Alle artikelen
Hè jakkes, we moeten nog iets met Michiel de Ruyter, hebben ze waarschijnlijk verzucht in het Rijksmuseum. Weet je wat, we doen we iets met helden. In de Nieuwe Kerk, want die staat toch leeg in de zomer. Kunnen wij mooi wat spullen van zolder halen. En hé, we zetten een wassen beeld neer van Ali B. Zien ze ook dat we niet saai en ouderwets zijn.
Aan die spullen ligt het niet. En ook de gevreesde mengeling van schilderijen en objecten die de nieuwe afdeling Nederlandse geschiedenis straks gaat hanteren, is eigenlijk best spannend. Wat levert dan toch die golf van ergernis op tijdens een bezoek aan de tentoonstelling Held in de Nieuwe Kerk?
Het probleem is het uitgangspunt van de tentoonstelling. ‘Helden’ mag dan een leuk, eigentijds thema lijken, het levert in deze uitwerking oppervlakkige informatie en vooral vrijblijvende nietszeggendheid op.
De makers willen nadrukkelijk niet bepalen wie een held is; dat laten zij over aan de bezoeker. ‘Het is spannender allerlei lijnen te trekken en parallellen aan te wijzen tussen wat er in het verleden gebeurde en wat zeker ook nu speelt en relevant is,’ schrijft Rijksmuseumdirecteur Ronald de Leeuw in de hippe catalogus.
Dat kan echter alleen als je genoeg afweet van de Nederlandse geschiedenis; de informatie op de tentoonstelling is te summier. En dat is problematisch voor de talrijke toeristen – ‘Who the hell is André Hazes,’ vraagt een Engelsman – maar ook voor de Nederlandse bezoeker. Hij leert dat helden begraven werden, onderscheidingen en borstbeelden kregen. Dat ze van hun voetstuk konden vallen, en dat Michiel de Ruyter een ideale held is omdat hij zo gewoon bleef.
Maar hij weet dan nog helemaal niets over de verhalen die schuil gaan achter de prachtige, vaak ontroerende voorwerpen die er te zien zijn: het metselaarsbuisje dat Hugo de Groot droeg na zijn ontsnapping uit Loevestein, het zwaard waarmee van Oldenbarnevelt werd onthoofd, een apostel die na de Beeldenstorm achterbleef zonder armen en hoofd.
Waarom die niet eens gewoon vertellen? Is Held niet ‘hét voorbeeld van museale samenwerking zoals de huidige pleitbezorgers van een nationaal historisch museum voor ogen staat?’ schrijft de directeur van de Nieuwe Kerk. We hopen eigenlijk van niet.
Held Tot en met 11 november. Nieuwe Kerk, Gravenstraat 17, Amsterdam. Open: ma-zo 10-17 uur. Info: 020-63 86 909 of www.nieuwekerk.nl
Dit artikel is exclusief voor abonnees
Who the hell is Andre Hazes
Hè jakkes, we moeten nog iets met Michiel de Ruyter, hebben ze waarschijnlijk verzucht in het Rijksmuseum. Weet je wat, we doen we iets met helden. In de Nieuwe Kerk, want die staat toch leeg in de zomer. Kunnen wij mooi wat spullen van zolder halen. En hé, we zetten een wassen beeld neer van...
Wollen badpakken
Gebreide badpakken voor mannen en vrouwen waren in de jaren twintig doodnormaal. Natuurlijk van eigen makelij, want confectiekleding was al wel te koop, maar voor het grote publiek nog een stap te ver. De Bijenkorf was toch vooral het mekka voor de duurdere dames en heren. Die bestelden hun japonnen en mantels ook bij een...
Websites
Utrechts studentenverzetTijdens de bezetting van 1940-’45 bleef de Universiteit Utrecht open, aanvankelijk met de belofte dat ‘er geen maatregelen om reden van ras of politieke overtuiging te vrezen waren’. In 1943 volgde echter al snel de verplichting een loyaliteitsverklaring te tekenen en werd het studentenverzet actiever. Belangrijke documenten en teksten uit deze tijd zijn verzameld...
Brandstapel
Een stomend kookpotje, een kat in een mandje. In het museumcafé zie je heksen van hun gezellige kant. De tentoonstelling zelf is veel enger. Een vrouw verandert er in een geraamte, een filmheks snijdt de kop van een vleermuis af. En dit is nog maar het gedeelte over heksen in media en populaire beeldvorming. Zwerkballen,...
Schuldbesef en schaamte
De Duitse historicus Joachim Fest (1926-2006) worstelde een leven lang met vragen rond schuld, schaamte en vertrouwen. Als biograaf van Hitler en vooral van Albert Speer trachtte hij het wezen van het kwaad aan te wijzen. Speer was het moeilijkste geval, want met hetzelfde gemak waarmee Speer Hitlers lieveling en bewapeningsminister kon worden, wentelde hij...
Leuke weetjes over Parijs
Nergens anders ter wereld kun je op televisie een openbare discussie zien over de moderne croissant, ligt vandaag de krant van morgen al in de kiosk, of zijn zoveel mensen bijgelovig als in Parijs, getuige de pagina’s advertenties van helderzienden. Ieder zijn eigen Parijs, ook voor de Engelse literatuurwetenschapper Andrew Hussey. Hij schreef een vuistdik...
Oorlogsberichten zijn notoir onbetrouwbaar
Krijgsgeschiedenis is terug van weg geweest. Oorlog is immers weer terug. Zelfs het Nederlandse leger doet in Uruzgan wat des legers is: vechten. Het nieuwste boek van Lendering past in de hernieuwde belangstelling voor de oorlog als een historische versneller. De schrijver neemt ongeveer veertig antieke oorlogshandelingen onder de loep, meest slagen te land of...
Het hakenkruis brengt verlossing op aarde
Kleio, de muze van de geschiedschrijving, heeft, schreef H.W. von der Dunk ooit, duizend ogen. Maar de taal die zij spreekt, moet wel de Duitse zijn. In de inleiding van zijn nieuwe geschiedenis van het Derde Rijk in drieduizend bladzijden schat de Brit Richard J. Evans, bekend van zijn hoofdrol in het proces tegen Holocaust-negationist...
Hystorische mythen zijn onbetrouwbaar
Als mensen niet zo’n slecht geheugen hadden, hoefden ze niet aan geschiedvorsing te doen. Geschiedenis, zou je kunnen zeggen, is het tegendeel van herinnering. Het vormt in ieder geval een belangrijke aanvulling op de spontane herinnering. Mensen onthouden een aantal verhalen die hun ouders hun als kind verteld hebben en ook nog een aantal dingen...
Rebelse lieden worden respectabel
Strijdliederen zijn een onderdeel van politieke strijd. Ze moeten de wereld verbeteren, of helpen erger voorkomen. Deze liedjes komen het best tot hun recht bij stakingen, in demonstraties, of tijdens verkiezingen. Op het moment dat die context ontbreekt, verliezen ze hun ziel. Dat is ook een probleem bij de – overigens prachtig uitgegeven – cd-box...
Websites
De Opstand De Universiteit van Leiden werd in 1575, een jaar na de mislukte Spaanse belegering van de stad, gesticht door prins Willem van Oranje. Reden voor de instelling om in samenwerking met de universiteitsbibliotheek een website te wijden aan deze roerige periode. De site, gerealiseerd door een team van docenten en deskundigen, behandelt de...
Verkleden als een kelthische koning
Een luizenkam met een echte luis ligt in een vitrine van de tentoonstelling Het geheim van de Kelten. Dat van die luis dat moet je geloven, want alleen iemand met erg scherpe ogen kan hem zien. Een echte kam, een echte luis, bijna 3000 jaar oud – ze zijn symbolisch voor onze relatie tot de...
