Brieven juni 2002

In deze rubriek kunnen lezers hun mening geven over artikelen die in het Historisch Nieuwsblad zijn verschenen. De redactie behoudt zich het recht voor brieven in te korten. Reacties: Postbus 1528, 1000 BM Amsterdam of redactiehn@vug.nl

Srebrenica
In uw meinummer (Historisch Nieuwsblad 2002/3) behandelt Bastiaan Bommeljé het Srebrenica-rapport van het NIOD. Een van zijn kritiekpunten is dat in dat rapport geen verwijzing voorkomt naar Nordbat, het Scandinavisch bataljon dat aanvallende Bosnische Serviërs beschoot en hen daarmee wist af te weren. Door dit weg te laten zou het NIOD Dutchbat in bescherming nemen.
        Door niet over Nordbat te spreken begaat het NIOD inderdaad een belangrijke omissie. Maar, anders dan Bommeljé denkt, zou het wél noemen van de actie van Nordbat juist een argument ten voordele, niet ten nadele van Dutchbat hebben opgeleverd. De Scandinaviërs hadden namelijk tegen de zin van de Verenigde Naties tanks meegenomen, zodat ze gewapend waren tegen de Servische pantsertroepen. Ze hadden die tanks uit eigen zak betaald, want de Verenigde Naties weigerden die te leasen. De Nederlanders gingen zonder tanks en accepteerden braaf dat de bewapening, die door de Verenigde Naties te zwaar werd geacht, van hun voertuigen werd gesloopt.
        Het is onbegrijpelijk dat het verschil in uitrusting tussen Nord- en Dutchbat en het omineuze treffen tussen Nordbat en de Bosnische Serviërs geen aandacht hebben gekregen in het debat over het NIOD-rapport in de Tweede Kamer. Misschien was het geen aantrekkelijk onderwerp? Deze zaak toont namelijk duidelijk aan dat regering én parlement grove, verwijtbare fouten hebben gemaakt en zich niet kunnen beroepen op onvoorzienbaarheid van risico’s. Daarmee is er sprake van collectieve schuld van Nederland, en niet slechts van medeverantwoordelijkheid, zoals de heer Kok ons wil doen geloven. Waar de dominee heeft gefaald, is het te hopen dat de koopman bereid is te betalen.
E.F. Limburg, Vogelenzang

Deventer
Arjen Fortuin maakt een merkwaardige fout in zijn artikel over Deventer in de rubriek `Gezien’ (Historisch Nieuwsblad 2002/3). Niet de toen tienjarige prins Maurits, maar Rennenberg belegerde en veroverde Deventer in 1578. Na het verraad van de Engelse commandant kwam Deventer in 1587 opnieuw in Spaanse handen. De 23-jarige prins Maurits heroverde de stad in 1591.
G.J. van der Veen, Ruinen

Crisis
Jan Luiten van Zanden zegt in het artikel `Crisis!’ (Historisch Nieuwsblad 2002/3) dat er geen verklaring is voor de golfbeweging in de markteconomie; dit is volgens hem het grote raadsel van het kapitalisme. De econoom en hoogleraar Bernard Lietaer, in 1992 door Business Weekly uitgeroepen tot meest succesvolle valutahandelaar van de wereld, heeft er wel een verklaring voor. Hij schreef Het geld van de toekomst (2001) en werkt thans aan het boek Of Human Wealth, dat deze herfst in Amerika zal verschijnen. Dit biedt een fascinerende blik op de geschiedenis van het geld.
        Lietaer verklaart bijvoorbeeld hoe het komt dat het oude Egypte drieduizend jaar lang de graanschuur van de wereld is geweest met overvloed voor iedereen, en hoe het mogelijk was dat er tussen 1000 en 1300 in West-Europa in betrekkelijk kleine gemeenschappen voldoende geld was om de grote kathedralen te bouwen. In de Hoge Middeleeuwen bestonden er ‘brakteaten’, dunne munten die alleen locale waarde hadden en regelmatig werden ingenomen door de plaatselijke heerser. Hij smolt ze om, hield een deel achter als belasting, en reikte het weer uit aan de eigenaars. Het geld werd dus vanzelf minder waard in plaats van meer. Iedereen ging het dus sneller uitgeven en daardoor ontstond grotere welvaart onder het gewone volk.
        Het heffen van rente is volgens Lietaer de werkelijke oorzaak van de instabiliteit van de moderne economie. Zijn werk is een must voor historici die geïnteresseerd zijn in de geschiedenis van het geld.
Lisette Thooft, Rotterdam

Antillen
Het artikel `De smokkelroutes van Curaçao naar Amsterdam’ (Historisch Nieuwsblad 2002/3) brengt de WIC (West-Indische Compagnie) ter sprake, waarbij tevens wordt vermeld dat het hoogste orgaan van de WIC bestond uit `De Heren X’. Bij mijn beste weten werd het hoogste orgaan van deze handelsmaatschappij gevormd door `De Heren XIX’.
R.E. Harders, Voorburg

Plunderaar
In de rubriek `Mijn verhaal’ (Historisch Nieuwsblad 2002/3) vertelt Theo Kroon over de executie van een `plunderaar’ die hij op 22 november 1944 meemaakte in Den Haag. In het boek Oorlogsfoto’s tegen het licht (1989), dat ik schreef met Erik Somers, besteedden wij ook aandacht aan deze tragische gebeurtenis. Het slachtoffer was de zestienjarige Cor Groot uit de Haagse Oog in ’t Zeilstraat.
René Kok, Amsterdam

Jongensclub
Nog nagenietend van de ironie in de kostelijke column `Jongensclub’ van Bastiaan Bommeljé (Historisch Nieuwsblad 2002/3) trof ik in hetzelfde nummer een prachtig voorbeeld aan van waar `jongensclubgedrag’ toe kan leiden.
         Clublid Henri Beunders bespreekt het laatste boek van zijn clubgenoot Piet de Rooy en ontkomt er kennelijk niet aan dit boek `een verfrissend eenvoudig overzicht’ te noemen, `met de nodige snedige en smakelijke citaten en typeringen’. Hij trekt als het ware vanzelfsprekend de conclusie: `Want door de fraaie stijl en beknoptheid is het toch een klein juweeltje van een leesboek over Nederland sinds 1813.’
        Dat volgens Beunders De Rooy `getuigt van grote belezenheid’ en `als een ware onderwijzerszoon bondig’ weet te vertellen, verbaast niet. Het zal De Rooy minstens een rondje in de club kosten tijdens een boottochtje of een ravitaillering bij een eindje fietsen. Maar misschien maakt De Rooy het wel goed als clubgenoot Beunders weer eens wat schrijft.
        Bommeljé zal de redactie dankbaar zijn dat ze op deze manier nota bene in hetzelfde nummer zijn ironie ondersteunt.
Joh.S. Wijne, Utrecht