Historisch Nieuwsblad 6 - 2016



FILM: Heimat. Eine Deutsche Chronik
Tv-dramaseries over gewone stervelingen in het verleden zijn nu een vertrouwde manier om kijkers in aanraking met de geschiedenis te brengen. Toen Edgar Reitz begin jaren tachtig met Heimat begon, was dat anders. Geschiedenis op tv ging meestal over grote historische gebeurtenissen, niet over de mensen die ze ondergingen. Met Heimat –...


FILM: TV-Serie over Elizabeth I
House of Cards, Borgen en al die andere politieke series zijn amusant, maar voor echt doortrapte politieke achterbaksheid, dolkstoten in de rug en vilein verraad moeten we toch in Engeland zijn. Bijvoorbeeld bij de Tudors, die van 1485 tot 1603 het land regeerden. De controversiële Britse monarchiehistoricus David Starkey zit nooit verlegen...


Donner Party
Tot het collectieve geheugen van de Amerikanen behoort het ijzingwekkende verhaal over de ‘Donner Party’. In 1846 trok een groep van 87 pioniers met huifkarren westwaarts. Na een barre tocht raakten ze ingesloten door de sneeuw in de Sierra Nevada. Onderling gold al snel het recht van de sterkste. Het is eind 1845. In de...


COLUMN: Annegreet van Bergen over het kopieerapparaat
Wie een tekst wilde vermenigvuldigen was jarenlang aangewezen op de stencilmachine, die vlekkerige papieren afleverde. De komst van het kopieerapparaat betekende een hele verbetering, al kon dat in het begin alleen door techneuten worden bediend. Kopieën mocht professor George Maat niet maken. Naar het waarom had deze anatoom maar niet gevraagd. Er was al zoveel...


Lord Horatio Kitchener (1850-1916)
Lord Kitchener was een man van mythische proporties. Het Britse volk juichte zijn benoeming tot minister van Oorlog dan ook toe. Maar zijn collega-ministers hadden grote moeite met deze houwdegen. Zijn voortijdige dood in 1916 kwam hun goed uit. Niemand durfde het hardop te zeggen, en schriftelijke bewijzen ontbreken. Maar het nieuws dat veldmaarschalk Herbert...


Vikingen waren heersers van de zee
In Friesland is een uniek uiteinde van het gevest van een Vikingzwaard gevonden. In 810 kreeg keizer Karel de Grote slecht nieuws. Aan de Friese kust was een vloot van tweehonderd Vikingschepen geland.


Middeleeuws Dorestad
Het leven was goed in het middeleeuwse Dorestad. Alle luxe was er verkrijgbaar, zelfs zijde uit China. Toch raakte de stad na een paar generaties in het slop.


Paul vanden Boeynants (1919-2001)
In 1966 werd Paul Vanden Boeynants premier van België. Dat was het hoogtepunt van een spectaculaire carrière, die bijna 25 jaar later eindigde met een reeks schandalen. ‘VdB’ pleegde belastingfraude en er waren zelfs geruchten dat hij een staatsgreep wilde plegen. Het was wereldnieuws op zaterdagavond 16 januari 1989: de bijna 70-jarige oud-premier Paul Vanden...


COLUMN: Jaap Scholten over zijn huis
De Joodse József Szterényi doorliep in de negentiende eeuw een fraaie carrière in Boedapest. Hij kocht er een huis boven op een heuvel, dat hij prachtig liet verbouwen. Tegenwoordig is Jaap Scholten de bewoner. Ons huis in Boedapest en de opeenvolgende eigenaren illustreren de recente roerige geschiedenis van dit deel van Europa....


Johannes van ’t Lindenhout (1836-1918)
Eind negentiende eeuw gold Johannes van ’t Lindenhout als ‘de grootste weesvader van het land’. Hij wist een heuse wezenindustrie te stichten, die zelfs populair was bij toeristen. Toch kostten twee affaires hem uiteindelijk de kop. Niemand had het vooraf gepland. Het gebeurde gewoon. Het wezendorp Neerbosch groeide in de laatste decennia van de negentiende...


Aandelenhandel VOC
De VOC was het eerste bedrijf ter wereld met verhandelbare aandelen. Dat was een belangrijke vernieuwing, maar het systeem bleek fraudegevoelig. Een jarenlang conflict tussen de Compagnie en zakenman Isaac le Maire maakt duidelijk wat er mis kon gaan. Isaac le Maire had graag het laatste woord. Ruim twintig jaar lang verkeerde Le Maire in...


COLUMN: Annejet van der Zijl over terrorist Najim Laachraoui
Waarom ontpopte de vriendelijke, behulpzame Najim zich tot een terrorist? Omdat hij zich verloren voelde, meent Annejet van der Zijl. En omdat hij wist dat er geen kansen voor hem waren. ‘Jongens waren we – maar aardige jongens…’ Het is misschien vreemd, maar elke keer als ik de foto’s zie van de...


De scherpe pen van Jacob Israël de Haan
Vanaf 1919 beschreef journalist Jacob Israël de Haan de toenemende haat tussen de Joden en de Arabieren in Palestina. Zijn felle kritiek op het zionisme werd hem uiteindelijk fataal. Zo lang de oudste inwoners van Jeruzalem zich konden herinneren, hadden de Arabieren en Joden van de stad gebroederlijk het einde van het Mozes-festival gevierd. Traditiegetrouw...


Boeken: Peter Frankopan – De zijderoutes. Een nieuwe wereldgeschiedenis
Het begrip ‘zijderoute’ duikt tegenwoordig veelvuldig op in advertenties voor reizen voor bemiddelde toeristen die graag eens iets anders willen zien en die zich aangetrokken voelen door de mysterieuze wereld ten zuidoosten van Europa. De term is in 1877 bedacht door de Duitse geograaf en ontdekkingsreiziger Ferdinand von Richthofen (een oom van de roemruchte ‘Rode...


BOEKEN: John R. Gillingham – The EU. An obituary
‘Grijp het EU-referendum aan om uw kennis over de Europese geschiedenis bij te spijkeren.’ Een bordje met deze uitnodigende tekst boven een boekentafel van een Waterstones-filiaal in Londen haakt aan bij de Brexit-stemming op 23 juni aanstaande. Daaronder ligt een tiental boeken over Europa of de EU, van Geert Maks In Europe tot Daniel...


Boeken: Cees Fasseur – Dubbelspoor. Herinneringen
De Leidse historicus en jurist Cees Fasseur werd bekend met zijn dubbelbiografie van koningin Wilhelmina. Bij de presentatie van beide delen gaf hij het eerste exemplaar aan (toen nog) prins Willem-Alexander. Fasseur: ‘Ik leverde een substantiële bijdrage aan zijn bibliotheek.’ Typisch Fasseur-grapje. Gelukkig staan er heel veel van dat soort grappen in deze herinneringen. Multatuli-kenner...


Boeken: Andrea Wulf – De uitvinder van de natuur. Het avontuurlijke leven van Alexander von Humboldt
Hoewel zijn broer Wilhelm, de taalwetenschapper, filosoof en staatsman, nu beroemder is, kan zonder overdrijving gezegd worden dat de natuurwetenschapper en ontdekkingsreiziger Alexander von Humboldt (1769-1859) in zijn tijd een global celebrity was. Zijn biograaf, de in India geboren, in Duitsland opgegroeide en nu in Engeland wonende Andrea Wulf, bepleit een herwaardering. Humboldt was namelijk de eerste...


MIJN HELD: Suzanna Jansen over haar betbetovergrootouders
Suzanna Jansen eerde haar betbetovergrootouders Cato Braxhoofden en Teunis Gijben, met haar boek Het pauperparadijs. Binnenkort figureren haar voorouders in een gelijknamige toneelvoorstelling. Die gaat op 18 juni in première in Veenhuizen. Waarom zijn uw betbetovergrootouders uw historische helden? ‘Cato Braxhoofden en Teunis Gijben staan voor alle anonieme burgers die zich hebben moeten redden onder...

Uw maandelijkse portie geschiedenis
Maandelijks de beste historische artikelen. Bestel nu Historisch Nieuwsblad met korting!