‘Mede zijn nog opgevischt: een heupbeen, kniebeen en andere beenderen […] De voet en hand zijn betrekkelijk klein en ook de beenderen niet grof, zoodat ik hier haast aan eene vrouw zou moeten denken.’ De burgemeester van het Drentse dorpje Vries was redelijk zeker van zijn zaak toen hij polshoogte kwam nemen bij de vondst die enkele werklieden op 12 mei 1897 uit het veen hadden opgediept.

De voorzitter van het Drents Museum was daarentegen niet meteen overtuigd; hij dacht in eerste instantie dat er een aapje uit het veen tevoorschijn was gekomen. Nu is het meisje van Yde het bekendste veenlijk van Nederland. Ze leefde waarschijnlijk ergens tussen 54 v.Chr. en 128 n.Chr., en is daarmee de oudste dame uit het Digitale Vrouwenlexicon van Nederland.

Het Vrouwenlexicon is een samenwerkingsproject van het Instituut voor Nederlandse Geschiedenis (ING) in Den Haag en het Onderzoeksinstituut voor Geschiedenis en Cultuur (OGC) van de Universiteit Utrecht. Het schetst in korte biografieën de levens van de meest opmerkelijke vrouwen uit de geschiedenis van Nederland en zijn overzeese gebiedsdelen, tot ongeveer 1850. De vrouwen die zijn opgenomen in het lexicon hebben gemeen dat ze ooit invloedrijk, beroemd of berucht zijn geweest.

Het project is nog volop in ontwikkeling. Er zijn nu 560 vrouwenlevens digitaal te raadplegen en nog eens 170 biografieën zijn onderweg. Om aan geschikte lemma’s te komen doet de redactie van het lexicon op de website een beroep op externe gespecialiseerde auteurs. Zij moeten hun lemma volgens een strak schema opstellen, om te voorkomen dat al die verschillende handen een sterk uiteenlopende schrijfstijl produceren. De zoekmogelijkheden binnen de website zijn nog niet optimaal, maar daar werken de makers nog aan.

Stuk voor stuk behandelen de lemma’s interessante vrouwen, of ze nu beroemd of vrij onbekend zijn. Zo werd Bertha van Holland vooral bekend door haar ongelukkige huwelijk. Deze dochter van graaf Floris I van Holland werd in 1072 door haar vader uitgehuwelijkt aan de koning van Frankrijk, toen een nog niet zo prestigieuze titel. Uit jaren van huwelijk kwam slechts één zoon voort, reden voor de koning om Bertha te verstoten en in te wisselen voor een nieuwe echtgenote: Bertrada. Nog dramatischer is het leven van de adellijke Maria van Beckum. In 1544 kwam zij samen met haar schoonzus op de brandstapel om het leven. Beide vrouwen waren aanhangers van de wederdopers en moesten dat met de dood bekopen.

Gelukkig verhaalt het Vrouwenlexicon niet alleen van onfortuinlijke vrouwenlevens. Een spectaculair verhaal blijft het leven van de gepeperde Maria van Reigersberch, die haar man Hugo de Groot in de bekende boekenkist hielp ontsnappen. Ook de zestiende-eeuwse taalvirtuoos Anna Bijns mag er zijn. Ze scheldt hartgrondig op protestantse ketters, noemt seksegenoten die denken dat ze het evangelie kunnen onderwijzen aan geleerden ‘bezopen zottinnen’, en trekt spottend de aardse liefde in twijfel.

Het Vrouwenlexicon omvat zo honderden ijzersterke vrouwen, waar de Heleens en Ciska’s van deze tijd nog wel wat van kunnen opsteken.

www.inghist.nl/Onderzoek/Projecten/DVN


Deventer
De geschiedenis van Deventer komt ruim aan bod op deze site van het Deventer Stadsarchief en de Athenaeumbibliotheek. Liefhebbers van topografische kaarten van de provincie Overijssel kunnen hun hart ophalen, want duizenden historische kaarten zijn digitaal doorzoekbaar. Ook een beeldbank ontbreekt niet. Onder het kopje ‘Educatief’ is een beknopte geschiedenis van de stad en zijn omgeving te vinden.
www.sabinfo.nl

Werk
Het Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis (IISG) heeft een mooie website met diverse subsites. Een daarvan is de Engelstalige site ‘History of Work’. Tienduizenden beroepen worden hier beschreven, uit de zestiende eeuw tot de twintigste eeuw. De beroepsnamen zijn in diverse talen weergegeven, en vaak van illustraties voorzien.
http://historyofwork.iisg.nl

Tweede Wereldoorlog
Nederland beschikt sinds enig tijd over een waardevol online naslagwerk over de Tweede Wereldoorlog. De website Go2War2.nl is een project van de Stichting Informatie Wereldoorlog Twee (STIWOT). De site biedt onder meer een gedetailleerde tijdslijn van de oorlog, beschrijvingen van divers wapentuig, boekrecensies en vooral veel achtergrondinformatie. Indrukwekkend is de lange lijst codenamen.
www.go2war2.nl