Alle artikelen
Zijn naam was vertrouwd, maar bijna niemand wist precies wat nou de verdiensten waren van de in 1990 overleden Hans Teengs Gerritsen. In de biografie van de verzetsheld Pim Boellaard komt Teengs Gerritsen veelvuldig voor en de foto van de bus waarmee de journalist Boebi Brugsma en ook Teengs Gerritsen na de oorlog uit Dachau terugkwamen is vaak afgedrukt.
Maar zijn belangrijkste wapenfeit lijkt toch te zijn dat hij altijd maar weer ‘vriend van prins Bernhard’ genoemd werd. Die kwalificatie leverde hem zelfs een necrologie op in de New York Times. Alleen al vanwege die onduidelijke reputatie was het een uitstekend idee van Arno Bornebroek, eerder biograaf van minister-president Th. Heemskerk, de biografie van ‘de vriend van de prins’ te schrijven.
Teengs Gerritsen kwam uit een rijke koopmansfamilie in Amersfoort. Als student en werknemer van de KLM was hij een getalenteerd ijshockeyer. Om meer kans te maken op deelname aan de Olympische Spelen van 1936 in Berlijn deed hij pogingen om in militaire dienst te komen. Die mislukten; later zou hij beweren dat hij toen al een vuist tegen de nazi’s wilde maken.
Teengs (dat ‘Gerritsen’ is er later aan geplakt) kwam in het verzet terecht en als gevolg daarvan in het concentratiekamp, onder meer in Natzweiler, waar hij Boellaard ontmoette. Er is dus wel degelijk sprake van verzet en vervolging, maar, zo blijkt uit deze biografie, Teengs heeft de verhalen daarover na de oorlog steeds aangedikt en gewijzigd in ettelijke versies van een autobiografie, die overigens nooit gepubliceerd is.
Teengs fungeerde vooral als lobbyist voor het voormalig verzet. Ook hij kwam na de oorlog in aanraking met Bernhard, kreeg dankzij een aanbeveling van de prins een baantje bij het Bureau Nationale Veiligheid en raakte met hem bevriend. Het feit dat hij 22 keer met Bernhard op safari ging, is veelzeggend.
Maar wat hem onderscheidde van die andere vrienden, is zijn direct zakelijk contact met de prins. Teengs probeerde tevergeefs weer bij de KLM te komen. Vervolgens trad hij in dienst van een producent van huishoudartikelen, de Waldorp-Fridor-fabriek. In zijn hoedanigheid van exportmanager haalde hij het Zwitserse naaimachinemerk Helvetia naar Nederland.
In 1960 begon hij voor zichzelf als trait-d’union tussen buitenlandse bedrijven en de Nederlandse politiek. Met hulp van Bernhard bouwde hij een internationale klantenkring op, die grote behoefte had aan een Nederlandse lobbyist. De Amerikaanse bedrijven Lockheed en Northrop maakten gebruik van zijn diensten.
Teengs rolde de schimmige wereld van de wapenhandel in. Het afvuurgeschut op de Nederlandse Leopard-tanks, geleverd door het Zwitsers bedrijf Oerlikon-Contraves, was het resultaat van zijn stille diplomatie. Oerlikon-Contraves was de grootse wapenleverancier ter wereld geworden door tijdens de Tweede Wereldoorlog uitsluitend aan de nazi’s te leveren. De eigenaar had bovendien tijdens de bezetting een grote kunstcollectie vergaard, samengesteld uit door nazi’s van Joden gestolen schilderijen.
Het hoofdstuk van Bornebroek over deze zakelijke beslommeringen maakt het volkomen begrijpelijk waarom onze held ‘vriend van de prins’ werd genoemd. Toen in 1976 bleek dat een Nederlander steekpenningen had aangenomen van Lockheed en Northrop, moest Bernhard uit de wind gehouden worden en nam Teengs de schuld op zich. Dubbel treurig voor hem was dat hij dit karweitje niet tot een goed einde bracht en Bernhard alsnog publiekelijk werd gekapitteld.
Bornebroek heeft het allemaal wat taai opgeschreven, maar toch is dit een boeiend boek geworden. Teengs was een verzetsman, maar liet zich tegelijkertijd kennen als een onbetrouwbare opportunist. Hij schrok er niet voor terug geld aan te nemen van Lockheed en tegelijkertijd in het geheim contracten te sluiten met de concurrent.
Ook op zijn vaderlandslievendheid valt wel wat af te dingen. Midden in het schandaal rondom Lockheed bleek hij ook zijn eigen redenen te hebben om de zaak in de doofpot te stoppen. Hij had verzuimd de inkomsten uit het geheime contract met Northrop bij de fiscus op te geven.
Dit artikel is exclusief voor abonnees
Verzetsheld Teengs Gerritsen had ook zakelijke relatie met Bernhard
Zijn naam was vertrouwd, maar bijna niemand wist precies wat nou de verdiensten waren van de in 1990 overleden Hans Teengs Gerritsen. In de biografie van de verzetsheld Pim Boellaard komt Teengs Gerritsen veelvuldig voor en de foto van de bus waarmee de journalist Boebi Brugsma en ook Teengs Gerritsen na de oorlog uit Dachau...
Slag om Europa geen clash of civilizations
De geschiedenis is een hoer, die zich noodgedwongen laat misbruiken door een ieder die daar behoefte aan heeft. Wie bijvoorbeeld wil waarschuwen tegen het al dan niet vermeende gevaar dat ‘de islam’ vormt, komt ruimschoots aan zijn gerief als hij in het verleden van Zuidoost-Europa duikt. Zo verkondigde Frits Bolkestein enkele jaren geleden dat als...
Populisme versus regentenmentaliteit
In verkiezingstijd wil een fors deel van de kiezers meestal wat anders. Op de golven van dat gevoel dobberen partijen die schoon schip willen maken, de stal willen uitmesten, puin willen ruimen of in ieder geval de zittende coalities willen aanpakken. Dit is de opgeklopte retoriek die tegenwoordig als ‘populisme’ wordt aangeduid. Hoe past zoiets...
Sympathieke hartenkreet van linkse babyboomer
Tony Judt is 62 jaar en stervende. Hij sterft de langzame, verschrikkelijke dood die het lot is van iemand die lijdt aan ALS (amyotrofische laterale sclerose), de neurologische ziekte waarbij de motorische zenuwcellen in het ruggenmerg uitvallen. In 2008 werd de diagnose gesteld en een jaar later was Judt al geheel verlamd, op zijn spraakspieren...
Jolande Withuis
We horen het deze weken steeds weer: hoe prettig het is dat in de verkiezings¬campagne de ‘klassieke’ links-rechtstegenstelling eindelijk de toon weer zet. Met dat ‘klassieke’ wordt dan gedoeld op de verschillen in economisch beleid tussen, zeg, VVD en SP. Rechts is: handhaving van de hypotheekrenteaftrek en verhoging van de pensioengerechtigde leeftijd; links is: ‘65...
Maarten van Rossem
Een halve eeuw geleden, op 16 mei 1960, verliet de Russische partijleider Nikita Chroesjtsjov woedend de topconferentie die de Grote Mogendheden in Parijs hadden belegd om de Berlijnse kwestie te regelen. Oorzaak was de weigering van president Eisenhower zijn excuses aan te bieden voor het feit dat hij een spionagevliegtuig, de U2, over de Sovjet-Unie...
Stelling: ‘De invoering van de euro was een vergissing’
Anton van Hooff:‘Je moet ergens beginnen als je een politiek-economische eenheid tot stand wilt brengen. De invoering van de euro is daarom geen fout geweest. Hoogstens is men naïef geweest om te denken dat alle lidstaten zich netjes aan de regels zouden houden. Maar er waren zoveel beren op de weg dat men waarschijnlijk nooit...
Een tweede Reformatie?
Het rommelt in de rooms-katholieke kerk. In West-Europa en Amerika worden priesters beschuldigd van seksueel misbruik. In Nederland zien parochianen zich geconfronteerd met een behoudende geestelijkheid, die homo’s de communie weigert en de liederen van Huub Oosterhuis in de ban doet. Her en der keren Nederlandse parochianen Rome de rug toe en beginnen eigen gemeenten....
Wie vermoordde Julien Lahaut?
Wie vermoordde zestig jaar geleden de communist Julien Lahaut? De Waalse socialiste Véronique de Keyser zamelt geld in om de zaak te heropenen. November vorig jaar plaatste De Keyser in de Belgische kranten een opmerkelijke advertentie onder de kop: ‘Oproep tot steun Julien Lahaut.’ Een bizarre uitnodiging, gezien het feit dat Lahaut al zestig jaar...
DDR was niet failliet
Twintig jaar na de Duitse eenwording gaat het nog altijd niet goed in Oost-Duitsland. Terwijl de DDR er economisch niet eens zo slecht voor stond, menen deskundigen nu. Op 1 juli 1990 werd in de DDR de West-Duitse D-mark ingevoerd. Mensen stonden in lange rijen voor banken en postkantoren om de felbegeerde valuta in ontvangst...
Foute Notarissen
Tijdens de Tweede Wereldoorlog is er veel Joods onroerend goed onteigend en doorverkocht. Notarissen speelden hierin een wezenlijke rol, beschermd door de notariële geheimhouding. Ook de naoorlogse zuivering van de beroepsgroep vond achter gesloten deuren plaats, ontdekte Raymund Schütz. De zuivering hing nauw samen met rechtsherstel, en omdat de Broederschap der Notarissen hierin een spilfunctie...
Huygens als womanizer
Als een spin zat Constantijn Huygens (1596-1687), de Nederlandse Homo universalis, in het culturele web van Europa. Hoewel mannen dit web domineerden wist Huygens als geen ander ook vrouwen in zijn netwerk te betrekken. Met zijn galante woordenspel en vrijages per post deed Huygens zijn reputatie als womanizer eer aan. In opdracht van het Huygens...
