljoen inwoners van...
Altijd knokken in de kolonies
Het kleine Nederland veroverde in de negentiende eeuw een enorm koloniaal rijk. Hoe dat mogelijk was, wordt uitgelegd in het vierde deel van de serie ‘Militaire geschiedenis van Nederland’. Historicus Petra Groen is hiervan de eerste auteur. ‘Het is niet zo dat de Nederlanders simpelweg kwamen, zagen en overwonnen.’ Het Nederlands Instituut voor Militaire Historie,...
Hoe noem je een Indiaan?
Ik ben helemaal voor het dekoloniseren van ons handelen en denken. Wat me er niet van weerhoudt om zo nu en dan dubbel te liggen om de krampachtigheid waarmee sommigen de wereld willen ontdoen van vermeend racistische smetten. Recent kwam ik in een discussie terecht over indianen. Hoe durfde ik dat woord te gebruiken? In...
Versloegen akelige virussen Napoleon?
Het is schokkend hoezeer incidentele gebeurtenissen onze kijk op de geschiedenis veranderen. Door de wereldwijde coronapandemie lezen we bijvoorbeeld verhalen over de napoleontische oorlogen of de Eerste Wereldoorlog met andere ogen. Was het inderdaad ‘generaal Winter’ die de Grande Armée versloeg in Rusland? Of waren het de akelige virussen en bacteriën – in het bijzonder...
Het seksleven van Benedetta
De nieuwste film van Paul Verhoeven, Benedetta, toont volop seks tussen twee zeventiende-eeuwse nonnen. Waargebeurd, stelt Verhoeven, want zo staat het in het boek Immodest Acts van historicus Judith C. Brown uit 1986, over abdis Benedetta Carlini. Volgens andere historici kwam Benedetta niet alleen in de problemen vanwege haar seksleven.
Tunnel van Oost- naar West-Berlijn
Het was levensgevaarlijk, maar het lukte. De student Joachim Rudolph hielp 29 mensen via een tunnel uit Oost-Berlijn te ontsnappen. De reconstructie van hun vlucht levert een feelgood-verhaal op. De Engelse journalist Helena Merriman maakte eerder een BBC Radio 4-podcast ‘Tunnel 29’, over de jonge boerenzoon Joachim Rudolph, opgegroeid in naoorlogs Oost-Berlijn. Nu is er...
De grote en vreeselike vloed – Hanneke van Asperen e.a.
De Sint-Elisabethsvloed leeft in het collectieve geheugen voort als een catastrofe van ongekende proporties. En het was ook een ramp, maar niet zo’n grote als vaak gedacht. Het zou een calamiteit van apocalyptische omvang zijn geweest waarbij in één woeste stormnacht de gehele Grote Waard overstroomde, 72 dorpen door het water werden verzwolgen en 100.000...
De doorbraak – Patrick Wyman
Rond 1500 ontstond het moderne Westen, dat de wereld ging domineren. De Europeanen deden goede zaken, maar veroorzaakten ook veel ellende. Volgens Patrick Wyman waren ze maar in één ding geïnteresseerd: geld. Dat bepaalde de dynamiek in de samenleving. Er zijn boekenkasten volgeschreven over het ontstaan van de moderne wereld, die wordt voortgedreven door industrie,...
Antwerpen. De gloriejaren – Michael Pye
In bonte kleuren schildert Michael Pye de opkomst en neergang van Antwerpen. Volgens hem floreerde de stad dankzij haar tolerantie, want die kwam de handel ten goede. Toen de Engelse diplomaat sir Dudley Carleton in 1616 Antwerpen bezocht, werd hij getroffen door de pracht en praal van de stad en door de serene rust...
Alle problemen begonnen met Van Riebeeck – Niels Posthumus
Nederlanders zijn medeplichtig aan de ellende waarin veel Zuid-Afrikanen nu nog verkeren, zo laat Niels Posthumus zien. Maar wat hebben zij aan ons schuldgevoel? Zuid-Afrika werd begin juli opgeschrikt door plunderingen door aanhangers van de gearresteerde oud-president Jacob Zuma. Hij wordt verdacht van corruptie die de staat miljarden euro’s heeft gekost. Bij de rellen vielen...
Warren Harding: de verliefde president
Na de roerige jaren van zijn voorganger snakt Amerika onder Joe Biden naar rust. In De verliefde president schrijft Willem Meiners over Warren Harding, een oud-president die in 1920 campagne voerde met een vergelijkbare return to normalcy. De president was populair, maar wordt vooral herinnerd om een buitenechtelijke relatie en ministerschandalen. Meiners wil de reputatie...
Uw dagelijkse portie geschiedenis
Elke dag de beste historische artikelen. Bestel nu Historisch Nieuwsblad met korting!