Home De alliantie van wantrouwen – Serhii Plokhy

De alliantie van wantrouwen – Serhii Plokhy

  • Gepubliceerd op: 18 maart 2020
  • Laatste update 25 mei 2023
  • Auteur:
    Jeroen Vullings
  • 2 minuten leestijd
De alliantie van wantrouwen – Serhii Plokhy

Ooit, aan het einde van de Tweede Wereldoorlog, werkten Amerikaanse en Sovjet-Russische militairen nauw samen tegen de asmogendheden. Ze kwamen overeen dat er Amerikaanse vliegbases op Oekraïens grondgebied mochten komen. Daar konden de geallieerde bommenwerpers die hun dodelijke lading gelost hadden boven Duitsland tanken en nieuwe projectielen inladen voor de terugvlucht.

Uitgebreid beschrijft de historicus Serhii Plokhy, met dankbaar gebruik van Amerikaanse en tot voor kort geheime Russische documenten, de totstandkoming van deze samenwerking. Vanaf 1943 waren diplomaten en militairen aan het onderhandelen om die rond te krijgen. Het verlossende woord kwam uiteindelijk van Stalin, die een tweede geallieerd front in West-Europa wilde om zijn Rode Leger aan het oostfront te ontlasten.

Militair gezien pakte de alliantie goed uit, op politiek vlak niet. De Russen wantrouwden de Amerikaanse piloten, bespioneerden ze, en intimideerden hun plaatselijke vriendinnetjes. De onderlinge verhouding werd steeds moeizamer. Stalins besluit om de opstandelingen in Warschau hulp te onthouden, omdat zij gelieerd waren aan de gevluchte Poolse regering in Londen en niet aan de communistische Poolse regering die de Sovjets hadden opgetuigd, was de druppel die de emmer deed overlopen. Dit besluit bewees dat Stalin zijn eigen politieke doelen liet prevaleren boven het gezamenlijke belang van een zo snel mogelijke Duitse nederlaag. Zelfs de grootste Amerikaanse sympathisanten van de Russen veranderden in de meest rabiate tegenstanders van het Sovjetregime.

Het verhaal van de Amerikaanse bases in Oekraïne werd tot nu toe beschouwd als een voetnoot in de geschiedenis, maar volgens Serhii Plokhy werden daar de kiemen van de Koude Oorlog gelegd. Het conflict ontstond dus niet door de Amerikaanse weigering om de technologie van hun atoomwapen met de Russen te delen, of doordat Stalin in heel Oost-Europa communistische satellietregimes plantte, maar als gevolg van de politiek-ideologische frictie die ontstond op de luchtmachtbases in Oekraïne. Plokhy bepleit die stelling overtuigend. Maar als de geschiedenis ons iets leert, is het dat een langdurig conflict nooit maar één oorzaak heeft.

Jeroen Vullings is biograaf en criticus.

De alliantie van wantrouwen. Amerikaanse militairen achter de Sovjetlinies en het begin van de Koude Oorlog Serhii Plokhy 397 p. Spectrum, € 29,99

Bestel in onze webshop

Dit artikel is exclusief voor abonnees

Begrijp het heden, begin bij het verleden: met HN Actueel leest u historische achtergronden bij het nieuws van vandaag. Nu de eerste maand voor maar 1,99.

Dit artikel is gepubliceerd in Historisch Nieuwsblad 4 - 2020

Nieuwste berichten

Beatrice de Graaf portret
Beatrice de Graaf portret
Column

Trump begrijpt niet echt wat oorlog is

Nadat de HSS Iowa duizenden kilometers had gevaren, duizenden tonnen munitie had afgeschoten, en misschien wel nucleaire kernkoppen had meegetorst, mocht het schip in 2012 eindelijk voorgoed aanmeren. Het ligt nu in de haven van Los Angeles, voor iedereen te bezoeken als museum. En dat kan ik u van harte aanraden. Een tochtje door dit...

Lees meer
Studenten demonstreren tegen Trumps aanval op Harvard en andere Amerikaanse universiteiten.
Studenten demonstreren tegen Trumps aanval op Harvard en andere Amerikaanse universiteiten.
Interview

Historici in Amerika voelen angst: ‘Slavernij, gender en klimaat zijn nu verboden woorden’

President Donald Trump richt zijn vizier op universiteiten die hij ‘te woke’ vindt. Wie niet stopt met zijn diversiteitsbeleid, verliest subsidie. Zijn de Verenigde Staten nog wel het beloofde land voor wetenschappers? ‘Ik denk absoluut na over een terugkeer naar Nederland.’ Ze had in april een beurs aan moeten vragen voor haar onderzoek, maar Andrea...

Lees meer
CERN voltooit de eeuwenoude zoektocht van alchemisten: lood verandert in goud
CERN voltooit de eeuwenoude zoektocht van alchemisten: lood verandert in goud
Artikel

CERN voltooit de eeuwenoude zoektocht van alchemisten: lood verandert in goud

Langs mystieke én langs praktische weg onderzocht alchemist Jan Baptista van Helmont de mens en de wereld. Hij droomde van magische zalven en spirituele zaden en liet scheikundigen een belangrijke erfenis na. Maar zijn ideeën brachten hemzelf in grote problemen. Naar verluidt had Jan Baptista van Helmont rare, ketterse dingen beweerd. Dat het zweet van...

Lees meer
Portret Jean-Marc van Tol
Portret Jean-Marc van Tol
Interview

Jean-Marc van Tol: ‘Laat Johan de Witt op zijn sokkel staan’ 

Jean-Marc van Tol laveert al jaren tussen wetenschap en literatuur. Hij werkt aan een romantrilogie over raadpensionaris Johan de Witt. Inmiddels zijn er twee delen verschenen, Musch en Buat. Daarnaast is hij coauteur van een nieuw historisch boek over zijn held: De wereld van De Witt. ‘Historici moeten zich op feiten baseren, maar ook hun...

Lees meer