Alle artikelen
‘Bij het populisme is niet het volk aan de macht, maar de massa.’ Dat schrijft J.H. Krijger in een reactie op de stelling uit de Maarten!, het speciale zomernummer van Historisch Nieuwsblad. Die luidde: ‘Populisme vormt een bedreiging voor de parlementaire democratie.’ Van de ruim 295 mensen die op de stelling hebben gereageerd, is 56 procent het hiermee eens. 40 procent verwerpt de stelling. Zo ook P.W. Nusselder, die vindt dat de stelling ‘riekt naar elitisme’.
Veel vóórstemmers hebben niets dan afschuw van ‘onderbuikgevoelens’ en de politieke ‘waan van de dag’. ‘Het komt er vandaag de dag helaas te veel op aan hoe men overkomt bij de kiezer,’ schrijft K. Wallenburg. Volgens F.D. Sonnenberg heeft dat met verantwoordelijk bestuur weinig te maken. ‘Een leuke smoel tonen of mooi praten is nog geen politiek bedrijven.’
Volgens veel forumdeelnemers menen populisten ten onrechte dat ze de wil van het volk vertolken. ‘Wat de burger wil is dikwijls zeer tegenstrijdig,’ schrijft P.J.W. Daems. ‘Wat ik wil kan voor de ander een ramp zijn.’ Daarin schuilt voor velen de bedreiging: populisten zijn niet bereid tegenstrijdige belangen af te wegen en compromissen te sluiten.
‘De parlementaire democratie draait, door haar aandacht voor meer dan één doelgroep, om nuancering,’ aldus A.J.M. Luyendijk. Daarom is L. Janssen blij met ‘de dominante aanwezigheid van de wat grijzere politici’ in Den Haag. Als de populisten aan de macht komen, schrijft G. Habers, dan ‘hebben we een stelletje halvegaren in de Kamer en een zootje onbekwame ministers, zoals in 2002’. Volgens W.A.J. Scholten willen populisten helemaal geen problemen oplossen, maar ‘slechts bejubeld worden’.
Sommige deelnemers herkennen in hedendaagse populistische bewegingen ronduit antidemocratische trekken. Zo signaleert E.A.A. Struijk een voorliefde voor ‘eenhoofdig leiderschap’ en maakt J.J. Vis zich zorgen om de ‘verdachtmaking van de politieke discussie’. Daar brengt J.W.N.M. van Stassen tegen in dat ‘van alle huidige populisten er nooit één heeft aangegeven het democratische systeem te willen omgooien, laat staan omvergooien.’
Veel tegenstanders van de stelling vinden populisme juist bij uitstek democratisch. ‘Alle politiek is een vorm van populisme,’ schrijft J.J. Kloosterman. Daar is volgens sommige deelnemers niets mis mee. ‘Populisme is een goede zaak,’ aldus W.N. Grimme. ‘De mening van het gewone volk wordt hierin weergegeven.’ Ook A. van Ginkel meent dat ‘een populist zegt wat er onder de bevolking leeft’.
En dat kan niet iedereen beweren, schrijft P.C. Vink. ‘Juist het gebrek aan populisme bij de heersende politici is een bedreiging van onze democratie. Iets meer luisteren naar de kiezer kan geen kwaad.’ Volgens G. Geuchies is populisme ‘geen bedreiging van de democratie, maar juist een uiting ervan: het gezonde verstand van de massa versus het hooghartige gekonkel van de zogenaamde elite’.
Meer forumdeelnemers hopen dat populisten de gevestigde partijen ‘wakker schudden’. Volgens A.L.M. van Dijk kunnen zij ‘onze democratie juist scherp houden’. En W. Claessens schrijft: ‘Populisme zorgt er wel voor dat politiek weer leeft bij een groot deel van de bevolking.’
Ten slotte is er een groep deelnemers die te nuchter zijn om zich angst voor populisme te laten aanpraten. ‘In Nederland zijn de grondbeginselen van de parlementaire democratie inmiddels diep geworteld en bestendig genoeg om de enkele populist het hoofd te bieden,’ schrijft H.D.F. Glemet. Volgens J.W.N.M. van Stassen hebben de gevestigde partijen allang bewezen dat ze populisten onschadelijk kunnen maken door ‘maatschappelijke ontwikkelingen uiteindelijk goed op te vangen en op te nemen in hun eigen program’.
Bovendien vallen populisten volgens sommigen door de mand wanneer ze regeringsmacht krijgen. ‘Mocht een populistische partij aan het roer komen, dan zal de achterban onherroepelijk teleurgesteld zijn omdat er weinig van de beloftes kan worden ingelost,’ verwacht K. Hazehoot. Daarom vindt J.J. Winius dat ‘we elkaar niet te veel doemscenario’s moeten aanpraten’. Oprispingen van populisme zijn ‘tijdelijke uitspattingen’, schrijft H.P.C. Lavrijsen. ‘Niet panikeren!’
In oktober start tijdens de Week van de Geschiedenis de prestigieuze nieuwe televisieserie Verleden van Nederland. De makers vinden dat ze met dit programma over de Nederlandse geschiedenis een leemte opvullen. Wij willen van onze lezers weten of ze het daarmee mee eens zijn. Daarom luidt de stelling: Het geschiedenisaanbod op de Nederlandse televisie is onder de maat.
Populisme vormt een bedreiging voor de parlementaire democratie.
Eens: 56 procent
Oneens: 40 procent
Geen mening: 3 procent
Dit artikel is exclusief voor abonnees
‘Meer luisteren naar de kiezer kan geen kwaad’
‘Bij het populisme is niet het volk aan de macht, maar de massa.’ Dat schrijft J.H. Krijger in een reactie op de stelling uit de Maarten!, het speciale zomernummer van Historisch Nieuwsblad. Die luidde: ‘Populisme vormt een bedreiging voor de parlementaire democratie.’ Van de ruim 295 mensen die op de stelling hebben gereageerd, is 56...
Nu Karadzic in Den Haag wordt berecht kan Nederland eindelijk het hoofdstuk Srebrenica afsluiten
‘Nu Karadzic in Den Haag wordt berecht kan Nederland eindelijk het hoofdstuk Srebrenica afsluiten’ [Anton van Hooff] ‘Nee. Karadzic komt in Den Haag geen verantwoording aan Nederland afleggen, maar aan een internationaal strafhof. Dat het proces toevallig in Den Haag plaatsvindt, veroorzaakt bij Nederlanders ten onrechte een gevoel van voldoening. Zoals deze omstandigheid bij de...
Zwitsers tunnelvisioen blijft een droom
Al meer dan 125 jaar doet de Gotthard-tunnel het hart van de Zwitsers sneller kloppen. Met een station op 800 meter diepte willen architecten een nieuw hoofdstuk toevoegen aan de Gotthard-mythe. Maar de politiek ligt dwars. Voor de Zwitsers is de Gotthard-tunnel wat de Afsluitdijk is voor Nederlanders: een symbool van nationale vindingrijkheid, ondernemerschap en...
‘Boycotten kan simpelweg niet’
‘Een land moet in eerste instantie kijken of zijn belangen niet te veel worden geschaad. Daarna is er plaats voor het geweten,’ schrijft J.C.T.H. Quik. Hij is het dan ook niet eens met de stelling van vorige maand. Die luidde: ‘In de Nederlands-Chinese betrekkingen hadden niet de economische belangen, maar de mensenrechten centraal moeten staan.’...
Had Bush maar van koning Jugurtha geleerd
De Verenigde Staten lijken op Athene en de Spartaanse samenleving had wel iets weg van de Sovjetmaatschappij. Volgens historicus Fik Meijer is de klassieke oudheid geen ver-van-ons-bedshow. ‘De Atheense geschiedenis doet denken aan wat er nu gebeurt in de Verenigde Staten,’ zegt Fik Meijer, emeritus hoogleraar oude geschiedenis van de Universiteit van Amsterdam....
‘Fietsen helpt bij inburgering’
De fiets was in de eerste helft van de twintigste eeuw een middel om van ruwe arbeiders fatsoenlijke Nederlanders te maken. Met hetzelfde doel worden tegenwoordig allochtonen gestimuleerd om te fietsen. Toen arbeiders eind negentiende, begin twintigste eeuw meer vrije tijd kregen, bestond in elitaire kring angst dat zij die zouden verbeuzelen op straat of...
‘De Tweede Wereldoorlog heeft weer helden nodig’
‘NIOD-directeur Marjan Schwegman heeft me verbaasd met haar Van der Lubbe-lezing, waarin zij pleit voor meer aandacht voor “helden” in de geschiedschrijving van de Tweede Wereldoorlog. Schwegman heeft in het verleden namelijk grote bijdragen geleverd aan de biografische geschiedschrijving – een manier om de geschiedenis in al haar complexiteit beter te kunnen begrijpen. Binnen die...
Wapens voor Afghanistan
In de wereld volgens Hollywood gaat het spannender toe dan in de werkelijkheid. ‘Based on a true story’ betekent meestal niet meer dan dat een aardig gegeven uit het echte leven als uitgangspunt is genomen. Daarna heeft de schrijver van het filmscenario er al zijn fantasie op mogen loslaten. Maar in Charlie Wilson’s war, een...
Nieuwsarchief van de zeventiende eeuw
Nieuwsarchief van de 17de eeuw door Annemarie Lavèn ‘Stokoude schuldeloze helft / Rampzalige Oldebarneveldt / Dit zwaart sloeg door uw hals den staat / Een diepe wonde in zijn raadt / Toen op het Haagse moortschavot / Uw dierbaar leven wierd geknot.’ Dit staat geschreven op het beulszwaard dat een einde gemaakt zou hebben aan...
Witte-watergooier en oranjeboomtatoeage
Zélfs nadat Maurits Johan Van Oldebarnevelt had laten arresteren of Willem Alexander was getrouwd met de dochter van Zorreguita, bleef de genegenheid. Het Amsterdamse volk houdt van Oranje, behalve patriotten, socialisten, krakers en ‘ons soort mensen’ natuurlijk. Per saldo overwint toch de liefde, blijkt uit de tentoonstelling Amsterdam & de Oranjes in het Amsterdams Historisch...
Joost Lagendijk (GroenLinks): ‘Geen Europese president’
De Nederlander Max Kohnstamm was een van de founding fathers van het verenigde Europa. Wat is er over van zijn idealisme en gedrevenheid voor de Europese zaak? door Bas Kromhout Max Kohnstamm leeft nog. En toch is er nu al een biografie over hem geschreven: Max Kohnstamm. Leven en werk van een Europeaan. Daarin vertellen...
‘Vooral tsaar Alexander I was voortdurend aan het flirten’
De vredesonderhandelingen na de val van Napoleon vonden plaats tussen de bals en het vrouwen jagen door. Toch werden er belangrijke resultaten behaald, die de geschiedenis lange tijd bepaalden. ‘De vredesbesprekingen na de val van Napoleon hebben de geschiedenis van de negentiende eeuw en daarna voor een groot deel bepaald,’ zegt de Londense historicus Adam...
