The Dawn of Everything was vanwege de dwarse reputatie van David Graeber, een van de auteurs, voor verschijning al een bestseller. Het is een provocerend boek, dat de aanval inzet op de reguliere geschiedschrijving.
De hele wereld kent inmiddels één type bestuur: dat van de natiestaat met een hiërarchisch georganiseerde leiding. Een onverdeeld succes is dat niet. Is er een samenleving mogelijk zonder de dominantie van een kleine groep bestuurders? Op zoek naar het antwoord nemen David Graeber en David Wengrow de bevindingen uit de antropologie en de archeologie van de afgelopen dertig jaar door. Ze zetten zich af tegen het beeld dat historici en andere wetenschappers hebben geschapen van de ontwikkeling van de mensheid.
Dat verhaal gaat steevast als volgt: sinds het ontstaan van de moderne mens 200.000 jaar geleden leefde iedereen als jager-verzamelaar. Maar 10.000 jaar geleden veranderde dat. Toen vond de Agrarische Revolutie plaats en werden onze voorouders boeren. Er ontstonden nieuw samenlevingsvormen met steden en staten, die te complex waren om zonder bestuur te kunnen functioneren.
Graeber en Wengrow geven tal van voorbeelden waaruit blijkt dat het proces helemaal niet zo eenduidig verliep. In Mesopotamië bijvoorbeeld duurde het 3000 jaar voordat de bewoners de landbouw definitief omhelsden. Kennelijk hadden ze er niet meteen behoefte aan. Ook de inwoners van Çatalhöyük, in het huidige Turkije, leefden rond 7400 v.Chr. niet volgens de theorie. Ze woonden in een grote nederzetting die geen sporen vertoont van administratief of religieus bestuur.
Graeber en Wengrow verwijzen ook naar verklaringen van natuurvolken, zoals de indianen, die hun leven zo hadden georganiseerd dat niemand de baas was over een ander. De boodschap is duidelijk: er waren tijden waarin mensen gelijkwaardiger leefden. Uit de conclusie blijkt de ideologische overtuiging van de auteurs, vooral van de anarchistische, Occupy Wall Street-activist Graeber, die vlak na de voltooiing van het boek overleed. De auteurs bepleiten geen terugkeer naar vroeger, maar willen een nieuwe manier van denken tonen. Van de gevestigde wetenschappers verwachten ze niet veel. Maar die zullen eens verdwijnen; daarom zetten ze hun kaarten op de jongeren.
Mirjam Janssen is historicus en journalist.
The Dawn of Everything. Een nieuwe geschiedenis van de mensheid
David Graeber en David Wengrow
672 p. Maven Publishing, € 35,-
