Alle artikelen
Een gevaar in internationale strafzaken is dat de verdachte een show opvoert die hem populairder maakt bij zijn aanhangers. Dit gebeurde in 1946, tijdens het proces in Neurenberg tegen de hoge Duitse nazi Hermann Göring. Hoogleraar internationaal strafrecht Harmen van der Wilt legt uit wat er misging.
‘Göring slaagde erin de hoofdaanklager, de Amerikaan Robert H. Jackson, in het kruisverhoor te overtroeven. Hij was Jackson op een aantal punten feitelijk de baas en nam uitgebreid de tijd om zijn versie van de geschiedenis te vertellen. Jackson was overdonderd. Na twee dagen herpakte hij zich enigszins, maar het leed was al geleden. Görings populariteit in Duitsland steeg. De pers schreef zeer gunstig over zijn optreden.
Meer historische context bij het nieuws? Schrijf u in voor onze gratis nieuwsbrief.
De Britse aanklager David Maxwell-Fyfe beheerste de techniek van het kruisverhoor beter dan Jackson. Hij liet zich niet meevoeren door zijn emoties, maar stelde Göring korte, zakelijke vragen die de verdachte alleen met “ja” of “nee” kon beantwoorden. Ook speelde hij in op Görings ijdelheid. Zo verleidde hij de verdachte tot uitspraken waarmee deze zich in zijn eigen verdichtsels verstrikte. Uiteindelijk veroordeelden de rechters hem ter dood.
Er is veel kritiek geweest op de rechters in Neurenberg, die Göring na de Tweede Wereldoorlog te veel zijn gang lieten gaan. Tegenwoordig grijpen rechters in als een verdachte zich niet aan de feiten houdt, te wijdlopig wordt of in herhaling vervalt. Dat gebeurde bijvoorbeeld een aantal jaar geleden in de zaak tegen de Servische oud-president Milosović, die net als Göring eindeloos inging op bijzaken.
Aanklagers hebben hiervan geleerd. Tegenwoordig beperken ze de aanklacht tot een aantal hoofdpunten die goed kunnen worden bewezen. Hoe minder ze ten laste leggen, hoe minder gelegenheid de verdediging heeft om met lange verhandelingen over detailkwesties het proces te traineren. Zo hebben de aanklagers van Mladić voorgesteld om zijn proces te splitsen en eerst de genocide in Srebrenica te behandelen, zodat hij daarvoor sneller kan worden berechten. Mladić wil dat niet.
Veel verdachten die voor een internationaal tribunaal moeten verschijnen weigeren de legitimiteit van het hof te erkennen. Milosević paste die tactiek toe. Ook de nazi’s die in Neurenberg terechtstonden spraken van “overwinnaarsrecht”. De rechters en de aanklagers waren aangesteld door de geallieerde mogendheden: Amerika, de Sovjet-Unie, Groot-Brittannië en Frankrijk. Er bestond geen duidelijk internationaal mandaat. Dat was een zwak punt.
Aan de andere kant moesten de verantwoordelijken voor de nazimisdaden worden gestraft. Daarvoor is toen de term “misdaden tegen de menselijkheid” in het leven geroepen. Na afloop van het Neurenberg-tribunaal heeft men onmiddellijk een en ander gecodificeerd. Daardoor hebben we nu internationaal erkende wetten om schenders van mensenrechten te vervolgen.
Het is nooit helemaal te voorkomen dat een verdachte zijn proces gebruikt als podium. Dat is niet zo erg. Zo’n proces biedt een gouden gelegenheid om de historische waarheid te reconstrueren. De verdachte is ervaringsdeskundig, terwijl de aanklagers beschikken over een enorm apparaat om alle ins en outs te onderzoeken. Idealiter is er sprake van equality of arms. Er zit een zeker spelelement in zo’n proces. Een aanklager die de techniek van het ondervragen beheerst, moet in staat zijn te winnen.’
Neurenberg leerschool voor internationale strafzaken
Tijdens het proces in Neurenberg tegen de hoge Duitse nazi Hermann Göring wist de verdachte een show op te voeren die hem alleen maar populairder maakte bij zijn aanhangers.
Stelling september: ‘De koning(in) moet deel blijven uitmaken van de regering’
Anton van Hooff:‘Als overtuigd republikein zie ik liever niet dat de monarchie wordt aangepast. Laat het maar goed duidelijk worden hoe onzinnig het is om iemand tot staatshoofd uit te roepen, enkel omdat zijn achternaam Van Oranje-Nassau is. Net als in ieder familiebedrijf duikt er op een gegeven moment een blunderaar op die de dynastie...
Christelijke missionarissen in Nederland
In de zevende en achtste eeuw trokken christelijke missionarissen door de nog heidense streken van de Lage Landen.
De splitsing van de Noordelijke en Zuidelijke Nederlanden
Tot 1585 waren de Noordelijke en de Zuidelijke Nederlanden één in hun opstand tegen Filips II. Maar toen Antwerpen werd heroverd door de Habsburgers werd dat anders. Tijdens het Twaalfjarig Bestand bleek dat noorderlingen en zuiderlingen na 25 jaar gescheiden te zijn in andere werelden leefden, die vaak heftig botsten. Het is meer dan vier...
Tegen Rome, voor Oranje
In 1853 raasde een storm van antipaapse volkswoede over Nederland: de Aprilbeweging. Protestanten beschouwden de rooms-katholieke emancipatie als een bedreiging voor de nationale identiteit. Alleen God en de koning konden het land nog redden. Utrecht gonsde in de nazomer van 1853 van de geruchten. Half september werd koning Willem III verwacht voor een driedaags...
Koehandel rond het kiesrecht
Algemeen kiesrecht is in Nederland zo’n vanzelfsprekende verworvenheid dat men zich kan afvragen waarom het na 1848 zo lang duurde voordat Nederland algemeen kiesrecht kreeg. Maar eind negentiende eeuw was er bij liberalen noch confessionelen behoefte aan kiesrecht voor iedereen. Dat dat er toch kwam was minder een kwestie van idealen dan van een politieke...
Met frisse tegenzin op naar Europa
Hoewel de Nederlandse bevolking en het parlement enthousiast waren over de Europese integratie, moest de regering er lange tijd niets van hebben. Uiteindelijk kwam de opmaat tot de Europese Unie er toch – dankzij een voorstel van de Nederlandse minister van Buitenlandse Zaken Beyen. Met groot enthousiasme nam de Tweede Kamer op 19 maart 1948...
Jolande Withuis
Mijn vader heeft mij opgevoed met een aantal stevige leuzen. ‘De enige goede Duitser is een dode Duitser’ was er een, en in hetzelfde genre: ‘Hebt u vandaag al uw Duitser gedood?’ (oorspronkelijk, als ik het goed heb, van Sovjetschrijver Ilja Ehrenburg). Dat het proletariaat geen vaderland kent (Marx), en dat politieke macht uit de...
Transsylvaanse adel, een Oostenrijks conservatief, een generaal in Nederlands-Indië
Sinds in 2007 de Libris Geschiedenis Prijs (die toen nog Grote Geschiedenis Prijs heette) is ingesteld, zijn er tot nog toe slechts twee boeken genomineerd die een niet-Nederlands onderwerp behandelden. In dat eerste jaar stond H.L. Wesselings Frankrijk in oorlog op de shortlist, en vorig jaar was dat David van Reybroucks Congo. Hoewel dat laatste...
Een echte Ferguson
Nieuwste boek onevenwichtig, soms plat rechts, maar ook hyperintelligent en uitdagend Dit is geen gewoon boek, en de schrijver ervan is ook geen gewone historicus, maar dit wordt wel een gewone recensie. Dus nee, de naam Ayaan Hirsi Ali gaat hier niet vallen, hoewel de schrijver van Beschaving haar noemt als grote inspiratiebron (hij is...
Halluciante collecties in negentiende-eeuwse Engeland
Wie denkt aan ridderlijkheid (chivalry) ziet meteen beelden voor zich van kastelen, wapperende vaandels en zwaarden, en toernooien waarbij ridders te paard en in een harnas het tegen elkaar opnamen. Dit beeld hebben we grotendeels te danken aan de romantici uit de negentiende eeuw, die zich op allerlei manieren lieten inspireren door de middeleeuwse cultuur....
Signalementen
Engineering an Empire. The Complete SeriesEntertainment One€ 22,90Bedenkers van historische tv-documentaires kunnen altijd terugvallen op oude beschavingen. Egypte, China, Griekenland en Rome, maar ook de Maya’s en de Azteken zijn een eeuwige bron van inspiratie. Een van de betere documentaireseries is het veertiendelige Engineering an Empire van History. De reeks geeft een helder inzicht in...
