Home Stelling: het Amerikaanse tijdperk

Stelling: het Amerikaanse tijdperk

  • Gepubliceerd op: 23 maart 2020
  • Laatste update 13 okt 2022

In de ‘stelling’ reageert een vast panel van historici op een actuele gebeurtenis.

 

 

Dit artikel is exclusief voor abonnees

Dit artikel op Historischnieuwsblad.nl is alleen toegankelijk voor abonnees. Met liefde en zorg werken wij iedere dag weer aan de beste historische verhalen door toonaangevende historici. Steun ons door lid te worden voor maar €4,99 per maand, de eerste maand €1,99. Log in om als abonnee direct verder te kunnen lezen of sluit een abonnement af.

Eva Roovers:

‘Nee, absoluut niet. China steekt Amerika natuurlijk naar de kroon als politieke en economische supermacht. En het probeert daarnaast ook de morele leidersrol over te nemen, door bijvoorbeeld met veel vertoon in te zetten op duurzame energie. En ja, er spreken iets meer mensen Mandarijn dan Engels. Maar toch, in dat laatste zit nu juist het verschil. Engels wordt niet in één werelddeel, maar over de hele aardbol gesproken, en zo verspreidt de Amerikaanse cultuur zich over de hele wereld.

Dat gebeurt via muziek, films, series en reclame, maar zeker ook via het onderwijs. Steeds meer universiteiten schakelen over op Engels als voertaal, en middelbare scholen hanteren steeds vaker Engels als tweede taal. Dat heeft tot gevolg dat vooral Angelsaksische kennis en theorieën worden onderwezen — in de praktijk betekent dat vooral Amerikaans. Hoeveel boeken van Duitse, Franse of Chinese wetenschappers moeten studenten lezen? Vrijwel geen.

En zo ontstaat wereldwijd een overwegend Amerikaans denkkader. Dat verandert niet met één generatie. Toen het Romeinse Rijk instortte en Latijn niet langer de verplichte voertaal was, kregen andere talen en culturen meer ruimte om op te bloeien. Maar de klassieke cultuur, inclusief het Latijn, is tot op de dag van vandaag vervlochten met ons leven. Dus zelfs al zouden de VS morgen imploderen, hun invloed zal nog wel even blijven bestaan.’

Martin Sommer:

‘Zullen we dat als rechtgeaarde historici niet eerst even afwachten? Het was meen ik Tsjoe En-lai, tweede man na Mao, die de vraag kreeg voorgelegd wat het gevolg was van de Franse Revolutie. Daar wilde hij niets over zeggen, want dat was nog niet uitgekristalliseerd. Hoelang is het helemaal geleden dat velen dachten dat de eenentwintigste eeuw de eeuw van Europa zou worden? Dat machtspolitiek zó twintigste-eeuws was, en dat de wereld een voorbeeld zou nemen aan onze Europese waarden?

Daar is niets meer van over. Wij zijn inmiddels een benard continent. En bij het idee van een achterhaald Amerika vermoed ik dat de wens al snel de vader van de gedachte is. Europa — Nederland incluis — heeft een lange geschiedenis van anti-amerikanisme. Een eeuw geleden vond de grote Huizinga de Amerikanen maar oppervlakkig, met hun radio’s en hun bioscopen. Ter Braak schreef een heel essay getiteld “Waarom ik Amerika afwijs”.

Nu hebben we Trump, die in brede kring wordt gehaat. Het is waar dat de VS zich steeds meer terugtrekken uit internationale organisaties. Het is ook waar dat de Chinezen zich melden als nieuwe hegemoon. Maar terwijl ik dit typ meldt zich ook het coronavirus en is het nog maar afwachten hoe China zich houdt. Dus met Tsjoe En-lai zeg ik: niet te snel oordelen.’

Beatrice de Graaf:

‘Het tijdperk van Amerika als shining city on a hill, als baken voor de wereld, lijkt ten einde te zijn gekomen. Overigens is het einde van dat tijdperk al vaker aangekondigd – in feite al vanaf het begin van de Pax Americana, die meestal na 1917-1918 wordt gesitueerd. Het isolationisme, de xenofobie en het nativisme die in de jaren twintig en vijftig van de twintigste eeuw in de VS zelf oplaaiden, waren — naast het verzet vanuit de derde wereld tegen het Amerikaanse neokolonialisme — de bijverschijnselen van de aantrekkingskracht van deze wereldmacht.

Maar nu heeft de Amerikaanse president zelf de stekker uit het baken getrokken. Dat is wel een groot verschil. Ieder voor zich, en Amerika doet niet meer mee. Toch is daarmee het Amerikaanse tijdperk nog niet afgelopen. Of de president en zijn partij het nu willen of niet, de rest van de wereld spiegelt zich nog steeds aan de superpower. Ten goede of ten kwade.

Voor vrijwel alle terroristische organisaties ter wereld — inclusief een heleboel recht-sextremistische — staat Washington gelijk aan het kwaad. Amerika staat voor talloze duistere, vaak ook antisemitische samenzweringstheorieën. Het staat voor een decadente levensstijl, voor democratie. Amerika kan zich dus helemaal nog niet uit de wereld terugtrekken. Zijn vijanden hebben het immers nog nodig als antipode.’

 

Dit artikel is gepubliceerd in Historisch Nieuwsblad 4 - 2020