Historisch Nieuwsblad 4 - 2022
Scherpe sabels en harde stokken
Naast een dienstpistool, pepperspray en wapenstok mogen Nederlandse agenten een taser gaan dragen. Om het toenemende geweld het hoofd te bieden traint de politie duizenden agenten in het gebruik van het stroomstootwapen. Ook bij boa’s klinkt de roep om bewapening steeds luider, en na gewelddadige rellen in zijn stad laat burgemeester Ahmed Aboutaleb uitzoeken of...
Beroemde vrouwen beschuldigd van racisme
Nu de aandacht voor de kwalijke kanten van het kolonialisme toeneemt, komen ook belangrijke vrouwen onder vuur te liggen, zoals Johanna Borski, Virginia Woolf en Aletta Jacobs. Wat lost het op als zij worden ‘gecanceld’? In het onderzoek naar het slavernijverleden van De Nederlandsche Bank dook onlangs ook de naam van Johanna Borski op. Deze...
Economische sancties zijn niet effectief
Economische sancties tegen landen werken zelden. Dat komt door de eenzijdigheid van de maatregel, zo betoogt historicus Nicholas Mulder in zijn boek The Economic Weapon. Getroffen landen laten zich namelijk nooit alleen door economische overwegingen leiden, maar ook door politieke en ideologische opvattingen, die daar haaks op kunnen staan. Na de Eerste Wereldoorlog zocht de...
Europa reageerde verdeeld op de oliecrisis
Door de oorlog in Oekraïne dreigt een tekort aan gas. In 1973 had Nederland ook te maken met een energiecrisis toen Arabische landen de oliekraan dichtdraaiden. Deze landen wilden westerse landen straffen voor hun pro-Israëlische houding tijdens de zogeheten Oktoberoorlog. ‘Het embargo tegen Nederland leidde in eerste instantie tot paniek,’ vertelt emeritus hoogleraar geschiedenis Duco...
Nog steeds geen grenzen aan de groei
In 1972 sloeg de Club van Rome alarm: de aarde dreigde uitgeput te raken door de ongebreidelde groei. Geert Buelens reconstrueert wat er de afgelopen vijftig jaar met deze kennis is gedaan. Wie meent dat het gevoel van urgentie voor de milieuproblematiek pas de laatste jaren goed is doorgedrongen, zo vanaf de klimaattop van Parijs...
Excessen in Indië verzwegen
Decennialang probeerde de Nederlandse overheid oorlogsmisdaden in Indonesië te verhullen. Bloedbaden, martelingen en verkrachtingen verdwenen decennialang in de Haagse doofpot. Maurice Swirc laat zien hoe kritische geluiden ongehoord bleven. ‘Wir haben es nicht gewusst.’ Als Duitsers dat na de oorlog verklaarden over de misdaden van het naziregime, werd er in Nederland lacherig en met minachting...
Helse overtocht per slavenschip
Tot in de detail beschrijft Marcus Rediker de tocht van Afrikaanse slaven naar de Nieuwe Wereld, van hun verblijf in gevangenissen tot de oversteek per schip. Het is een ongenadig verhaal over een hel van angst, pijn en bloed.
Niemand was baas over een ander
The Dawn of Everything was vanwege de dwarse reputatie van David Graeber, een van de auteurs, voor verschijning al een bestseller. Het is een provocerend boek, dat de aanval inzet op de reguliere geschiedschrijving. De hele wereld kent inmiddels één type bestuur: dat van de natiestaat met een hiërarchisch georganiseerde leiding. Een onverdeeld succes is...
De tragische misrekening van de Joodse Raad
Bart van der Boom deed onderzoek naar De Joodse Raad. ‘De Raad maakte een verkeerde inschatting van de voor- en nadelen van verzet.’
‘In het theater kwam ik dichter bij Erasmus’
In elk nummer vraagt Alies Pegtel een historicus naar zijn of haar historische sensatie. Naar het moment waarop, zoals Johan Huizinga het formuleerde, heden en verleden lijken samen te vallen. Een gevoel dat vaak onverwacht wordt opgewekt door een document, voorwerp, geluid, geur, locatie of inzicht. Deze maand historicus Sandra Langereis over Erasmus. ‘Hij schreef...
Een oude wond ging weer open
Een van de bijwerkingen van publiceren is dat je post krijgt. Vooral na het uitbrengen van een boek ontvang ik altijd veel mailtjes en brieven. Soms geven mensen complimenten, soms zijn ze kritisch. Geregeld laten eigenwijze mannen – het is altijd een bepaald type kerels – weten dat ze het zelf héél anders hadden aangepakt,...
Hoe rationeel is Poetin?
Ik wilde een column schrijven over de vraag wat rationaliteit is in de geschiedenis. Op sociale media werd de dagen ervoor (ik schrijf dit op 24 februari, de dag van de Russische invasie), driftig gespeculeerd of Poetin nog wel alle melkflessen in z’n karretje had staan. Dat hij nu volstrekt irrationeel bezig was. En dat...
1572: Keerpunt in de Opstand
In het voorjaar van 1572 leek de heerschappij van de Spanjaarden in de Lage Landen nog onbetwist. Maar na een reeks van nederlagen en overwinningen sloten steeds meer Nederlanders, van hoog tot laag, zich aan bij de Opstand. En dat gaf de doorslag.
Strijd om het vrije woord
Een Franse journalist zat vast vanwege het berichten over ‘staatsgeheimen’. In de negentiende eeuw hielden de Nederlandse pers en de autoriteiten elkaar in een houdgreep.
Het Wirtschaftswunder van de Duitse Bondsrepubliek
In 1945 was het land van Goethe, Kant en Beethoven veranderd in het land van Auschwitz, Dachau en Buchenwald. De Duitse Bondsrepubliek moest zichzelf opnieuw uitvinden. En dat lukte, dankzij het Wirtschaftswunder. Al zaten tot afschuw van veel jongeren nog steeds voormalige nazi’s op cruciale posities. ‘Zoveel begin was er nog nooit. Zoveel einde ook...
Imhotep (27e eeuw v. Chr.)
De Egyptische architect Imhotep maakte in de loop der eeuwen een bijzondere promotie. Hij veranderde van een man in een god. Aan welke grote daden had hij dat te danken?
Hoe houd je Rusland in toom?
Twee jaar geleden viel Rusland Oekraïne binnen. Na de Tweede Wereldoorlog was de Russische expansiedrift al een hoofdpijndossier voor het Westen.
Poltava: beslissende slag in Oekraïne
Rusland gebruikt de kou als wapen tegen Oekraïne. In 1709 liep de Zweedse koning Karel XII zich stuk op de barre Russische winter.
Kampioen van de populisten
Generaal Georges Boulanger was een man uit één stuk. Hij had een afkeer van Duitsers, Joden, democratie en sociale hervormingen. Die opstelling leverde hem eind negentiende eeuw een grote aanhang op. Hij baande de weg voor latere Franse populisten.
Romeinse keizers in een wambuis
Hoe zagen Romeinse keizers eruit? Die vraag heeft kunstenaars, koningen en geleerden in de loop der eeuwen beziggehouden. Classicus Mary Beard laat via een overdonderend aantal voorbeelden zien dat hun verbeelding sterk werd bepaald door de tijd. Zo portretteerden zestiende-eeuwers keizers niet in toga’s, maar in wambuizen en met kousen.
Uw dagelijkse portie geschiedenis
Elke dag de beste historische artikelen. Bestel nu Historisch Nieuwsblad 05 met korting!