De patriot Jan Bernd Bicker (1746-1812) kan tot de grondleggers van de Nederlandse democratie gerekend worden. In het boek De geschiedenis volgens Bicker vertelt historicus Mariëlle Hageman aan de hand van zijn dagboeken, memoires, reisverslagen en andere documenten het persoonlijke verhaal van deze patriot. ‘Bicker was een man van idealen.’ Hoe raakte Jan Bernd Bicker verzeild in de politiek? ‘Hij kwam uit een familie die al ruim honderd jaar meedraaide in het bestuur van Amsterdam. De Bickers behoorden tot de bevoorrechte families die onderling de bestuurlijke baantjes verdeelden. Ze hadden ook veel tegenslagen gekend in de politiek. Zijn familie zag daarom liever dat Jan Bernd Bicker zich op het familiebedrijf zou richten. Maar zelf wilde hij al heel jong de politiek in. Hij begon in februari 1768 als commissaris van kleine zaken in Amsterdam. Die commissarissen behandelden conflicten over kleine bedragen.’ Wanneer nam zijn politieke carrière een vlucht? ‘In 1772 werd Bicker schepen in Amsterdam. Dat was een belangrijke stap in zijn politieke loopbaan, want als schepen maakte hij deel uit van het stadsbestuur van de stad, kon hij zitting nemen in de raad die stemde over de benoeming van de burgemeesters en maakte hij kans om zelf burgemeester te worden. De schepenen hielden zich ook bezig met de rechtspraak in de stad. Eind 1774 was Bicker kandidaat om bewindhebber bij de West-Indische Compagnie te worden. Stadhouder Willem V steunde zijn benoeming. Maar Bicker ontdekte dat hij daarmee voorrang had gekregen op iemand die al eerder recht had op die plek, de Amsterdamse jurist Nicolaas Warin. Dat vond Bicker onrechtvaardig en hij stelde alles in het werk om Warin alsnog te laten benoemen. Daar zie je eigenlijk voor het eerst hoe Bicker zich verzette tegen onrecht, ook als dat in zijn eigen nadeel was.’ Waarom vond hij rechtvaardigheid zo belangrijk? ‘Zo zat hij blijkbaar in elkaar. Hij had zelf natuurlijk een heel bevoorrechte positie. Maar hij wilde het systeem dat hem zijn eigen bestuurlijke banen bezorgde veranderen. In februari 1781 trad hij toe tot de Amsterdamse vroedschap. Tegen burgemeester Egbert de Vrij Temminck, die hem had voorgedragen, zei hij dat hij niet van plan was blindelings mee te stemmen met de burgemeesters, zoals de gewoonte was. Hij wilde naar eigen inzicht en geweten zijn stem uitbrengen.’ Hoe werd Bicker een patriot? ‘Jan Bernd Bicker vond in de vroedschap aansluiting bij een groepje idealistische, veelal jonge raadssleden dat streefde naar democratische hervormingen binnen het bestuur van de stad en van het land. De stadhouder en aristocratische bestuurders hadden in de loop van de tijd de rechten van de burgers afgepakt, vonden deze raadsleden. Nu moesten de burgers weer inspraak krijgen op het bestuur. Bicker raakte goed bevriend met een andere felle patriot, Balthasar Elias Abbema. Ze bleven de rest van hun leven vrienden.’ ^{Jan Bernd Bicker, geschilderd dooor Louis Bernard Coclers circa 1776} In 1787 begon, mede door Bicker, een patriottische revolutie in de Amsterdamse vroedschap. Slaagde deze? ‘In eerste instantie wel. De patriotten werden voortdurend tegengewerkt door conservatieve vroedschapsleden.  Op initiatief van de patriotten eisten de schutters, de burgers die de orde bewaakten in de stad, het ontslag van negen van die aristocratische vroedschapsleden. Die stapten uiteindelijk onder dwang op. Zo kregen de patriotten in het voorjaar van 1787 de macht in het stadsbestuur. Maar zoals bekend schoot de koning van Pruisen al in de herfst stadhouder Willem V te hulp om een einde te maken aan de opmars van de patriotten. Veel van hen ontvluchtten daarop de Republiek.’ Bicker leefde vanaf eind 1787 ruim zeven jaar in ballingschap. Hoe beleefde hij die tijd? ‘Het was een enorm roerige periode, en Bicker kwam eigenlijk van de ene revolutie in de andere terecht. Eerst nam hij, samen met zijn vrouw Catharina Six en hun negen kinderen, zijn toevlucht tot Brussel. Eind 1789 brak daar een revolutie uit gericht tegen de Habsburgse keizer Jozef II, die ook over de Zuidelijke Nederlanden heerste. Deze Brabantse Omwenteling keerde zich ten slotte ook tegen de Hollandse patriotten in Brussel. Het werd Bicker te heet onder de voeten en hij besloot om met zijn gezin te verhuizen naar Sèvres bij Parijs. Omdat zij daar midden in de Franse Revolutie belandden, keerden ze ruim een jaar later alweer terug naar Brussel, waar de opstand toen was afgelopen. Daar stierf Catharina, veertig jaar oud. In 1793 vestigde Bicker zich met zijn kinderen in het Franse Nantes. Hij kreeg heel direct te maken met het Schrikbewind dat volgde op de Franse Revolutie. Toen hij hoorde dat zijn vriend Abbema was opgepakt in Parijs ondernam hij een bizarre, avontuurlijke tocht om te kijken of hij hem kon helpen. In Parijs belandde hij bijna zelf achter slot en grendel omdat hij een vreemdeling was. Het lukte Bicker uiteindelijk wel Abbema’s arrest te laten opheffen. ’ De democratische revolutie, die Bicker nastreefde, slaagde in 1795. Wat veranderde er daarna in Amsterdam? ‘Eind januari 1795 hoorde Bicker in Zwitserland dat de langverwachte democratische revolutie zich onder druk van Franse troepen in de Republiek had voltrokken. Onder het motto “vrijheid, gelijkheid, broederschap” was op de Dam de Bataafse Republiek uitgeroepen. Bicker keerde in mei 1795 terug. Hij werd gekozen tot volksvertegenwoordiger, tot representant van het volk van Amsterdam. Dat gebeurde door middel van een min of meer democratisch proces waarbij welgestelde burgers via een ingewikkeld systeem mochten stemmen voor een volksvertegenwoordiging. De democratie stond nog wel in de kinderschoenen en er zou nog veel aan gesleuteld moeten worden voor het een goed functionerend systeem was.’ Wat gebeurde er toen Bicker in politiek Den Haag actief was? ‘In maart 1796 nam hij plaats in de Nationale Vergadering in Den Haag, het allereerste gekozen parlement van de Republiek. Die moest de eerste Nederlandse grondwet tot stand gaan brengen. Bicker gold in deze volksvertegenwoordiging als een gematigde figuur. Zijn doel, democratisering, was al bereikt. Bicker was erg gehaat onder radicalere tegenstanders. Op 22 januari 1798 pleegden de radicalen een staatsgreep en zetten ze Bicker en een aantal andere volksvertegenwoordigers gevangen. Toen Bicker weer op vrije voeten was, nam hij zich voor zich voorgoed terug te trekken uit de politiek. Maar in 1802 zat hij alweer in de nieuwe regering, het Staatsbewind. ^{Mariëlle Hageman} Is Bicker ooit in contact gekomen met Napoleon? ‘Bicker heeft Napoleon één keer gesproken. Het Staatsbewind stuurde hem in juli 1803 naar Brussel, samen met andere gezanten. Ze moesten Napoleon duidelijk maken dat Nederland het financieel niet kon opbrengen bij te dragen aan alweer een Franse oorlog met Engeland. Maar Napoleon wuifde alle bezwaren weg. Je ziet in dat gesprek dat Napoleon Nederland beschouwt als een satellietstaat van Frankrijk. De Nederlanders moeten gewoon doen wat goed is voor Frankrijk, zegt hij.’ Hoe eindigde de politieke carrière van Jan Bernd Bicker? ‘Rutger Jan Schimmelpenninck, de Nederlandse ambassadeur in Frankrijk, kreeg uiteindelijk van Napoleon opdracht een nieuwe Nederlandse grondwet te schrijven en een nieuwe regering samen te stellen. In 1805 vroeg hij Bicker om daarin plaats te nemen, maar die bedankte. Hij noemde zijn gevorderde jaren en de verplichtingen tegenover zijn kinderen, maar je leest tussen de regels door ook dat hij vond dat zijn strijd wel gestreden was. Op maandag 29 april 1805 kwam er een definitief eind aan Bickers politieke carrière toen het Staatsbewind voor het laatst vergaderde. Daarna trok hij zich terug op zijn landgoed Oosterbeek bij Den Haag. Daar overleed hij op 16 december 1812.’ Wat is Bickers erfenis geweest? ‘Bicker was een man van idealen. Hij heeft zich zijn hele politieke leven ingezet voor de democratische zaak. Ik vind dat je hem een van de grondleggers van de Nederlandse democratie  kunt noemen. Bovendien heeft hij alles uitvoerig gedocumenteerd, waardoor we zijn strijd nu op de voet kunnen volgen.’ Bestel het boek De geschiedenis volgens Bicker van Mariëlle Hageman op de site van Historisch Nieuwsblad.