Historisch Nieuwsblad 3 - 2021
Geroofd, gekregen of gekocht
Groot-Brittannië en Griekenland voeren geheime onderhandelingen over de teruggave van de Elgin Marbles. Ook Nederland zit in zijn maag met zijn koloniale collecties.
De strijd om Nefertiti
Al decennialang probeert Egypte de prachtige buste van Nefertiti terug te krijgen uit Berlijn. Maar tevergeefs: de Duitsers willen het beeld niet afstaan – zelfs Adolf Hitler was eraan gehecht. En juridisch hebben ze het gelijk aan hun kant. In een top-10 van roofkunst van het Amerikaanse weekblad Time uit 2009 staat de buste van...
Frederick Taylor
In negentiende-eeuwse fabrieken heerste chaos. Iedereen werkte langs elkaar heen en overal slingerden gereedschappen en onderdelen. Totdat de Amerikaanse ingenieur Frederick Taylor de ‘wetenschappelijke bedrijfsvoering’ uitvond. Maar dat had één groot nadeel: het ontnam arbeiders hun autonomie en hun status. Alle eer kwam voortaan de managers toe. De 26-jarige Frederick Taylor werkte pas een paar...
Oeigoeren, een verloren volk in China
De Chinezen vinden alles aan de Oeigoeren verdacht, van hun hoofddoeken, sluiers en baarden tot koranlezingen en gezinnen met meer dan drie kinderen. Ze suggereren dat de Oeigoeren nauwe banden hebben met Al Qaida, en dus stevig moeten worden heropgevoed. Ondertussen willen de Oeigoeren maar één ding: een eigen staat met een eigen taal en cultuur. Waar komt dat nationalisme vandaan?
Moeder baart, vader vangt toeslag
Verschillende partijen willen de kinderbijslag verhogen. In 1938 stelde de katholieke minister Carl Romme voor om kinderbijslag te verstrekken. Wie meer salaris verdiende, kreeg een hogere bijslag.
De plundering van Lombok
Nederland gaat 478 kunstwerken teruggeven aan Sri Lanka en Indonesië, waaronder de ‘Lombok-schat’: de buit na een van de laatste grote koloniale veldslagen in 1894.
Meedogenloze vredestichter
Keizerin Irene van Byzantium ruimde haar eigen zoon uit de weg om in haar eentje over het rijk te heersen. Maar ze was meer dan een meedogenloze schaakspeler. Dankzij haar werd een splijtzwam in de kerk onschadelijk gemaakt en mochten christenen weer iconen aanbidden. De geschiedenis van het Byzantijnse Rijk telt veel sterke vrouwen....
Samen met Anne tegen racisme
Experts waarschuwen dat White Lives Matter-extremisten racisme willen normaliseren in Nederland. De Anne Frank Stichting liep in de jaren tachtig voorop in de strijd tegen racisme.
‘Water is de basis van alles’
Hoe was een middeleeuwse metropool in het Midden-Oosten van voldoende water te voorzien? Dat onderzoekt een Nijmeegs team onder leiding van historicus en arabist Maaike van Berkel. Door de watervoorziening in kaart te brengen kunnen de onderzoekers toetsen of islamitische steden in de Middeleeuwen minder goed georganiseerd waren dan Europese, zoals vaak is beweerd. ...
Nederlanders rellen nooit lang
Eigenlijk hadden dit rustige weken moeten zijn. De grote collegereeks is afgesloten, mijn nieuwste boek is naar de drukker. Dan breekt altijd de allermooiste periode aan in de cyclus van onderzoek doen en schrijven: nadenken over de boeken die je zou willen schrijven. In je hoofd kun je meesterwerken bedenken, verhalen alvast uittekenen en archiefreisjes...
De derde tepel van Shakespeare
Hoeveel feiten zijn bekend over William Shakespeare? Volgens rekkelijke Shakespeare-kenners iets meer dan twintig; als je streng bent minder dan tien. Hij werd geboren, trouwde, kreeg kinderen, schreef en stierf: dan heb je de belangrijkste wel gehad. Toch levert een zoektocht bij de British Library naar boeken over Shakespeare liefst 29.571 titels op. En daar...
‘Ik hoorde dievegges en prostituees praten’
In elk nummer vraagt Alies Pegtel een historicus naar zijn of haar historische sensatie. Naar het moment waarop, zoals Johan Huizinga het formuleerde, heden en verleden lijken samen te vallen. Een gevoel dat vaak geheel onverwacht wordt opgewekt door een document, voorwerp, geluid, geur, locatie of inzicht. Deze maand onderzoeker Els Kloek over haar ontmoetingen...
Van de collegezaal naar de straat
Universiteiten in Nijmegen en Amsterdam bemoeien zich op praktische wijze met geschiedenis in de openbare ruimte. De ene laat muren beschilderen, de andere voorziet koloniale straatnaamborden van context. In Nijmegen verschijnen vijftien muurschilderingen die de geschiedenis van de stad zichtbaar moeten maken, van de Romeinen tot de krakersrellen. ‘Het moet een stedelijke identiteit creëren,’ vertelt...
Twenties waren ook somber
Hoopvol speculeerden media van NRC tot Marie Claire onlangs over ‘Roaring Twenties 2.0’: het idee dat het komende decennium net zo optimistisch en vol van vernieuwing zou worden als de jaren twintig waren geweest. Artikelen blikten terug én vooruit op een tijd van vrolijkheid en voorspoed na een zware periode: destijds de Eerste Wereldoorlog en...
Hatelijke postkaarten tegen vrouwenkiesrecht
Britse tegenstanders van het vrouwenkiesrecht brachten rond 1910 ansichtkaarten in omloop met onaantrekkelijke vrouwen, chaotische huishoudens en andere schrikbeelden. Rond 1910 steunden veel Britten de strijd voor het vrouwenkiesrecht, maar mannelijke én vrouwelijke leden van de National League for Opposing Women’s Suffrage hadden bezwaren. Die verspreidden ze via goedkope, cartooneske prentbriefkaarten waarop een huiveringwekkend toekomstbeeld...
Versplintering is heel gewoon
Maar liefst 89 partijen registreerden zich voor de Tweede Kamerverkiezingen in maart van dit jaar. Een recordaantal, dat aanleiding is voor zorgen over politieke versplintering en polarisering. Maar een veelheid aan politieke partijen is typisch voor Nederland, stelt de Nijmeegse hoogleraar parlementaire geschiedenis Carla van Baalen. Op dit moment zitten er al vijftien fracties in...
Snouck – Wim van den Doel
Christiaan Snouck Hurgronje ging tot het uiterste voor zijn onderzoek naar de islam. Hij liet zich zelfs besnijden en nam deel aan de hadj. Maar hij waarschuwde ook voor de gevaren van deze religie. Wim van den Doel is niet de eerste biograaf van Christiaan Snouck Hurgronje (1857-1936), de ‘oriëntalist’ die de islamstudie in Nederland...
Erasmus: dwarsdenker. Een biografie – Sandra Langereis
De humanist Desiderius Erasmus geldt als een icoon van kritisch denken en verdraagzaamheid. Maar hij is altijd controversieel geweest. In haar prachtige biografie toont Sandra Langereis zijn verdiensten en gebreken. Toen vorig jaar de Canon van de Nederlandse geschiedenis werd ‘herijkt’, moesten onder meer Karel V, de Amsterdamse grachtengordel en Willem Drees plaatsmaken voor nieuwe...
Voorliefde voor het proletariaat
Schrijver Jef Last zocht de spanning. Hij vocht tijdens de Spaanse Burgeroorlog, kreeg ruzie met de communisten en had een onstuimig liefdesleven. Dat leverde een boeiende biografie op. Bij een schrijver denken mensen vaak aan een bleekneuzig, aamborstig type dat zich in zijn met boeken volgestouwde werkkamer angstvallig afsluit voor het straatrumoer om zijn diepste...
Doodgewone mannen – Christopher R. Browning
De leden van het Duitse politiebataljon 101 vermoordden in een jaar tijd 38.000 mensen. Ze waren geen felle nazi’s, maar deden hun ‘werk’. Waarom traden deze ‘doodgewone mannen’ op als beul? Daarover gaat de klassieker van Christopher Browning. De mannen van het reserve-politiebataljon 101 zullen het helemaal niet erg hebben gevonden dat ze te oud...
Uw dagelijkse portie geschiedenis
Elke dag de beste historische artikelen. Word abonnee en krijg onbeperkt toegang tot alle artikelen op Historischnieuwsblad.nl.