Alle artikelen
Men kan geen historicus zijn zonder een opgewekt humeur. Daarom werd mijn gemoed verscheurd tussen optimisme, vergevingsgezindheid en zielenvreugd toen ik de gloednieuwe geschiedkundige periodiek Nieuwste Tijd in handen kreeg. Nu Theoretische Geschiedenis niet meer onder ons is, na een smartelijk ziekbed wegens terminale leegte, gloeit de blijdschap om deze liefdesbaby van een groep Amsterdamse historici uit de invloedssfeer van Hans Blom en enkele Groningse contemporanisten extra fel.
Nieuwste Tijd beoogt `op basis van vakmanschap en openheid de uit elkaar gegroeide werelden van professionele geschiedschrijving en het publieke debat weer dichter bij elkaar te brengen’. Dat lukt aardig, want reeds op bladzijde 69 staat: `Historici tellen weer mee in het publieke debat.’ Interessant is ook de geschiedfilosofische visie van het blad. Meteen in de tweede zin komt het tot een plaatsbepaling: `Dat tegenwoordig zelfs de nieuwste tijd in een ogenblik voorbij is, ervaren we sterker dan vroeger.’
Dit lijkt mij een diepzinnige gedachte, hoewel ik niet meteen kan doorgronden wie de `we’ zijn. Misschien dezelfde `we’ als verderop in: `Bovendien worden we overspoeld met zoveel informatie, dat er nauwelijks tijd is voor enige (historische) reflectie.’ Gelukkig biedt Nieuwste Tijd wel `reflectie’. Dat blijkt uit het inzicht: `De nieuwste tijd gaat zo snel en is daarom ook zo snel voorbij dat de geschiedenis erin wordt meegezogen.’ Lees deze zin nogmaals en vraag u af: is dat een bezwaar? Welzeker, weet de redactie, omdat `het risico bestaat dat ook binnen de wereld van de geschiedenis de waan van de dag het historische besef begint te overvleugelen’.
Het stemt dankbaar dat dit blad vervolgens toont wat dat betekent. Neem het stuk door de Vlaamse historicus Georgi Verbeeck, met de openingszin: `Nog meer dan voor Nederland het geval is geweest, kaderde het dekolonisatieproces voor België in een veel ruimer internationaal verband dat de binnenlandse politiek oversteeg.’ (Zijn er ook internationale verbanden die de binnenlandse politiek níét overstijgen?)
En neem de bijdrage van Frances Gouda, de Amsterdamse hoogleraar vrouwenstudies en koloniale en multiculturele geschiedenis (deze leerstoel is uiteraard geheel ontstegen aan de waan van de dag). Het gaat om een voorpublicatie van haar boek over de Indonesische onafhankelijkheid, maar het valt te hopen dat zij snel beslist of de Tweede Politionele Actie op 18 of op 19 december 1948 begon (beide data zijn hier te lezen) en of de Amerikaanse beleidsmakers nu leden aan `blindheid’ dan wel `overmoed’ of toch `voldoende waren geïnformeerd over de Indonesische maatschappij’.
En dan het stuk van de Rotterdamse aio Stef Scagliola over haar promotieonderzoek. Indien dit betoog al geen prijs verdient voor de diepte der inzichten (`Bij controversiële thema’s is de hoeveelheid concurrerende interpretaties groot’), dan toch zeker omdat het woord `ik’ meer dan tweehonderd keer valt.
En nadat Remco Raben zijn eigen (`aardige’) NIOD-tentoonstelling heeft gerecenseerd, weet men: dit is een rijk blad, dat de lezer vervult met vreugde over het professionele vakmanschap van de universitaire geschiedschrijving. Vooral die ene zin, die lijkt mij uitermate waar: `de nieuwste tijd is in een ogenblik voorbij.’
Dit artikel is exclusief voor abonnees
Bommeljé: De Nieuwste Tijd
Men kan geen historicus zijn zonder een opgewekt humeur. Daarom werd mijn gemoed verscheurd tussen optimisme, vergevingsgezindheid en zielenvreugd toen ik de gloednieuwe geschiedkundige periodiek Nieuwste Tijd in handen kreeg. Nu Theoretische Geschiedenis niet meer onder ons is, na een smartelijk ziekbed wegens terminale leegte, gloeit de blijdschap om deze liefdesbaby van een groep Amsterdamse...
Arnoldussen: Guus
De wereldbeker uit 1974 staat er, de in het Duits vertaalde boeken van Cees Nooteboom en Harry Mulisch liggen er en natuurlijk is Frau Antje present. Ik heb het over de tentoonstelling Zimmer Frei in het Rijksmuseum die de Duits-Nederlandse betrekkingen beziet. De verhouding tussen Nederland en de DDR wordt geïllustreerd met een exemplaar van...
DE MERIDIAAN VAN MOSKOU. DE CPN EN DE COMMUNISTISCHE INTERNATIONALE 1919-1930
Linkse historici schrijven graag over linkse onderwerpen. Over het Nederlandse communisme zijn al veel historische studies van de pers gerold, misschien wel te veel. In de jaren zeventig en tachtig gebeurde dat vanuit een zeker engagement, bij sommigen zelfs ‘voor de bevrijding der arbeid’. Dat heilige vuur is in postmoderne tijden wel verdwenen. Het linksisme...
Brieven september 2001
In deze rubriek kunnen lezers hun mening geven over artikelen die in het Historisch Nieuwsblad verschenen zijn. De redactie behoudt zich het recht voor brieven in te korten. Reacties: Postbus 1528, 1000 BM Amsterdam of redactiehn@vug.nl Politionele actiesIn het artikel over de dekolonisatie van Indonesië (Historisch Nieuwsblad 2001/5) citeert Bas Kromhout de historicus Anthony Reid:...
Nieuwe media: Lesmateriaal
De digitalisering van het onderwijs is een van de speerpunten van het ministerie van OC&W. Maar hoe staat het eigenlijk met het multimediale lesmateriaal? Hoe zou het toch zijn met Kennisnet? Er waren tijden dat je elke week wel iets las over dit ambitieuze plan het Nederlandse onderwijs op te stuwen in de vaart der...
Audiovisueel: We vochten voor medailles van chocola
Uitzending: 30 september 2001, 21.05 VPRO, Nederland 3 De openingsbeelden van Legio Patria Nostra, over het vreemdelingenlegioen, zijn veelzeggend. Een groep jonge jongens, strak in het gelid en met een witte baret in de hand, staat op het punt toe te treden tot het legioen. Na een toespraak van de commandant brullen dertig kelen de...
Lifestyle & trends: Een orgasme op het water
De hotspots in achttiende-eeuws Parijs. Lekker weg in de jaren dertig. Haute cuisine in de Middeleeuwen. Trends zijn van alle tijden. Culinaire avonturen, mode, wonen en uitgaan door de eeuwen heen. Het beheersen van de natuurlijke condities die in de directe omgeving het dagelijks leven tijdens extreme omstandigheden ernstig in gevaar kunnen brengen of zelfs...
Stille getuigen: Het collegedictaat van Anton Mussert
De geschiedenis laat haar sporen na. Monumenten, voorwerpen en graven herinneren aan bijna vergeten personen. Hun verhaal wordt hier verteld. Deze keer de collegedictaten van NSB-leider Anton Mussert (1894-1946) in het Nederlands Instituut voor Oorlogsdocumentatie. Anton Mussert was een braaf student. Zijn collegedictaten zijn een toonbeeld van netheid. Van de omslagen is de rechterbovenhoek afgeknipt,...
Beeldgeheim
Een onbekende historische foto. Is het verhaal erachter te vertellen? Eerste-Kamervoorzitter Frits Korthals Altes en Eerste-Kamerlid Elske ter Veld doen een poging. `Ik spreek geen Deens, maar de teksten op de vaandels zijn wel duidelijk,’ aldus Frits Korthals Altes. `Duizendmaal dank! Hartelijk dank! Leve Denemarken!’ Ook Elske ter Veld kan de spandoeken lezen: `Deze kinderen...
De vooruitgang: ‘De luchtmacht treft geen blaam bij de val van Srebrenica’
Proefschriften, lezingen of artikelen kunnen het beeld van het verleden veranderen. In hun boek Check the horizon concluderen Wim Lutgert en Rolf de Winter dat de Koninklijke Luchtmacht in Bosnië uitstekend werk hebben verricht. Werk aan de winkel, dachten Wim Lutgert en Rolf de Winter toen ze de opdracht hoorden van toenmalig bevelhebber van de...
Genealogie op internet
Met behulp van internet een volledige stamboom maken is nog een stap te ver. Maar het stikt op het web van de genealogische sites. Wie geluk heeft, tovert het geboortebewijs van zijn overgrootmoeder uit een database. De meest verspreide geslachtsziekte van Nederland noemen archivarissen het soms: stamboomonderzoek. Wie wel eens in een archief...
Het hoge woord: Megawati zal de Indonesische eenheidsstaat met geweld verdedigen
Zwijgzaam en omzichtig gaat Megawati Soekarnoputri, de nieuwe president van Indonesië, te werk. Zij bepleit geen revolutie, maar orde en rust. Toch zal ze de politieke erfenis van haar illustere vader Soekarno niet verloochenen. De onlangs aangetreden Indonesische president Megawati Soekarnoputri heeft op 16 augustus haar eerste rede gehouden, ter herdenking van de onafhankelijkheid die...
