Ruth Oldenziel:
‘Dat is zeker zo. Wij kennen in Nederland geen algemeen verbod op “foute” publicaties, zoals in Duitsland het geval is. Daar bestaat een index op “jeugdgevaarlijke media”. Dat is een erfenis van de geallieerde bezetter, die na de Tweede Wereldoorlog allerlei zaken in Duitsland verbood, waaronder nazimateriaal. Het Duitse verbod op het bezit en het verspreiden van nazimateriaal komt dus voort uit een specifieke nationale context: de naoorlogse denazificatie.
In Nederland heeft de Hoge Raad in 1987 bepaald dat het in bezit hebben van Mein Kampf onwettig is, omdat het om haatzaaiende literatuur zou gaan. Maar de Raad heeft ook bepaald dat zakelijke informatievoorziening over het fascisme – wanneer het dus niet gaat om propaganda – mogelijk moet blijven.
Het recente boek van Robin te Slaa en Edwin Klijn over de opkomst van de NSB, dat mede is gebaseerd op de “foute kranten”, maakt duidelijk hoe belangrijk het is dat we weet hebben van onze geschiedenis. En omdat het de missie van de Koninklijke Bibliotheek is bij te dragen aan de verspreiding van kennis over het verleden, is dit de geëigende instelling om deze publicaties vrij te geven. Zeker nu de KB heeft aangegeven op zijn website de noodzakelijke context bij de NSB-kranten te leveren.’
Anton van Hooff:
‘Ik vind het heel vreemd dat men hierover getwijfeld heeft. Het zijn historische documenten. Het argument dat ze een gevaarlijke ideologie bevatten gaat wat mij betreft niet op. Integendeel, je kunt goed beargumenteren dat ze juist onthullend en daardoor genezend werken.
Neem de nazipropagandafilm Triumph des Willens van Leni Riefenstahl. Deze bevat de overbekende beelden van Hitlers inspectie van paraderende SS- en SA-troepen. Ik heb indertijd veel moeite moeten doen om de film in handen te krijgen. En als je de film dan eindelijk in z’n geheel ziet, wordt pas goed duidelijk hoe hol en proleterig dat systeem was. Een groot deel van de film bestaat uit nazisympathisanten die op clowneske wijze Hitler trachten te imiteren. Een betere antipropaganda voor het nazisme kan ik me niet voorstellen.
Momenteel lees ik de dagboeken die de Joods-Duitse wetenschapper Victor Klemperer van 1933 tot 1945 schreef. Daarin beschrijft hij prachtig hoe hij als jonge, volledig geassimileerde Duitser gedwongen werd zich steeds meer Jood te voelen. Hij schreef later ook nog een boek over hoe de nazi’s de Duitse taal ideologisch corrumpeerden. Dan is het toch van een grote toegevoegde waarde om als lezer op internet zelf de nazimedia te kunnen raadplegen?’
James Kennedy:
‘Ze zijn terecht online gezet. Ik begrijp natuurlijk de gevoeligheid. Ik begrijp ook waarom er enige tijd een restrictie heeft bestaan op het verspreiden van materiaal als Mein Kampf of Der ewige Jude. Maar Nederland is een volwassen, oude democratie. We mogen ervan uitgaan dat Nederlandse burgers bestand zijn tegen dit soort giftige ideeën. Moderne burgers kunnen, nee móéten, op verantwoorde wijze met dit historische materiaal kunnen omgaan.
Als individuele bibliotheek kun je je natuurlijk afvragen wat je precies beschikbaar moet maken voor het grote publiek. Zo ontstond enige jaren geleden in Brooklyn ophef over de beschikbaarheid van Kuifje in Afrika. Sommige leden van de lokale Afro-Amerikaanse gemeenschap vonden de wijze waarop Afrikanen werden uitgebeeld kwetsend. De bibliotheek heeft toen besloten dit stripboek niet meer uit te lenen. Het was enkel nog in te zien in een afgesloten deel van de bibliotheek.
Het probleem bij zo’n handelwijze is dat er allerlei groeperingen ontstaan die op basis van persoonlijke gekwetsheid restricties willen stellen aan het beschikbaar maken van cultuurgoed. Het is daarom belangrijk dat de Koninklijke Bibliotheek, zeker omdat het een nationale bibliotheek is en geen lokale instantie, een internationale standaard zet in het toegankelijk maken van de gehele historische collectie.’
Dit artikel is exclusief voor abonnees
