Historisch Nieuwsblad 5 - 2025
Jean-Marc van Tol: ‘Laat Johan de Witt op zijn sokkel staan’
Jean-Marc van Tol laveert al jaren tussen wetenschap en literatuur. Hij werkt aan een romantrilogie over raadpensionaris Johan de Witt. Inmiddels zijn er twee delen verschenen, Musch en Buat. Daarnaast is hij coauteur van een nieuw historisch boek over zijn held: De wereld van De Witt. ‘Historici moeten zich op feiten baseren, maar ook hun...
Papoea’s werd niets gevraagd
De documentaire 'The Promise' blikt met archiefbeelden en interviews terug op het lot van de Papoea’s als speelbal van geopolitieke krachten.
Een bittere oorlog tegen het verleden
Geschiedschrijving ligt in de frontlinie van de cultuuroorlogen. De conservatieve Frank Furedi kiest in 'The War Against the Past' partij.
Operation Dragoon: ‘vergeten’ D-Day die de bevrijding versnelde
In augustus 1944 landden 350.000 geallieerde militairen op de stranden van Zuid-Frankrijk. Meer dan een derde van hen was van Afrikaanse afkomst, maar tijdens de opmars naar Parijs werden velen gewisseld voor witte verzetsstrijders. Waarom? Volgens een anekdote zou Adolf Hitler 15 augustus 1944 ‘de somberste dag uit zijn leven’ hebben genoemd. Hoewel een schriftelijke...
Poetin en Xi staan zij aan zij tijdens de herdenking van WO2. Stalin voerde destijds een sluwe strategie in Azië
Sovjetleider Jozef Stalin probeerde tijdens de Tweede Wereldoorlog Duitsland en Japan tegen elkaar uit te spelen. Zijn Rode Leger voerde slechts twee operaties in Azië uit, maar het effect daarvan was nog decennia voelbaar. In de jaren dertig brak Jozef Stalin zich het hoofd over het lot van de Sovjet-Unie. In 1933 greep Adolf Hitler...
Atoombommen op Japan als daverend slotakkoord
In Regen van verwoesting schetst de Britse historicus Richard Overy de Amerikaanse bommenstrategie in Japan.
Berthe Hoola van Nooten was een weduwe met tekentalent
Berthe Hoola van Nooten maakte prachtige tekeningen van de Indische natuur. Nu is er een biografie van de tekenares.
De tien van Den Haag: ambtenaren in oorlogstijd
Tien topambtenaren bleven tijdens de oorlog op hun post en werkten samen met de Duitse bezetter. Dat is hun achteraf zeer kwalijk genomen. Stephan Steinmetz nuanceert de kritiek. In 2020 bood premier Rutte tijdens de Nationale Holocaust Herdenking namens de Nederlandse regering excuses aan voor de houding van overheidsinstanties ten tijde van de Jodenvervolging. Als...
Russen vechten met prullen uit mijn kindertijd
Philip Dröge laat zijn licht schijnen over de Russische tanks. 'De granaten die voor ons waren bedoeld, hebben de Oekraïners op hun dak gekregen.'
Migranten kregen te maken met discriminatie en strengere straffen
Migranten in Hollandse steden werden tussen 1680 en 1810 nogal eens gediscrimineerd. Hoewel historici veel hebben geschreven over de tolerantie in het gewest, kregen nieuwkomers soms zwaardere straffen voor een overtreding dan een autochtoon. Dat constateren Leidse historici. ‘Migranten kregen te maken met allerlei vormen van stigmatisering,’ vertelt Manon van der Heijden, hoogleraar stadsgeschiedenis aan...
‘Mandala’s’ gaven zeelui bescherming
Laat in de zestiende eeuw zonk bij Texel een schip waarvan de lading uitblonk in gewoonheid. De inmiddels opgedoken inhoud geeft het beeld van het leven op en rond het water meer diepte. Dat laat historica Geke Burger (Universiteit Leiden) zien in haar proefschrift Sunken History. De inhoud van ‘Scheurrak SO1’ biedt persoonlijke inkijkjes in...
Filmrecensie Quisling -The Final Days: Noorse verrader zag zichzelf als redder
De speelfilm 'Quisling. The Final Days' schetst een portret van de Noorse fascistenleider, die zijn land uitleverde aan Duitsland.
De zinloze slag bij Hedel
In de nacht van 22 op 23 april 1945 stak de Prinses Irene Brigade de Maas over bij Hedel om de Bommelerwaard te bezetten. Tijdens de actie sneuvelden twaalf soldaten. Maar wat was tegen het eind van de oorlog nog het nut van hun actie? Prins Bernhard was ontevreden in het voorjaar van 1945. Duitsland...
Middeleeuwse edelen waren net maffiabazen
Het feodale stelsel wordt vaak omgeschreven als een eerlijke transactie: een heer bood bescherming aan zijn ondergeschikten in ruil voor hun arbeid en producten. Maar zo was het niet altijd. In 1402 plunderden circa honderd mannen van de markgraaf van Meißen de omgeving van de stad Hof, in de huidige deelstaat Beieren. Ze staken dorpen...
Zeventiende-eeuwse jongen kreeg Staten-Generaal als peetouder
In 1668 kreeg een baby, de zoon van de graaf en gravin van Bentheim, een opmerkelijke voornaam. Het jongetje werd ‘Statius’ gedoopt, een afgeleide van het woord ‘Staten’. De Staten-Generaal van de Nederlandse Republiek waren namelijk peetouder van het kind. En zij hadden om die naam gevraagd. Het was een opmerkelijke gang van zaken, want...
‘Met Mark Rutte zocht ik naar de resten van Van Oldenbarnevelt’
Ronald van Raak ging op onderzoek onder het Binnenhof. Hij vertelt over zijn historische sensatie: ‘In mijn goede pak kroop ik door het stof.’ Kent u de historische sensatie, zoals door Johan Huizinga omschreven? ‘Die heb ik zeker ervaren tijdens een koude januarinacht in 2019, het hagelde, toen ik met Mark Rutte afdaalde in de...
Lída Baarová: de onmogelijke liefde van Joseph Goebbels
Rijkspropagandaminister Joseph Goebbels raakt zo verliefd op de Tsjechische actrice Lída Baarová dat hij er met haar vandoor wil. Het komt er niet van, en Baarová betaalt een hoge prijs voor de affaire. ‘Geen van mijn films is zo dramatisch geweest als mijn leven.’ Haar moeder pusht Lída (1914-2000) en haar zus Zorka Janů al...
Beatrice de Graaf breekt een lans voor de beeldbiografie
Beatrice de Graaf breekt een lans voor de beeldbiografie. 'Het levert een ander effect op dan filmpjes op het internet.'
Oostenrijk laveert sinds 1955 tussen het Oosten en het Westen
Na de Tweede Wereldoorlog werd Oostenrijk verdeeld in bezettingszones. In 1955 vertrokken de buitenlandse troepen en kreeg het zijn onafhankelijkheid terug. Het land bleef neutraal en taalde nooit naar een lidmaatschap van de NAVO of het Warschaupact. Nog geen twee weken nadat de troepen van Jozef Stalin de nationaal-socialisten uit Wenen verjoegen, had Oostenrijk een...
De heckrund was een Arisch fantasiedier
Ooit leefde in Europa de auroch, een uitgestorven oerrund. Nazi-topman Hermann Göring wilde het terugfokken, zodat de Duitsers er als echte Germanen op konden jagen. De opdracht daarvoor ging naar zoöloog Lutz Heck, die een ‘heckrund’ in elkaar knutselde. Nu zouden ze toch wat beleven… Op Schorfheide in Brandenburg waande Hitlers tweede man Hermann Göring...
Politieke partijen voeren extremer campagne
Sinds de Grondwet van 1848 moeten politici de kiezers voor hun beleid zien te winnen. Maar de manier waarop ze campagne voeren is nogal veranderd, zo toont De strijd om de stembus. De chique negentiende-eeuwse heren die nauwelijks moeite deden het electoraat te overtuigen, maakten steeds vaker plaats voor ware circusartiesten. ‘Het feest van de...
Hoe links waren Hitler en Mussolini?
Ze lieten de overheid de economie aansturen. Ze voerden sociale verzekeringen in en streefden naar een samenleving zonder klassentegenstellingen. Tegelijkertijd verboden ze vakbonden en beschermden ze private ondernemers. Hoe socialistisch waren de fascisten?
Uw maandelijkse portie geschiedenis
Maandelijks de beste historische artikelen. Bestel nu Historisch Nieuwsblad met korting!