Marita Mathijsen is emeritus hoogleraar moderne letterkunde en schreef samen met haar dochter Alma het essay bij de Maand van de Geschiedenis. Zij roemt operazangeres Maria Callas om haar niet-aflatende streven naar het hoogst haalbare.

Wanneer maakte u kennis met Maria Callas? 
‘Ik was heel jong, ik meen een jaar of dertien, toen ik in de krant las dat Maria Callas (1923-1977) een nieuwjaarsvoorstelling, waarbij de president van Italië aanwezig was, halverwege had afgebroken. Dit maakte een onuitwisbare indruk op mij. Dat zij de autoriteiten durfde te schofferen omdat ze vond dat ze op dat moment niet goed genoeg zong, vond ik intrigerend. Sindsdien ben ik haar op de voet gaan volgen.’


^{Marita Mathijsen}
 
U las iets over deze legendarische zangeres voordat u haar stem hoorde? 
‘Ja, dat komt doordat ik als kind al verslaafd was aan lezen. Ik las alles wat ik te pakken kon krijgen, ook kranten dus. Wij hadden thuis De Maasbode, een krant voor keurige katholieke intellectuelen. Mijn ouders luisterden naar operaprogramma’s op de radio en toen kreeg ik ook haar buitengewoon bijzondere stem te horen. Maar mij trof vooral het lef van Callas om tegen de regels in te gaan als ze dat nodig achtte om haar eigen zangkwaliteit te bewaken.’
 
Bewonderingswaardig?
‘Zeer. Maria Callas was eigenlijk een wetenschapper die zich inleefde in de intentie van de componist en zijn bedoelingen nauwgezet bestudeerde. Dat was volstrekt nieuw, in de jaren vijftig ongewoon. Ze beheerste niet alleen de techniek, maar ze kon dankzij haar inlevingsvermogen ook een geheel eigen expressie aan muziek geven, wat niemand anders in die tijd zo kon.’
 

Tegen de regels in
‘Dat zij de autoriteiten durfde te schofferen, vond ik intrigerend’

Had Callas ook tekortkomingen? 
‘Ze is in haar persoonlijk leven nooit haar eigen gang gegaan en liet zich leiden door anderen. Ze was van Griekse komaf en groeide op in New York onder de vleugels van een dominante moeder, die haar mee terug naar Griekenland nam voor een zangopleiding. Nadat ze zich van haar moeder had losgemaakt, en van haar eerste echtgenoot, die meer een manager was dan een geliefde, liet ze zich meeslepen door Aristoteles Onassis. Hij nam haar mee naar feesten over de hele wereld, maar liet haar na tien jaar in de steek voor Jackie Kennedy. Ze had zich toen al teruggetrokken uit de operawereld en stierf op haar 53ste eenzaam aan een hartaanval.’
 
Zijn er paralellen met uw eigen leven?
‘Ik heb me gespiegeld aan haar gewoonte om naar het hoogst haalbare te streven en lak te hebben aan autoriteiten. Ook ik heb geprobeerd om de lat hoog te leggen en ben tegendraads geweest als mijn geweten me dat ingaf.’
 
Ziet u overeenkomsten tussen muziek en uw eigen vak, de literatuur?
‘Absoluut. Ik lees wat ik schrijf altijd hardop voor, omdat het ritme van de zinnen goed moet klinken. Anders kan de tekst nooit goed zijn.’

Alies Pegtel is historicus en journalist.