Alle artikelen
Professor Dr. Guido Knopp gaat met pensioen. Op 29 januari 2013 wordt de Duitse televisiehistoricus 65 jaar. In zijn laatste seizoen vertoont hij nog één keer zijn kunstje. Die Weltenbrand heet Knopps driedelige afscheidsshow. De beide wereldoorlogen samengeperst in driemaal drie kwartier, uitgezonden op prime time.
Van zijn publieke zender ZDF kreeg Knopp dit keer extra geld voor een technische innovatie. De zwart-witbeelden uit de beide wereldoorlogen werden ingekleurd. Veldgroen, modderbruin, bloedrood: zo realistisch waren de loopgraven aan de Marne nog niet in beeld gebracht. Daaronder de gebruikelijke dreigende muziek en de sombere commentaarstem.
En natuurlijk niet te vergeten het handelsmerk van Knopp. Hij begon ermee in begin jaren negentig: de nagespeelde historische scènes. In Die Weltenbrand draven al na anderhalve minuut acteurs door een lazaret met een draagbaar waarop een jonge Franse officier ligt te kermen, luisterend naar de naam Charles de Gaulle. De Eerste en de Tweede Wereldoorlog gevat in één dramatische episode.
Voor de leden van Knopps ZDF-redactieteam is het inmiddels routine. Na een kwarteeuw historische programma’s voor het grote publiek weten ze precies hoe ze een verhaal moeten vertellen. Eerst Goering in 1945 in handen van de geallieerden, dan Goering als vliegeniersheld in de Eerste Wereldoorlog, vervolgens De Gaulle triomferend in Parijs, dan de lazaretscène.
Het is een scenario dat tot in de miniemste details politiek correct is. In de 25 jaar dat Knopp de Duitse oorlogsgeschiedenis in beeld heeft gebracht, heeft hij er nooit enige twijfel over laten bestaan wie goed was en wie fout. Je hoorde het al aan de muziek die klonk wanneer Hitler in beeld kwam. De Duitse kijkers hielden wel van die duidelijkheid. Met miljoenen tegelijk keken ze naar Knopps programma’s. En ook Amerikaanse televisiekanalen kochten zijn series graag aan.
Maar in vakkringen was er veel kritiek. Knopps hang naar overduidelijkheid grensde aan wat een Amerikaanse historicus ‘geschiedpornografie’ noemde: Knopp liet niets te raden over. Pornografisch aan zijn series vinden sommige vakbroeders ook dat de kijker zich ondanks het commentaar toch verlustigt aan de vele beelden van nazimachtsvertoon, die veelal stammen uit Hitlers eigen ministerie van Propaganda. Knopps verweer: ‘Maar zo dom zijn de kijkers niet!’
‘Infotainment’, ‘docutainment’, ‘histotainment’ – al die termen passeren in de vele commentaren bij Knopps afscheid de revue. De origineelste is ‘steampunk’: Knopp zou een soort omgekeerde sciencefiction bieden. Het verleden als computerspel. Niet slecht bedacht.
Antoine Verbij is correspondent in Berlijn
Foto: Kerstin Bänsch
Dit artikel is exclusief voor abonnees
‘Geschiedpornograaf’ Knopp stopt ermee
Professor Dr. Guido Knopp gaat met pensioen. Op 29 januari 2013 wordt de Duitse televisiehistoricus 65 jaar. In zijn laatste seizoen vertoont hij nog één keer zijn kunstje. Die Weltenbrand heet Knopps driedelige afscheidsshow. De beide wereldoorlogen samengeperst in driemaal drie kwartier, uitgezonden op prime time. Van zijn publieke zender ZDF kreeg...
Minister wil weer van verleden leren
Het Britse ministerie van Buitenlandse Zaken neemt geschiedenis weer serieus. Nadat ze jarenlang in het souterrain van een bijgebouw waren weggestopt, zitten de departementale historici sinds kort in de bibliotheek van het statige ministerie langs King Charles Street, eindelijk herenigd met 750 dozen vol boeken en historische documenten. Met de verhuizing wil de conservatieve...
LESSEN: ‘Geweld in Haren uiting onrust in de samenleving’
Waarom trokken op 21 september duizenden jongeren naar Haren en sloegen ze de boel daar kort en klein? Wat is er aan de hand met de Nederlandse jeugd, vragen gezagsdragers en pedagogen zich vertwijfeld af. Volgens de Nederlands-Amerikaanse historicus Benjamin B. Roberts hebben de rellen in Haren te maken met sociale onvrede. Hij ziet...
DE STELLING: ‘Nederland moet 100 jaar Eerste Wereldoorlog groots herdenken’
Anton van Hooff: ‘Als je mij zou vragen wat voor Europa de belangrijkste historische gebeurtenis was van de twintigste eeuw, zou ik zonder aarzeling antwoorden: De Eerste Wereldoorlog. Deze oorlog markeerde namelijk zowel het einde van de Belle Epoque als het einde van de Europese overheersing van de wereld. Maar om nu...
Von Bismarck: de ijzeren hypochonder
Zijn grote project was een vreedzaam en welvarend Europa, met in het hart een sterke Duitse natie onder de Pruisische kroon. Daarvoor liet de ‘IJzeren Kanselier’ Otto von Bismarck driemaal de wapens kletteren, om vervolgens twintig jaar lang de Europese grootmachten in bedwang te houden. Midden in Europa, midden in het territorium van...
Amerika wilde een verenigd Europa dat zelf de Sovjets kon weerstaan
Trump verkondigt dat de EU is opgericht om de Verenigde Staten 'te naaien'. Maar in de jaren vijftig was Amerika juist de aanjager van meer Europese samenwerking.
COLUMN: Maarten van Rossem
Op 1 oktober overleed de Engelse historicus Eric Hobsbawm. Hij groeide onder andere op in Wenen en Berlijn. In die laatste stad maakte hij in de vroege jaren dertig de opkomst van Hitler van nabij mee. In 1933 vertrok hij naar Engeland. Bij zijn dood werd hij door zijn collega’s gevierd als de grootste historicus...
Gouden tijden voor de condottieri
Vijftiende-eeuws Italië was politiek tot op het bot verdeeld. Het waren gouden tijden voor de condottieri, die hun diensten aanboden aan wie maar betalen wilde.
COLUMN: Martin Sommer
Als u dit leest, zal de formatie nog wel voortduren. Tot nu toe – half oktober – is het aan het Binnenhof een druilerige en dulle aangelegenheid. Niet alleen vanwege het weer en omdat men achter potdichte deuren timmert aan een nieuw kabinet, maar ook omdat de koningin niet meer mag meedoen. ...
Gevangen in Auschwitz – na de oorlog
Na de bevrijding zaten in Auschwitz 20.000 à 30.000 Sileziërs vast in het kamp. Laura Starinks tante Lotte was een van hen. Met een hongerige maag moest ze de fabriek van IG Farben helpen demonteren. Voor de Russen, die honderdduizenden tonnen materiaal opeisten als herstelbetaling. ‘Je hebt geen idee wat een mens kan uithouden.’ Aan...
BOEKEN: De Nederlandse Clintons
In meer dan één opzicht laat Rutger Jan Schimmelpenninck (1761-1825) zich misschien wel het best begrijpen als de Job Cohen van zijn tijd. Nu goed, hij was liberaal, stamde in de verte uit de Gelderse adel (hoewel van een bastaardtak; zijn vader was wijnhandelaar) en hij werd als ‘raadpensionaris’ tussen 1805 en 1806 kortstondig...
BOEKEN: Charmante inbreker wordt dubbelspion
Op 16 december 1942 werd Eddie Chapman ’s nachts door een Duits vliegtuig gedropt boven Cambridgeshire. Zijn missie was om de fabriek op te blazen waar de effectieve Mosquito-bommenwerpers werden gemaakt. Chapman was een Engelse crimineel die half oktober 1941 op het eiland Jersey uit de gevangenis was ontslagen. Drie dagen later viel de Kanaaleilanden...
