Alle artikelen
Vlak voor prins Bernhards dood verscheen de nieuwe thriller De dubbelganger (De Bezige Bij, € 18,50) van Tomas Ross. Het boek gaat over de vlucht van Rudolf Hess naar Schotland in 1941. Zoals vaak in de thrillers van Ross duikt in De dubbelganger prins Bernhard op. Hij zou Hess bij zijn vlucht geholpen hebben. Ook is er weer sprake van de beruchte stadhoudersbrief die Bernhard aan Hitler geschreven zou hebben.
Dat die brief niet bestaat probeert E.J.H. Schrage, oud-voorzitter van het bestuur van het Nederlands Instituut voor Oorlogsdocumentatie, aan te tonen in Zur Lippe-Biesterfeld. Prinses Armgard, prins Bernhard en hun houding tegenover nazi-Duitsland (Balans, € 16,50). Noch Bernhard, noch zijn moeder prinses Armgard hebben van nazi-sympathieën blijk gegeven, meent Schrage.
Al heel snel na Bernhards dood verscheen Bernhard. Prins onder de mensen (De Fontein, € 12,50) door Fred J. Lammers. ‘Met unieke foto’s uit het privé-archief van prins Bernhard,’ schreeuwt de cover. Had Lammers even gewacht dan had hij nog het opzienbarende Volkskrant-interview met de prins kunnen meenemen. Hetzelfde geldt voor de medewerkers van NOS-Actueel die Bernhard, 1911-2004 (Sdu, € 14,95) samenstelden.
Brieven
‘Brieven lezen die niet aan jou geschreven zijn is fout. Als die brieven langgeleden zijn geschreven lijkt dat misschien minder erg, maar wanneer we de hele levensgeschiedenis van de correspondenten kennen, wanneer we de context kennen waarin ze leefden en schreven, dan krijgt het lezen van die brieven een extra dimensie. Een pijnlijke dimensie soms. Een tragische dimensie.’ Niettemin: ‘Het zijn onovertroffen documents humains.’ Woorden van Nelleke Noordevliet in Brieven van de thee (Querido, € 19,95), een selectie van de brieven uit het Indische Thee- en Familiearchief Van der Hucht c.s., waarop Hella Haasse haar beroemde roman Heren van de thee baseerde.
Andere fraaie brievenedities die onlangs verschenen: Je vriendschap is werkelijk onbetaalbaar (De Bezige Bij, € 29,50): brieven van Willem Frederik Hermans aan zijn uitgever Geert van Oorschot. Ik heb er slechts één nul afgedaan (De Bezige Bij, € 19,90): brieven van en aan uitgever Geert Lubberhuizen. Met opzienbarende brieven van Jan Cremer en Remco Campert. En: Een aangename postumiteit (De Arbeiderspers, € 24,95). Brieven van journalist, hoofdredacteur en dichter Herman de Coninck.
Autobiografie
Egbert Engberts werd in 1875 in Sint-Petersburg geboren en bleef daar tot hij met zijn gezin in 1918 moest vluchten voor de gevolgen van de Russische revolutie. Hij vestigt zich in het Twentse Vriezenveen, waar ook Engberts ouders vandaan kwamen. Wennen aan het leven in Nederland kan hij niet en hij begint zijn herinneringen aan het Rusland van voor de revolutie op te schrijven. Herinneringen aan Rusland (Atheneum-Polak & van Gennep, € 15,95) is nu pas uitgegeven.
Haar familie had flinke kritiek op het regime, daarom wist Claudia Rusch zich in haar jeugd altijd omgeven door veiligheidsambtenaren van de Stasi. Desondanks heeft zij eigenlijk een vrij normale en zelfs gelukkige jeugd gehad, blijkt uit haar herinneringen in Mijn vrije Duitse jeugd (Prometheus, € 15,95).
‘Wat kan er uit het verleden behouden worden en waar moet je echt opnieuw beginnen? En hoe doe je dat zonder mensen kapot te maken?’ Vragen die de Zuid-Afrikaanse dichteres Antjie Krog bezighouden na de omwenteling in haar land. Haar zoektocht beschrijft ze in Een andere tongval (Contact, € 29,90).
Biografie
Stephen Davis legde het onstuimige leven vast van de Amerikaanse popster Jim Morrison in Jim Morrison. Leven, dood, legende (Spectrum, € 27,50). Nieuw in het genre van de biografie is dat Davis niet alleen beschrijft met wie Morrison het allemaal doet, maar ook hoe. Zangeres Grace Slick: ‘Hij was een goedgebouwde jongen. Zijn pik was iets groter dan gemiddeld en hij was jong genoeg om me goed gevuld te houden…’. Etc.
Beata van Helsdingen-Schoevers (1886-1920) was journaliste en declamatrice in Indië. Vilan van de Loo schreef haar biografie Leven tussen kunst en krant (KITLV, € 29,90, inclusief de apart uitgegeven bloemlezing uit de publicaties van Beate van Helsdingen). Het is het verhaal van een uitzonderlijk vrouwenleven in Nederlands-Indië, beheerst door journalistiek en poëzie, waarin altijd de confrontatie met het Indisch leven terugkeert dat zij intens verafschuwde en maar toch koesterde.
Verder: een biografie van de dirigent Eduard van Beinum (1900-1959), Musicus tussen musici (THOTH, € 39,90, inclusief cd en dvd) door Truus de Leur.
Journalistiek
Hotel Athene Palace in Boekarest werd tijdens de Tweede Wereldoorlog gefrequenteerd door Hitlers agenten, Britse diplomaten, Amerikaanse correspondenten en Duitse generaals. De Amerikaanse journaliste Rosa Waldeck maakte de gebeurtenissen in deze ‘broeikas van intriges’ zeven maanden mee en schreef het spannende Athene Palace Boekarest (Atlas, € 24,90), een bron vaak geraadpleegd door Geert Mak voor zijn In Europa.
De redactie van Andere Tijden stelde traditioneel een boek samen over haar uitzendingen van afgelopen jaar: Andere Tijden V. Nieuw licht op oude kwesties (L.J. Veen, € 16,50).
Strip
Een contract met God (Atlas, € 17,50) door Will Eisner staat bekend als de eerste beeldroman ooit. In de jaren dertig stonden oude wijken van New York als de Bronx vol met huurkazernes waarin de arme immigranten woonden. Eisner beschrijft het tragische verhaal van deze mensen in woord en beeld.
De historische strip begint een geliefd genre te worden. Pieter Geenen legde in De vooruitgang (De Harmonie, € 19,90) de geschiedenis van de twintigste eeuw vast. Peter van Dongen maakte het album Rampokan Celebes (De Harmonie, € 16,95) over de politionele acties in Nederlands-Indië.
Verder…
Verscheen het prachtige Het grote nationale bromfiets fotoalbum (Target Press, € 65,00). Foto’s van de Nederlander en zijn bromfiets in de twintigste eeuw.
Dit artikel is exclusief voor abonnees
Recent verschenen
Bernhard Vlak voor prins Bernhards dood verscheen de nieuwe thriller De dubbelganger (De Bezige Bij, € 18,50) van Tomas Ross. Het boek gaat over de vlucht van Rudolf Hess naar Schotland in 1941. Zoals vaak in de thrillers van Ross duikt in De dubbelganger prins Bernhard op. Hij zou Hess bij zijn vlucht geholpen hebben....
Wereldrijk tegen wil en dank
Recentelijk verschenen in Nederland diverse boeken over (en vooral tegen) het Amerikaanse optreden in Irak. De meeste daarvan, zoals het nogal narcistische De tweede Amerikaanse eeuw van Jan Donkers, het quasi-diepzinnige De nieuwe wereldwanorde van Tzvetan Todorov en zelfs Michael Moores tamelijk onleesbare Het officiële Fahrenheit 9/11 boek, kan men terzijde laten liggen. Dat is...
Dorp met stedelijke allures
In Den Haag, daar woonde meestal geen graaf. Het eerste deel van de nieuwe geschiedenis van Den Haag gaat over de ruim drie eeuwen – de dertiende tot de zestiende – waarin Holland een graafschap was. ‘s-Gravenhage groeide in die tijd langzaam uit tot het centrale regeringscentrum. Maar de graaf, die was er zelf meestal...
Stalin. Aan het hof van de rode tsaar – Simon Sebag Montefiore
Was Stalin slechter dan Hitler? Deze vraag kon voor 1989, het jaar waarin de Muur viel, niet worden gesteld. Communisten en hun vrienden – en dat waren er in die tijd veel – hadden het dogma geproclameerd dat Hitler het absolute kwaad vertegenwoordigde. Stalin werd hooguit beschouwd als de man die de ‘geweldige’ bolsjewistische Oktoberrevolutie...
Oerchristendom
‘Wat is er waar van De Da Vinci Code? Was Jezus echt met Maria Magdalena getrouwd?’ Deze vraag werd mij serieus gesteld door een paar studenten geschiedenis. Zelfs voor hen was het niet duidelijk dat de roman van Dan Brown pure fictie is. Nu hebben romanschrijvers en pseudo-wetenschappers makkelijk spel met het christendom: er staat...
Chaotische dekolonisatie
Op 17 januari 1961 werd Patrice Lumumba in de Katangese stad Elisabethville (nu Lubumbashi, in het zuiden van Congo) door een vuurpeloton om het leven gebracht. Lumumba was eerste minister van Congo en een icoon van de Afrikaanse ontvoogdingsstrijd. De terechtstelling werd bijgewoond door enkele hooggeplaatste Katangese politici, een paar Belgische soldaten en een Belgische...
Verzoening en medeleven
De recent verschenen studie Over de Muur van Beatrice de Graaf kreeg veel publiciteit vanwege de daarin belichte activiteit van de Stasi rond Nederlandse groepen in de jaren tachtig. Wij zijn echter meer geïnteresseerd in de door haar beschreven bezoeken van enkele duizenden individuele kerkleden aan de DDR. Deze vonden al plaats in de eerste...
De Verlichting in Nederland
Politici en opiniemakers verklaren regelmatig dat onze cultuur op de Verlichting gebaseerd is of ‘door de Verlichting heen is gegaan’. De Verlichting is herontdekt, en de term wordt met name gebruikt om de tegenstelling te beklemtonen tussen de westerse cultuur en de bijgelovige islam. Verlichting en religie zouden niet te verenigen zijn. Toch zocht de...
Joden in Marokko
Marokko staat bekend als het land waar moslims en joden tweeduizend jaar harmonieus samenleefden. Toch waren joden er nooit volwaardige burgers. De Marokkaanse joden in de diaspora koesteren echter nog altijd een grote liefde voor hun land van herkomst. De joodse geschiedenis van Marokko begint ver voor de komst van de islam. Overleveringen melden dat...
Hoge Woord
‘Weg met De Jager, leve het konijn!’ riepen supporters al in de jaren zeventig tegen voetballer Willem de Jager. Maar pas heel recent treden overheid en KNVB hard op tegen kwetsende spreekkoren. Daarvoor hadden zij hun handen vol aan het fysieke supportersgeweld dat wekelijks de wedstrijden ontsierde, aldus voetbalhistoricus Gerrit van der Valk. Toen de...
Bloedwraak in middeleeuws Zeeland
Bloedwraak was in de Middeleeuwen een geaccepteerde manier om doodslag op een familielid te vergelden. De machthebbers probeerden de rust te handhaven, maar in afgelegen gebieden liepen de vetes niet zelden uit de hand. Omstreeks 1466 sloeg Adriaan Heinenzoon een Zierikzeese poorter dood. Adriaan werd door het gerecht van Zierikzee verbannen. Desondanks bleef hij in...
De coup van Desi Bouterse
Desi Bouterse is overleden. In 1980 pleegde de militair sportinstructeur een staatsgreep. ‘Het eerste wat ik dacht was: nu zijn we echt een Zuid-Amerikaans land geworden.’
