Home Kristien Hemmerechts over haar historische held

Kristien Hemmerechts over haar historische held

  • Gepubliceerd op: 19 apr 2019
  • Update 13 okt 2022
  • Auteur:
    Alies Pegtel
Kristien Hemmerechts over haar historische held

Schrijfster Kristien Hemmerechts reconstrueert in Het verdriet van Vlaanderen de familiegeschiedenis van de tweeling Toon en Hein. Hun ouders collaboreerden met de Duitsers tijdens de Tweede Wereldoorlog. De geschiedenis van de Vlaamse broers kruist met die van Marcel Kahn, een zevenjarig jongetje dat in Auschwitz werd vergast. Hemmerechts eert hem als het gezicht van de miljoenen onschuldige Joodse oorlogsslachtoffers.

Wanneer maakte u kennis met uw held Marcel Kahn?
‘Tijdens de zoektocht die ik met Toon en Hein maakte naar het oorlogsverleden van hun familie. Eind 2017 hebben ze me daartoe in de arm genomen.’
 
Waarom hadden ze uw hulp ingeroepen?
‘De broers wilden getuigen om te waarschuwen voor de vreselijke gevolgen van racisme en fascisme. Het was voor hen geen geheim dat hun vader als SS’er aan het oostfront had gevochten, en dat hij na zeven jaar in de gevangenis  nog altijd dweepte met Hitler. Hun moeder was secretaresse geweest van een van de belangrijkste SS’ers in België, haar broers hadden ook gecollaboreerd. Maar wat er precies allemaal was gebeurd wisten ze niet.’
 
Waarom hebt u hun verhaal opgeschreven?
‘Ik vind het heel belangrijk dat de Tweede Wereldoorlog en de uitwassen van het antisemitisme niet worden vergeten, zoals tegenwoordig wel lijkt te gebeuren. Persoonlijke anekdotes zoals die van Toon en Hein hebben grote zeggingskracht omdat ze het oorlogsverleden dichterbij halen en heel concreet maken.’
 
U strijdt tegen de vergetelheid.
‘Ik probeer mijn steentje bij te dragen. Met teksten uit Het verdriet van Vlaanderen hebben we ook een voorstelling gemaakt, waarin we een portret tonen van de kleine Marcel Kahn (1936-1944), het omgekomen broertje van een Joodse vriendin van Toon. Het publiek reageert heel heftig als het met zijn beeltenis wordt geconfronteerd. Ik ben van 1955, ik weet van de gaskamers, de kampen en de deporaties, maar ik ben zelf ook nog elke keer geschokt door de pijnlijke gewaarwording dat mooie, onschuldige kinderen zoals hij werden vermoord.’
 

 Ik vind het heel belangrijk dat de Tweede Wereldoorlog en de uitwassen van het antisemitisme niet worden vergeten, zoals tegenwoordig wel lijkt te gebeuren.

Hoe beoordeelt u de rol van de ouders en de andere zogenoemde ‘zwarte’ familieleden van Toon en Hein? 
‘Ze zijn medeplichtig, ook aan de Holocaust. Het verhaal gaat dat veel Vlamingen uit idealisme de kant van de Duitsers kozen, omdat ze eigenlijk streden voor een onafhankelijk Vlaanderen. Maar dat is een mythe. Ik weet inmiddels dat veel Vlaamse SS’ers wreder waren dan de Duitsers in België. Zo heeft een oom van de tweeling het initiatief genomen tot de beruchte razzia van Meensel-Kiezegem. Hij vond de Duitsers te laks in de strijd tegen het verzet.’

Moedig van de tweeling dat zij hun geschiedenis openbaren?
‘Absoluut. De meeste families hangen de vuile was liever niet buiten. Het is een bekend beschermingsmechanisme om de gelederen te sluiten en te zwijgen. Zo neemt mijn broer het mij niet in dank af dat ik in het boek ook over onze eigen familiegeschiedenis schrijf, terwijl ons verleden niet eens beladen is.’

Bannerafbeelding: de tweeling Toon en Hein, fragment van de cover van Het verdriet van Vlaanderen.
 
Alies Pegtel is historicus en journalist.

Dit artikel is exclusief voor abonnees

Begrijp het heden, begin bij het verleden: met HN Actueel leest u historische achtergronden bij het nieuws van vandaag. Nu de eerste maand voor maar 1,99.

Dit artikel is gepubliceerd in Historisch Nieuwsblad 5 - 2019

Nieuwste berichten

Hongaars protest tegen de dam
Hongaars protest tegen de dam
Artikel

Hongaren gingen pas de straat op toen de Donau gevaar liep

Ondanks groeiende onvrede over het communistische systeem keken Hongaren in de jaren tachtig wel uit om in het openbaar kritiek te uiten. Pas toen de bouw van een waterkrachtcentrale de Donau bedreigde, kwam de bevolking in opstand.  In de jaren vijftig hadden Hongarije en Tsjecho-Slowakije het plan opgevat om een gigantische waterkrachtcentrale met dammen te...

Lees meer
Het zilvermeer in Bitterfeld is vervuild
Het zilvermeer in Bitterfeld is vervuild
Artikel

Oost-Duitsers reageerden geschokt op tv-beelden van smerige fabrieksstad

In de DDR was het anticommunistische verzet van de kerk nauw verbonden met de opkomst van de milieubeweging. Een heimelijk gefilmde televisiedocumentaire over een vieze fabrieksstad zette het Oost-Duitse milieuactivisme in één klap op de kaart.  Het grote publiek leerde de Oost-Duitse milieubeweging kennen toen in september 1988 de televisiedocumentaire Bitteres aus Bitterfeld op de...

Lees meer
Bulgaars protest tegen de milieuvervuiling in Ruse
Bulgaars protest tegen de milieuvervuiling in Ruse
Artikel

‘Geef ons schone lucht!’, scandeerden honderden boze Bulgaren

In Bulgarije was de milieubeweging de eerste protestbeweging die burgers tegen het communisme wist te mobiliseren. Moeders kwamen in opstand nadat hun kinderen flauwvielen door overwaaiende fabrieksgassen.  Op het centrale plein van het Bulgaarse provinciestadje Roese, niet ver van de Roemeense grens, stond op 23 september 1987 een groep jonge kinderen te wachten op hun...

Lees meer
Poolse demonstranten in 1980
Poolse demonstranten in 1980
Artikel

Kernramp gaf Poolse milieuactivisten een enorme populariteitsboost

De nucleaire ramp in Tsjernobyl bracht een kentering teweeg in Polen, waar al jaren een protestbeweging tegen het communistische regime sluimerde. Doordat het Sovjet-regime de ramp onder het tapijt wilde schuiven, verbeterde de reputatie van Poolse milieuactivisten. Hun verzet gaf ook andere Poolse protestbewegingen nieuw elan.   In 1980 was de vakbond c opgericht door havenarbeiders...

Lees meer