Alle artikelen
Los nummer ƒ 20,-. Telefoon: 030-2540891
Op 1 juni 1974 schreef W.F. Hermans onder het pseudoniem Age Bijkaart een vermakelijke column in Het Parool. Hermans was samen met uitgever Geertjan Lubberhuizen van De Bezige Bij naar de voetbalinterland Nederland-België geweest. Hermans toonde zich bepaald geen liefhebber van het voetbalspel. De afkeer van voetbal zat in de familie: ‘Mijn ouders hebben mij altijd voorgehouden dat alleen domme mensen hun geld aan voetballen verspilden en dat het voor iemand van enige beschaving niet de moeite loonde te gaan kijken hoe tweeëntwintig hijgende stakkers zich in het zweet draven achter een opgeblazen stukje leer. “Net beesten”, zei mijn moeder, “ze gebruiken alleen hun poten, verder niets”’. Moeder Hermans had gelijk – gelijk hebben zat kennelijk ook in de familie.
Had hij tijd van leven gehad, dan zou W.F. Hermans raar opgekeken hebben van het Tijdschrift voor Tijdschriftstudies (2001/9). Dat bevat een flinterdun artikel over de reacties in de Nederlandse pers op het literaire voetbaltijdschrift Hard Gras. In dit tijdschrift deden onder meer Ronald Giphart en Herman Koch (Jiskefet) verslag van hun voetballiefde. Het tijdschrift, dat onder intellectuelen veel aanzien geniet, mocht zich op een goede pers verheugen, zo heeft neerlandicus Martin Brester uitgezocht. Die jongen studeerde zelfs af op zijn beperkte onderzoek. Dat kan maar zo aan de huidige universiteit.
Interessanter is de bijdrage van Hans Renders over het opinieblad Mandril, dat tussen 1948 en 1953 verscheen. Dat ‘maandblad voor mensen’, zoals de ondertitel luidde, besteedde aandacht aan politiek en cultuur. Het blad stond links van het midden en nam een voorbeeld aan het Amerikaanse weekblad The New Yorker. Mandril schuwde de satire niet en bespotte de zorg over zedenverwildering, die begin jaren vijftig in Nederland leefde. Geen wonder dat de destijds nog roomse Volkskrant weigerde advertenties voor Mandril te plaatsen. Toch was het blad niet zo links als de Volkskrant vreesde: het communisme werd ook door de redactie van Mandril te vuur en te zwaard bestreden.
Dit anticommunisme klonk door in de artikelen over cultuur. Begin jaren vijftig was jonkheer Willem Sandberg, directeur van het Stedelijk Museum, de kunstpaus van Amsterdam. Hij was de man die de Cobra-kunst van Karel Appel, Corneille en Constant ruime bekendheid gaf. Sandberg stond bekend om zijn communistische sympathieën en werd om die reden nauwlettend gevolgd door de Mandril-redactie. Hij kon geen goed doen. Datzelfde gold voor de Cobra-kunstenaars: ‘Zij bevuilen alles wat men aan waarden bijeen kan brengen’, schreef redacteur Henri Knap in 1951. Eigenlijk werd Mandril beheerst door het aloude motto ‘doe maar gewoon, dan doe je al gek genoeg’. De beeldende kunst moest niet abstract zijn en in de literatuur werden eenvoudige vertellers als Jan de Hartog (Hollands glorie), A.M. de Jong (Merijntje Gijzen) en Piet Bakker (Ciske de Rat) gesteld boven Gerard Reve en Bert Schierbeek. De laatste schreef in 1951 Het boek Ik, waarover Mandril oordeelde: ‘Associatief proza dat geen logische zin heeft en ook niet wil hebben, voor een psychiater om van te watertanden.’
Dit artikel is exclusief voor abonnees
TIJDSCHRIFT VOOR TIJDSCHRIFTSTUDIES
Los nummer ƒ 20,-. Telefoon: 030-2540891 Op 1 juni 1974 schreef W.F. Hermans onder het pseudoniem Age Bijkaart een vermakelijke column in Het Parool. Hermans was samen met uitgever Geertjan Lubberhuizen van De Bezige Bij naar de voetbalinterland Nederland-België geweest. Hermans toonde zich bepaald geen liefhebber van het voetbalspel. De afkeer van voetbal zat in...
Recent verschenen december 2001
Overzichtswerken en series Vanwege de enorme overvloed deze keer heel veel boeken en weinig toelichting. Allereerst een paar overzichtswerken en series. De Engelsman Peter Watson schreef het kolossale Wrede schoonheid (Het Spectrum, ƒ 105,23), een caleidoscopische geschiedschrijving ‘van mensen en ideeën die de twintigste eeuw zo vernieuwend hebben gemaakt’. Patrick van den Hanenberg en Hilde...
DE MEELSTREEP. TERUGKEER EN OPVANG NA DE TWEEDE WERELDOORLOG door Martin Bossenbroek MENSENHEUGENIS. TERUGKEER EN OPVANG NA DE TWEEDE WERELDOORLOG. GETUIGENISSEN onder redactie van Hinke Piersma
‘De historicus fungeert steeds vaker als politiek klusjesman’, schreven André Gerrits en Ido de Haan op 8 november in NRC Handelsblad. ‘Soms is hij rechter, soms moralist en dikwijls is hij bliksemafleider.’ Zouden ze refereren aan het onderzoek van de Stichting Onderzoek Terugkeer en Opvang (SOTO)? Een week voor het NRC-artikel had de SOTO immers...
BESCHAVING
360 p. AUP Als Amerikaanse republikeinse presidenten geconfronteerd worden met de navrante aspecten van het wereldraadsel (snap jij dit???], hebben ze het graag over de titanenstrijd tussen beschavingen. In Nederland zeggen we onbekommerd dat in deze of gene organisatie een onaangenaam cultuurtje heerst, het begrip cultuur betekent in dit geval weer iets geheel anders dan...
DE ONTDEKKING VAN HET REIZEN, EUROPA IN DE VROEG-MODERNE TIJD
470 p. Het Spectrum Wie in de vroegmoderne tijd de wijde wereld in wilde, moest er op voorbereid zijn dat hem of haar vele ontberingen te wachten stonden. In De ontdekking van het reizen geeft de Poolse historicus M¹czak een uitgebreide en gedetailleerde beschrijving van alle mogelijke aspecten van een tocht over land door West-Europa....
DIE SLAPPE NEDERLANDERS – OF VIEL HET TOCH WEL MEE IN 1940-1945?
De morele kwaliteit van het Nederlandse volk in bezettingstijd is inzet geworden van een conflict tussen de generaties, schrijft Dick Verkijk (geboren 1929). Verkijk heeft als jongen in Haarlem de oorlog zelf meegemaakt en gaat daar prat op. In een goed geschreven maar pover gedocumenteerde tirade van ruim honderd bladzijden neemt Verkijk het op voor...
VAN TUINDERSKNECHT TOT ONDERKONING. BIOGRAFIE VAN MARTINUS RUPPERT. DEEL 1: DE JAREN 1911-1947
232 p. Verloren, ƒ 43,- Wie in Nederland een tweedelige biografie krijgt, moet wel naam en faam hebben gemaakt. Zo iemand is Carl Romme (1896-1980), na de Tweede Wereldoorlog belangrijk fractievoorzitter van de Katholieke Volkspartij, over wie de Nijmeegse historicus Jacques Bosmans ons al tien jaar een tweede deel in het vooruitzicht stelt, nadat het...
REKENSCHAP 1650-2000
478 p. Sdu, ƒ 99,17 Gevraagd naar de identiteit van Nederland sprak Jantje van Leiden na tien jaar diep nadenken en ijverig boekenvorsen het verlossende woord: hutspot. Maar bedenk, o Lezer, dat hutspot geen hutspot is. Eerst – heel lang geleden – zaten er rapen in, hoewel de bronnen daarover geen definitief uitsluitsel geven. Winterpeen,...
De Vooruitgang: Boefjes in een kazernekrot
Proefschriften, lezingen of artikelen kunnen ons beeld van het verleden ingrijpend veranderen. Jan-Wilm Delicat beschrijft in zijn proefschrift hoe de heropvoeding van criminele jongeren tussen 1901 en 1961 steeds minder wordt. In 1901 bepaalde de Tweede Kamer dat jonge criminelen in gestichten moesten worden heropgevoed tot brave burgers. In de beginperiode was het regime in...
De geschiedenis top-20 van 2001
Wie deden ertoe als geschiedenisman of -vrouw in 2001? Wie was niet van de televisie weg te branden? Wie schreef het meest spraakmakende boek? Een top-20 samengesteld door de redactie van Historisch Nieuwsblad in samenspraak met deskundige journalisten van andere bladen. 20 Amanda Kluveld`Wie is dat?’ vroeg de Leidse historicus Henk Wesseling (zie 6). Kluveld (1968)...
De moeizame rehabilitatie van politieke slachtoffers in de Sovjet-Unie
Tien jaar na het uiteenvallen van de Sovjet-Unie worstelt Rusland nog steeds met de erfenis van miljoenen politieke gevangenen uit het communistische tijdperk. Voor de slachtoffers is het belangrijk dat de overheid officieel schuld bekent. `Dat iemand openlijk kan zeggen: mijn vader heeft jarenlang in de gevangenis gezeten op last van Stalin.’ In oktober 1991...
Het hoge woord: Ook ongelovigen moeten hun bijbel kennen
Christenen in Amerika hebben de aanval geopend op Darwins evolutietheorie. Ondanks de vergevorderde secularisatie is de kracht van religieuze overtuigingen blijkbaar allerminst afgenomen. Maar door onze groeiende onwetendheid op het terrein van het christelijk geloof begrijpen wij steeds minder van heden en verleden. Michael Jackson verraste ons enkele weken geleden met de mededeling dat zijn...
