Home Doodgewone mannen – Christopher R. Browning

Doodgewone mannen – Christopher R. Browning

  • Gepubliceerd op: 22 februari 2021
  • Laatste update 13 okt 2022
  • Auteur:
    Rob Hartmans
  • 3 minuten leestijd
Doodgewone mannen – Christopher R. Browning

De leden van het Duitse politiebataljon 101 vermoordden in een jaar tijd 38.000 mensen. Ze waren geen felle nazi’s, maar deden hun ‘werk’. Waarom traden deze ‘doodgewone mannen’ op als beul? Daarover gaat de klassieker van Christopher Browning.

De mannen van het reserve-politiebataljon 101 zullen het helemaal niet erg hebben gevonden dat ze te oud werden geacht voor het front. Deze havenarbeiders, vrachtwagenchauffeurs en kantoorklerken uit het overwegend ‘rode’ Hamburg waren in het algemeen geen fanatieke nazi’s, en de orde bewaken in Polen leek heel wat minder riskant dan vechten tegen het Rode Leger.

Maar in de vroege ochtend van 13 juli 1942 werden ze geconfronteerd met het ware gezicht van Hitlers oorlog, en moesten ze ineens meewerken aan het gruwelijkste aspect ervan. In het dorpje Józefów moesten ze 1800 Joodse inwoners oppakken en de gezonde mannen op transport naar een werkkamp zetten. De vrouwen, kinderen, zieken en bejaarden werden in het bos doodgeschoten. Door gebrek aan voorbereiding en ervaring werd het een infernale chaos.

Dit artikel is exclusief voor abonnees

Begrijp het heden, begin bij het verleden: met HN Actueel leest u historische achtergronden bij het nieuws van vandaag. Nu de eerste maand voor maar 1,99.

De bataljonscommandant had zijn mannen vooraf de mogelijkheid gegeven zich aan het beulswerk te onttrekken. Slechts 12 van de 500 mannend deden dit. Al spoedig raakten ze meer bedreven in dit gruwelijke handwerk en in totaal heeft politiebataljon 101 in minder dan een jaar tijd ruim 38.000 mensen vermoord en 45.000 personen naar vernietigingskamp Treblinka gedeporteerd.

Hoe konden deze ‘doodgewone mannen’, die geen moordlustige sadisten of felle nazi’s waren, hieraan meewerken? En waarom onttrokken zo weinigen zich eraan? Gehoorzaamheid, conformisme en solidariteit met de eigen kameraden waren volgens Christopher Browning de belangrijkste factoren. Degenen die weigerden te schieten werden door de anderen met de nek aangekeken; dat waren lafaards die anderen het ‘vuile werk’ lieten opknappen. Want het was wel ‘vuil’, maar toch vooral ‘werk’.

Toen dit boek in 1993 voor het eerst verscheen, betekende het een belangrijke doorbraak in het onderzoek naar de Shoah. Voor het eerst kwam de bijdrage van ‘gewone Duitsers’ aan de genocide vol in de schijnwerpers te staan. Hierna is er nog veel meer onderzoek gedaan naar andere politiebataljons en de rol van de Wehrmacht. Aan deze nieuwe vertaling van Brownings klassieke studie zijn tal van nieuwe foto’s toegevoegd, plus twee nieuwe hoofdstukken die in totaal 100 bladzijden beslaan. In het eerste gaat hij in op het roemruchte boek Hitlers gewillige beulen (1996) van Daniel Goldhagen, die ook naar bataljon 101 had gekeken en tot tegenovergestelde conclusies kwam. Bekwaam veegt Browning diens stelling dat de meerderheid van de Duitsers de Joden wilde uitroeien van tafel. In het laatste hoofdstuk vat hij het wetenschappelijke debat van de afgelopen 25 jaar samen. (RH)

 

Doodgewone mannen. De rol van een Duits politiebataljon in de Endlösung in Polen

Christopher R. Browning

352 p. Omniboek, €25,-

Dit artikel is gepubliceerd in Historisch Nieuwsblad 3 - 2021

Nieuwste berichten

De Britse opdeling zorgt voor de grootste migratie in de menselijke geschiedenis
De Britse opdeling zorgt voor de grootste migratie in de menselijke geschiedenis
Artikel

India en Pakistan zijn al aartsrivalen sinds hun geboorte

De spanningen tussen kernmachten India en Pakistan liepen in de afgelopen week hoog op. Het conflict over het grensgebied Kashmir stamt uit 1947, het jaar van de opdeling van Brits-Indië. Die ging gepaard met gruwelijkheden en geweld: goede buren werden plotseling elkaar aartsvijanden. Begin juli 1947 arriveerde de Britse advocaat Cyril Radcliffe in een snikheet...

Lees meer
Militaire parade door Moskou in 2015
Militaire parade door Moskou in 2015
Artikel

Rusland vierde 9 mei niet altijd zo uitbundig. Nu moet de militaire parade de oorlog in Oekraïne rechtvaardigen

In 1945 viert de Sovjet-Unie voor het eerst de overwinning op nazi-Duitsland met een grote parade. Sindsdien is de betekenis van de wapenschouw op 9 mei verschillende keren veranderd. Tegenwoordig moet die militaire parade in Moskou vooral de oorlog in Oekraïne en het regime van president Vladimir Poetin legitimeren. ‘Ter gelegenheid van de overwinning op...

Lees meer
Zeezender Radio Veronica tijdens de laatste uitzenddag in 1974.
Zeezender Radio Veronica tijdens de laatste uitzenddag in 1974.
Interview

‘De Top 40-hitlijsten van Radio Veronica waren heilig’

Pophistoricus Leo Weijers (1959) is van jongs af aan gefascineerd door Radio Veronica. Als een ode aan de verdwenen zeezender schreef hij er een boek over. ‘Veronica was een bron van inspiratie voor latere radiomakers.’ Op 15 oktober 1959 werd de Vrije Radio Omroep Nederland (VRON) tijdens een vergadering van vrije radiohandelaren opgericht. De pioniers...

Lees meer
Still uit The promise
Still uit The promise
Recensie

Papoea’s werd niets gevraagd

De documentaire 'The Promise' blikt met archiefbeelden en interviews terug op het lot van de Papoea’s als speelbal van geopolitieke krachten.

Lees meer