Alle artikelen
Anton van Hooff:
‘Ik herinner me uit mijn jeugd de leus: “Eén Europa, mijn idee! Getekend: Hitler.” Dat zag je in de jaren vijftig op muren gekalkt staan. De tekst was typerend voor de naoorlogse Nederlandse angst voor een verenigd continentaal Europa, waarbinnen het grote Duitsland noodzakelijkerwijs een vooraanstaande positie inneemt. Dit soort onderbuikgevoelens beïnvloedt nog altijd de Nederlandse discussie over het Duitse leiderschap binnen de EU.
Na de Tweede Wereldoorlog is Nederland zich sterk Atlantisch gaan oriënteren. Te sterk, naar mijn mening. Voor Nederlandse politici, en met name de nu regerende liberalen, lijkt er sindsdien niets belangrijkers te bestaan dan de Amerikaanse bondgenoten tevreden te stellen. Zie de “politiemissie” in Afghanistan, zie het JSF-project. De kennis van Duitsland, en met name van de Duitse taal, heeft daar ernstig onder geleden. Mijn Nijmeegse studenten praatten Engels met Duitse studenten die slechts enkele tientallen kilometers verderop wonen.
Ik ben persoonlijk niet bang voor een leidende rol van Duitsland binnen Europa. Duitsland is een krachtige democratie. Veel meer dan de Nederlanders zijn de Duitsers zich bewust van de gevaren van onderbuikgevoelens, racisme en rechts-extremisme. De Duitse grondwet is de meest logische en heldere ter wereld, en anders dan in Nederland kan de burger zich er rechtstreeks op beroepen.’
Ruth Oldenziel:
‘Sinds de Tweede Wereldoorlog zien we een discrepantie tussen de economische macht van Duitsland en zijn politiek-militaire rol. Het land mocht lang geen leidende rol spelen binnen Europa. Sterker nog: de Europese wens om de Duitse macht te beteugelen lag ten grondslag aan de oprichting van de Europese Gemeenschap van Kolen en Staal, een voorloper van de huidige Europese Unie.
Hoewel Duits leiderschap nu wel voor de hand ligt, voelen de Duitsers nog altijd gêne om die rol op zich te nemen. Daarbij speelt ongetwijfeld mee dat het voor Duitsland slecht kan uitpakken als het nu een doorbraak forceert in het Europese crisisoverleg. Worden de zuidelijke landen uit de euro gezet, dan kunnen deze hun schulden aan de Duitse banken nooit meer terugbetalen. De andere opties, solidariteit tonen via het massaal opkopen van obligaties door een échte Europese Centrale Bank of afschaffing van de euro, zullen voor de Duitsers al even pijnlijk zijn.
De Duitsers tonen geen echt leiderschap en voeren het debat over de crisis voornamelijk in morele termen: de zuidelijke landen zouden eenvoudigweg hun zaakjes niet op orde hebben en hun bevolkingen zouden niet hard genoeg werken. Zo hoeft men niet te erkennen dat de noordelijke landen het meest hebben geprofiteerd van de Europese eenheidsmunt.’
James Kennedy:
‘Jazeker! Ik zou er geen enkel probleem mee hebben als Duitsland de leiding op zich neemt in Europa. Ik vind het juist een probleem dat Duitsland hiervoor lijkt terug te deinzen. De huidige crisis kan alleen worden bestreden als een economisch sterke natie de zwakkeren bij de hand neemt. Maar net als de VS in de jaren dertig lijkt Duitsland zo’n internationale leidersrol niet te ambiëren.
Duitsland is al vele decennia een erg braaf land. Sinds de toenadering tussen bondskanselier Adenauer en president De Gaulle in de jaren zestig heeft Duitsland zich geschikt in het Franse leiderschap binnen Europa. Pas na de eenwording, tijdens het bondskanselierschap van Schröder, is Duitsland zich assertiever gaan opstellen op het internationale toneel. Maar het land heeft zich tot op de dag van vandaag uitgesproken pro-Europees opgesteld.
Dat Duitsland nog altijd terugschrikt voor een meer dominante rol binnen Europa heeft natuurlijk allereerst met het Duitse verleden te maken. Maar er is ook het besef dat Duitsland, in de woorden van Helmut Kohl, te groot is om primus inter pares te zijn en te klein is om de baas te spelen. Bovendien beseffen de Duitsers maar al te goed dat hun economische macht op wereldschaal tanende is.’
Dit artikel is exclusief voor abonnees
‘Duitsland mag een leidende rol in Europa nemen’
Anton van Hooff: ‘Ik herinner me uit mijn jeugd de leus: “Eén Europa, mijn idee! Getekend: Hitler.” Dat zag je in de jaren vijftig op muren gekalkt staan. De tekst was typerend voor de naoorlogse Nederlandse angst voor een verenigd continentaal Europa, waarbinnen het grote Duitsland noodzakelijkerwijs een vooraanstaande positie inneemt. Dit soort onderbuikgevoelens beïnvloedt...
‘VS lijken niet op Rome, maar op Athene’
De founding fathers van de Verenigde Staten vergeleken hun nieuwe land graag met het machtige oude Rome. Tegenwoordig pakken vergelijkingen tussen de VS en het Romeinse Rijk vaak minder goed uit. De VS, verrot vanbinnen, zouden net als Rome kunnen instorten onder druk van buiten. Amerika heeft last van imperial overstretch, is een vaak gehoord...
Wrede geschiedenis houdt Algerije rustig
Nadat Tunesië begin 2011 was ontploft, richtten alle ogen zich op het westelijke buurland. Algerije, waar ook een bejaarde autocraat de scepter zwaaide, leek de volgende dominosteen. Maar een jaar later is het land, rijk aan energie én aan paupers, nog steeds rustig. De reden daarvoor moet volgens historici worden gezocht in de vrees bij...
Blind aan het rechteroog
Begin november vorig jaar werd Duitsland met een schok wakker. Ineens openbaarde zich een fenomeen waarvan men het bestaan amper vermoedde: rechts terrorisme. Tien jaar lang had een drietal neonazi’s een bloedig spoor door het land getrokken. Resultaat: tien doden, of preciezer: acht Turken, één Griek en een politieagente. Eigenlijk begon men in Duitsland een...
Een aanvaarde vorm van conflictrregulering
Een steekpartij in de kroeg, een taxichauffeur die door de concurrentie in elkaar wordt geslagen, een trambestuurder die gemolesteerd wordt – er wordt geheid verslag van gedaan in de media. En als het faliekant verkeerd afloopt en het slachtoffer komt te overlijden, dan weet je meteen wat het onderwerp van de talkshows van die avond...
Een aanvaarde vorm van conflictregulering
Een steekpartij in de kroeg, een taxichauffeur die door de concurrentie in elkaar wordt geslagen, een trambestuurder die gemolesteerd wordt – er wordt geheid verslag van gedaan in de media. En als het faliekant verkeerd afloopt en het slachtoffer komt te overlijden, dan weet je meteen wat het onderwerp van de talkshows van die avond...
Nederlands geheugen in één instituut
‘In juli 2013 moet er een nieuwe organisatie staan. Voor gebruikers moet er dan één ingang zijn en één loket.’ Bas Savenije, algemeen directeur van de Koninklijke Bibliotheek, licht de plannen toe voor het samengaan van zijn KB met het Nationaal Archief, één deur verder, vlak bij het Haagse Centraal Station. ‘We overleggen al twee...
Lezersforum: ‘Een kleine elite maakt de dienst uit’
Blanke oudere mannen die elkaar functies toeschuiven en niet luisteren naar de bevolking ¬ dat is het beeld dat veel deelnemers aan het lezersforum van onze bestuurders hebben. De stelling ‘De regentencultuur van de Gouden Eeuw heerst in Nederland nog steeds’ krijgt bijval van 66 procent. Slechts 23 procent ziet niets in de stelling. ‘Tot...
Ook Joodse gemeenschap vond Wilhelmina heldin
Of Rutte wel of geen excuses moet maken voor de houding van de regering in ballingschap tijdens de oorlog laat ik graag aan de dames en heren politici: dat is immers een politiek oordeel. Wel lijkt het me zinvol als historica om de historische context te verhelderen. Wat betreft de vraag of Wilhelmina...
Spoorwegbeleid in Nederland was niet uniek
In het artikel in Historisch Nieuwsblad 10/2011 over de trage start van de aanleg van de spoorwegaanleg in Nederland stelt de auteur dat regeringen in andere landen zich actief met de aanleg en de exploitatie van de spoorwegen bemoeiden, terwijl de Nederlandse regering vanaf de zijlijn toekeek. Dit beeld is onjuist. [url=https://www.historischnieuwsblad.nl/00/hn/nl/162/artikel/28345/De_slome_start_van_de_Nederlandse_Spoorwegen.html]lees het artikel[/url] ...
Creativiteit, ondernemersgeest en burgerzin
Een sprookjesweeshuis, een pratende kip en een ‘cacque-dose’ – met Frans accent. Het Amsterdam Museum, voorheen Amsterdams Historisch, is vernieuwd. Ook dit museum zet vol in op entertainment van kinderen en het voorlichten van de onwetende bezoeker. Zo’n aanpak kan zijn doel voorbijschieten, maar de nieuwe permanente tentoonstellingen Het kleine weeshuis en Amsterdam DNA zijn...
Met hart en ziel online
In Nederland heeft meer dan 90 procent van de bevolking toegang tot internet. Daarmee zijn we wereldwijd een van de koplopers. Ook wat betreft het gebruik van social media spant Nederland wereldwijd de kroon. Met een volk dat zo graag zoveel tijd op internet doorbrengt, valt te verwachten dat allerhande (amateur)historici inmiddels hun weg in...
