Ik ben helemaal voor het dekoloniseren van ons handelen en denken. Wat me er niet van weerhoudt om zo nu en dan dubbel te liggen om de krampachtigheid waarmee sommigen de wereld willen ontdoen van vermeend racistische smetten. Recent kwam ik in een discussie terecht over indianen. Hoe durfde ik dat woord te gebruiken?
In mijn jeugd was ‘indiaan’ een normale term, tot vroege adepten van de woke-beweging bezwaar maakten. De naam komt van Columbus, die bij aankomst op het Amerikaanse continent dacht de wereld rond te zijn. Dit moest het gebied rond de machtige rivier de Indus zijn; die mannen op het strand waren dus indios. Een belachelijke fout.
Meer historische context bij het nieuws? Schrijf u in voor onze gratis nieuwsbrief.
Maar hele volksstammen hebben een naam gebaseerd op een misverstand of zelfs een belediging. Het Russische woord voor Duitser is Nemetski, ‘stomme’, oftewel een idioot die niet eens Russisch spreekt. De naam ‘Bulgarije’ komt uit het Oudturks en betekent ‘chaos’. Ethiopiërs: ‘verschroeide mensen.’ Of de allermooiste: Belgen, een ‘kwaad volk’. Net als ‘indiaan’ zijn deze geuzennamen blijven plakken.
Dit artikel is exclusief voor abonnees
Maar korte en herkenbare woorden mogen niet van het opgeheven vingertje. Het moet altijd langer, onduidelijker en pretentieuzer. Het waren native Americans, bedachten ze op hagelwitte universiteiten. Dat ging enkele decennia goed, tot ook deze culturele revolutie haar kinderen opat. Een nieuwe generatie academici valt over ‘native’, dat een connotatie heeft met ‘inboorling’.
Paniek! Welk woord gebruik je dan als strijder voor sociale gerechtigheid? Het is tevergeefs geprobeerd met Amerind, naar American Indian. Aboriginal leek even voet aan de grond te krijgen, maar dat leidde tot verwarring met het Australische volk. Een paar jaar geleden is het door onderzoekers voor de zekerheid ook maar eens aan de indianen zelf gevraagd: hoe willen jullie worden genoemd?
Indianen hebben een voorkeur om te worden aangeduid met hun stamnaam: hij is een Lenape, zij een Sioux. Maar wat als al die stammen bij elkaar komen voor een pow wow? ‘Noem ons toch gewoon indianen,’ zei een grote meerderheid van de indianen, dan weet iedereen wat je bedoelt. Dat is pas dekolonisatie: een volk aanspreken met de naam die het zelf kiest.
