Home Een oude wond ging weer open

Een oude wond ging weer open

  • Gepubliceerd op: 29 mrt 2022
  • Update 01 nov 2022
  • Auteur:
    Philip Dröge
Een oude wond ging weer open

Een van de bijwerkingen van publiceren is dat je post krijgt. Vooral na het uitbrengen van een boek ontvang ik altijd veel mailtjes en brieven. Soms geven mensen complimenten, soms zijn ze kritisch. Geregeld laten eigenwijze mannen – het is altijd een bepaald type kerels – weten dat ze het zelf héél anders hadden aangepakt, dat onderwerp. Of ze leggen mij op belerende toon iets uit over wat ik zelf heb geschreven.

Maar af en toe krijg ik post waar ik stil van word. Zoals een paar weken terug. In mijn laatste boek Moederstad – Jakarta, een familiegeschiedenis schrijf ik onder andere over mijn tante Hannie en haar leven in Batavia. Daarbij horen de traumatische oorlogsjaren, die ze doorbracht in kamp Tjideng – een tijd waarover ze nooit wilde vertellen. Een heer uit Brabant las dat en klom in de pen. Hij had als kind ook in Tjideng gezeten, schreef hij, in hetzelfde huis als mijn tante, die hij daardoor best goed had leren kennen.

Zijn mailtje leidde tot een telefoongesprek. Het Bataviase jongetje van toen is inmiddels in de tachtig, maar zijn herinneringen aan die dagen achter prikkeldraad zijn nog springlevend. We spraken over Hannie, de oorlog en de andere bewoners van het kamp. Het ging over de stad Batavia toen en het Jakarta van nu. Over toeval en het gevoel dat sommige gebeurtenissen zijn voorbestemd. Allemaal op opgewekte toon. Tot een enkel woord een oude wond openreet en het stil werd aan de andere kant.

Dit artikel is exclusief voor abonnees

Begrijp het heden, begin bij het verleden: met HN Actueel leest u historische achtergronden bij het nieuws van vandaag. Nu de eerste maand voor maar 1,99.

Ik weet hoe erg het Japanse schrikbewind tijdens de bezetting is geweest. Maar een man die acht decennia later nog overvallen wordt door de paniek van zijn kindertijd, geeft me pas het gevoel hoe vreselijk het leven in de kampen was. Door zijn stilte stond ik ook even in Tjideng – klein, hongerig en bang. Getuige van de wreedheden die mensen elkaar aandoen als de normale wereld is opgeschort.

Uiteindelijk hingen we een uur aan de telefoon. Twee vreemden, van zeer uiteenlopende generaties. Maar dit gesprek ging dwars door tijd en ruimte.

Dit is waarom ik me bezighoud met geschiedenis. Niet om de jaartallen, de veldslagen en de wereldleiders – wie wil in hemelsnaam het 7539ste boek over Napoleon schrijven? –, maar om mensen, de verhalen, de tragedie en de catharsis.

Ik dook na het gesprek weer in de waan van de dag; mijn mailprogramma liet weten dat er nieuwe post was. Ik klikte. Het was van een man die dacht dat Moederstad over Paramaribo ging. Hij vond de Surinamers maar ondankbaar, Nederland had daar veel goeds gedaan. Mijn vingers jeukten om iets terug te mailen over zorgvuldig lezen, maar in plaats daarvan plakte ik mijn standaardbedankbriefje in het antwoordvak. En liet mijn gedachten terugkeren naar Tjideng.

Dit artikel is gepubliceerd in Historisch Nieuwsblad 4 - 2022

Nieuwste berichten

Hongaars protest tegen de dam
Hongaars protest tegen de dam
Artikel

Hongaren gingen pas de straat op toen de Donau gevaar liep

Ondanks groeiende onvrede over het communistische systeem keken Hongaren in de jaren tachtig wel uit om in het openbaar kritiek te uiten. Pas toen de bouw van een waterkrachtcentrale de Donau bedreigde, kwam de bevolking in opstand.  In de jaren vijftig hadden Hongarije en Tsjecho-Slowakije het plan opgevat om een gigantische waterkrachtcentrale met dammen te...

Lees meer
Het zilvermeer in Bitterfeld is vervuild
Het zilvermeer in Bitterfeld is vervuild
Artikel

Oost-Duitsers reageerden geschokt op tv-beelden van smerige fabrieksstad

In de DDR was het anticommunistische verzet van de kerk nauw verbonden met de opkomst van de milieubeweging. Een heimelijk gefilmde televisiedocumentaire over een vieze fabrieksstad zette het Oost-Duitse milieuactivisme in één klap op de kaart.  Het grote publiek leerde de Oost-Duitse milieubeweging kennen toen in september 1988 de televisiedocumentaire Bitteres aus Bitterfeld op de...

Lees meer
Bulgaars protest tegen de milieuvervuiling in Ruse
Bulgaars protest tegen de milieuvervuiling in Ruse
Artikel

‘Geef ons schone lucht!’, scandeerden honderden boze Bulgaren

In Bulgarije was de milieubeweging de eerste protestbeweging die burgers tegen het communisme wist te mobiliseren. Moeders kwamen in opstand nadat hun kinderen flauwvielen door overwaaiende fabrieksgassen.  Op het centrale plein van het Bulgaarse provinciestadje Roese, niet ver van de Roemeense grens, stond op 23 september 1987 een groep jonge kinderen te wachten op hun...

Lees meer
Poolse demonstranten in 1980
Poolse demonstranten in 1980
Artikel

Kernramp gaf Poolse milieuactivisten een enorme populariteitsboost

De nucleaire ramp in Tsjernobyl bracht een kentering teweeg in Polen, waar al jaren een protestbeweging tegen het communistische regime sluimerde. Doordat het Sovjet-regime de ramp onder het tapijt wilde schuiven, verbeterde de reputatie van Poolse milieuactivisten. Hun verzet gaf ook andere Poolse protestbewegingen nieuw elan.   In 1980 was de vakbond c opgericht door havenarbeiders...

Lees meer