Historisch Nieuwsblad 4 - 2020
Ook leest u over de moord op Julius Caesar, over de rol van Michail Gorbatsjov in het einde van de Sovjet-Unie en over de Slag om Groningen. Deze weinig bekende episode uit de eindstrijd tussen de Canadese bevrijders en de Duitsers op Nederlands grondgebied is opmerkelijk, omdat in het ene deel van de stad nog fel werd gestreden, terwijl elders Duitse soldaten de strijd opgaven en gemoedelijk optrokken met de Groningers.
Offshorepionier Pieter Schelte Heerema
Heerema is een bekende naam in de internationale offshorebusiness. Maar hij is omgeven door schimmen uit het verleden. Oprichter Pieter Schelte Heerema was actief binnen de SS. Later in de oorlog hielp hij juist het verzet. Was hij slechts een opportunist? Op 10 januari 2015 arriveerde in Rotterdam het grootste schip uit de geschiedenis, 124...
Lofzang der soberheid
Eenvoudig leven is in. Vanwege het toenemende milieubewustzijn, maar ook uit behoefte aan morele zuiverheid. Het is zelfs een commercieel succes, zoals blijkt uit Netflix-series als Minimalism en Tiny House Nation. Maar nieuw is het bepaald niet: zolang als er spullen bestaan, hebben mensen geprobeerd het zonder te doen. Zeven sprekende voorbeelden. 1...
De Slag om Groningen
In april 1945 bereikten de Canadese bevrijders de stad Groningen. De Duitse commandant ter plaatse had opdracht de geallieerde opmars zo lang mogelijk te traineren. Er volgde een stadsoorlog waarin om elke straat en elk huizenblok moest worden gevochten. Schoolknaap Jan Niemeijer zou het nooit meer vergeten: ‘Voor de deur van ons huis lag een...
Moeder van Oostenrijk
Niemand had vertrouwen in de jonge vorstin van Oostenrijk, Maria Theresia. Toen zij in 1740 de troon besteeg, brak er meteen een oorlog uit: omliggende landen probeerden van haar zwakte te profiteren. Maar ze verkeken zich op haar doorzettingsvermogen en charme. De geboorte van Maria Theresia op 13 mei 1717 was een teleurstelling. Haar ouders...
De pottenkoning
Terwijl in een groot deel van Nederland de industrialisatie nog op gang moest komen, verschafte Petrus Regout in zijn aardewerkfabrieken in Maastricht al werk aan duizenden arbeiders. Hij werd schatrijk, maar kreeg nooit de erkenning die hij zocht. De slechte arbeidsomstandigheden in zijn bedrijven vormen nog steeds een smet op zijn reputatie. ‘Geef mij twaalf...
‘Zo verga het steeds tirannen!’
Met 23 dolksteken doodde een groep senatoren dictator Julius Caesar. De samenzweerders motiveerden de moord door Caesar af te schilderen als een tiran. Daarmee stonden ze in een traditie van tirannicide, die tot in de twintigste eeuw heeft standgehouden. ‘Maar nog zijn de Iden niet voorbij,’ riep priester Spurinna naar Julius Caesar, die op weg...
Deregulering kwam van links
Linkse politici en denkers hadden de hand in de deregulering van de Amerikaanse luchtvaartsector in de jaren zeventig. In 1978 nam het Amerikaanse Congres de Airline Deregulation Act aan, die een einde maakte aan economische regelgeving in de luchtvaart. Dat was in belangrijke mate het werk van politici die beïnvloed waren door...
Angst voor homo-immigratie
Morele paniek in de jaren zestig: Nederland zou worden overspoeld door homoseksuele mannen uit het buitenland. En dat zou niet goed zijn voor de zeden hier. Homoseksualiteit werd over het algemeen gezien als een problematische afwijking, maar in de loop van de jaren zestig begon de houding van een deel van de Nederlanders te ontspannen....
‘Jewsploitation’ op Amazon Prime
‘Gevaarlijke dwaasheid en een karikatuur.’ Dat tweette het Auschwitz-Birkenau Museum over een scène in Hunters, een serie met Al Pacino op Amazon Prime. Hunters draait om nazi-jagers in de jaren zeventig, die moeten voorkomen dat oorlogsmisdadigers in de Verenigde Staten een Vierde Rijk stichten. In de serie zitten flashbacks naar de Tweede Wereldoorlog, waarin...
WO1-helm effectief
Helmen uit de Eerste Wereldoorlog beschermen de hersenen net zo goed tegen schokgolven als de hedendaagse. De oude Franse Adrian-helm doet het zelfs wat beter. Dat merkten onderzoekers van Duke University in North Carolina toen ze testpoppen met verschillende helmen op blootstelden aan schokgolven. Ze vergeleken onder meer Britse, Franse...
Mary Beard afgewezen om EU-standpunt
Vanwege haar EU-gezindheid mocht Mary Beard, Cambridge-hoogleraar en popularisator van de Oudheid, geen lid worden van de raad van toezicht van het British Museum. Zo stelt The Observer. Niemand promoot de Oudheid zo succesvol als Beard. Toch hield de Britse regering volgens anonieme bronnen haar benoeming bij het British Museum tegen....
Ligt Nefertiti naast Toetanchamon?
Wees open over mogelijke kamers achter het graf van Toetanchamon, schrijft Nature in een redactioneel commentaar. Nieuws over tombes achter het graf van de farao duikt al jarenlang op, samen met speculaties dat in die ruimten een fantastische vondst wacht. Daar zou het lichaam liggen van Nefertiti, de vrouw van...
Stelling: het Amerikaanse tijdperk
In de ‘stelling’ reageert een vast panel van historici op een actuele gebeurtenis. Eva Roovers: ‘Nee, absoluut niet. China steekt Amerika natuurlijk naar de kroon als politieke en economische supermacht. En het probeert daarnaast ook de morele leidersrol over te nemen, door bijvoorbeeld met veel vertoon in te zetten op duurzame energie. En...
De alliantie van wantrouwen – Serhii Plokhy
Ooit, aan het einde van de Tweede Wereldoorlog, werkten Amerikaanse en Sovjet-Russische militairen nauw samen tegen de asmogendheden. Ze kwamen overeen dat er Amerikaanse vliegbases op Oekraïens grondgebied mochten komen. Daar konden de geallieerde bommenwerpers die hun dodelijke lading gelost hadden boven Duitsland tanken en nieuwe projectielen inladen voor de terugvlucht. Uitgebreid beschrijft de historicus...
Prince Albert: the Man Who Saved the Monarchy – A.N. Wilson
De meest indrukwekkende gedenkplaats van Londen is het Albert Memorial in Kensington Gardens. Zittend kijkt de jong overleden echtgenoot van koningin Victoria uit over de wijk die ook wel een ‘Albertopolis’ wordt genoemd. Tegenover het gedenkteken staat de koepelvormige Royal Albert Hall. Even verderop, langs Exhibition Road, staan het Science Museum, het Victoria & Albert...
Ik heb niets tegen antisemieten, ik lééf ervan – Ischa Meijer
Zo’n dertig jaar raasde Ischa Meijer (1943-1995) als een orkaan door de Nederlandse media, bewonderd en gevreesd om zijn razendsnelle intelligentie, sarcastische humor en een volstrekt gebrek aan ontzag voor zelfbenoemde autoriteiten en iedereen die zich in zijn ogen hypocriet opstelde. Nadat hij als baby samen met zijn ouders concentratiekamp Bergen-Belsen had overleefd, stond zijn...
Vuur en duisternis. Het bombardement op Dresden – Sinclair McKay
Toen in maart 2003 de Amerikanen hun invasie van Irak begonnen met een bombardement van Bagdad, schreven Nederlandse kranten over een ‘vuurstorm’ die over de stad zou hebben geraasd. Hoewel het voor de inwoners van Bagdad angstwekkend moet zijn geweest, getuigde de opmerking van gebrek aan historisch besef. Een ‘vuurstorm’ is namelijk iets heel anders....
Het einde van de Sovjet-Unie
De wereld kijkt gespannen naar de ontwikkelingen in Rusland, waar de Wagnergroep zich tegen het Russische leger keert. Dertig jaar geleden begon de Sovjet-Unie in hoog tempo uiteen te vallen. Hoe kon dit gebeuren?
Met de pont
Voor reizigers vormen waterwegen grote barrières. Gelukkig zijn er steeds slimmere veerponten ontwikkeld. In de Randstad maken ze zelfs een ware revival door en fungeren ze als busdiensten, zo merkt Annegreet van Bergen. Wanneer ik voor een veerpont sta te wachten, hoor ik in gedachten vaak Drs. P.: ‘Ik breng de mensen heen, ik breng...
Voorpublicatie: In dienst van de nazi’s – Paul van de Water
De gezochte oorlogsmisdadiger Jacobus Philippa hield zich 29 jaar lang schuil in het huis van zijn ouders. Was het een sluwe daad, waarmee hij zijn gerechte straf ontliep? Of heeft hij zichzelf levenslang gegeven? Op 11 april 1974 arresteerde de politie de voormalige SS’er Jacobus Philippa. Hij had sinds 1945 ondergedoken gezeten...
Film: Babylon Berlin (serie)
Wie een tv-serie Babylon Berlin noemt, laat de kijker niet gissen naar de strekking ervan. Deze duurste Duitse tv-serie ooit kostte 40 miljoen dollar en toont het Berlijn van de Weimarrepubliek, dat net als het Bijbelse Babylon (‘de moeder van de hoeren en van de gruwelen van de aarde’) ten onder gaat. In Nederland was...
Astrid Sy over haar historische held
Historicus Astrid Sy presenteert sinds begin 2020 Andere Tijden. Ze heeft grote bewondering voor Eleonora van Aquitanië (1122/24-1204), de enige vrouw die koningin was van Frankijk en vervolgens van Engeland. Wanneer maakte u kennis met Eleonora van Aquitanië?‘Ik was zestien toen mijn moeder mij haar biografie gaf van Alison Weir. Die heb ik verslonden. Mijn...
Uw dagelijkse portie geschiedenis
Elke dag de beste historische artikelen. Bestel nu Historisch Nieuwsblad 05 met korting!