Home Stelling: ‘De KB heeft foute kranten terecht online gezet’

Stelling: ‘De KB heeft foute kranten terecht online gezet’

  • Gepubliceerd op: 11 oktober 2010
  • Laatste update 07 apr 2020
  • 3 minuten leestijd

Ruth Oldenziel:

‘Dat is zeker zo. Wij kennen in Nederland geen algemeen verbod op “foute” publicaties, zoals in Duitsland het geval is. Daar bestaat een index op “jeugdgevaarlijke media”. Dat is een erfenis van de geallieerde bezetter, die na de Tweede Wereldoorlog allerlei zaken in Duitsland verbood, waaronder nazimateriaal. Het Duitse verbod op het bezit en het verspreiden van nazimateriaal komt dus voort uit een specifieke nationale context: de naoorlogse denazificatie.

In Nederland heeft de Hoge Raad in 1987 bepaald dat het in bezit hebben van Mein Kampf onwettig is, omdat het om haatzaaiende literatuur zou gaan. Maar de Raad heeft ook bepaald dat zakelijke informatievoorziening over het fascisme – wanneer het dus niet gaat om propaganda – mogelijk moet blijven.

Het recente boek van Robin te Slaa en Edwin Klijn over de opkomst van de NSB, dat mede is gebaseerd op de “foute kranten”, maakt duidelijk hoe belangrijk het is dat we weet hebben van onze geschiedenis. En omdat het de missie van de Koninklijke Bibliotheek is bij te dragen aan de verspreiding van kennis over het verleden, is dit de geëigende instelling om deze publicaties vrij te geven. Zeker nu de KB heeft aangegeven op zijn website de noodzakelijke context bij de NSB-kranten te leveren.’

Anton van Hooff:

‘Ik vind het heel vreemd dat men hierover getwijfeld heeft. Het zijn historische documenten. Het argument dat ze een gevaarlijke ideologie bevatten gaat wat mij betreft niet op. Integendeel, je kunt goed beargumenteren dat ze juist onthullend en daardoor genezend werken.

Neem de nazipropagandafilm Triumph des Willens van Leni Riefenstahl. Deze bevat de overbekende beelden van Hitlers inspectie van paraderende SS- en SA-troepen. Ik heb indertijd veel moeite moeten doen om de film in handen te krijgen. En als je de film dan eindelijk in z’n geheel ziet, wordt pas goed duidelijk hoe hol en proleterig dat systeem was. Een groot deel van de film bestaat uit nazisympathisanten die op clowneske wijze Hitler trachten te imiteren. Een betere antipropaganda voor het nazisme kan ik me niet voorstellen.

Momenteel lees ik de dagboeken die de Joods-Duitse wetenschapper Victor Klemperer van 1933 tot 1945 schreef. Daarin beschrijft hij prachtig hoe hij als jonge, volledig geassimileerde Duitser gedwongen werd zich steeds meer Jood te voelen. Hij schreef later ook nog een boek over hoe de nazi’s de Duitse taal ideologisch corrumpeerden. Dan is het toch van een grote toegevoegde waarde om als lezer op internet zelf de nazimedia te kunnen raadplegen?’

James Kennedy:

‘Ze zijn terecht online gezet. Ik begrijp natuurlijk de gevoeligheid. Ik begrijp ook waarom er enige tijd een restrictie heeft bestaan op het verspreiden van materiaal als Mein Kampf of Der ewige Jude. Maar Nederland is een volwassen, oude democratie. We mogen ervan uitgaan dat Nederlandse burgers bestand zijn tegen dit soort giftige ideeën. Moderne burgers kunnen, nee móéten, op verantwoorde wijze met dit historische materiaal kunnen omgaan.

Als individuele bibliotheek kun je je natuurlijk afvragen wat je precies beschikbaar moet maken voor het grote publiek. Zo ontstond enige jaren geleden in Brooklyn ophef over de beschikbaarheid van Kuifje in Afrika. Sommige leden van de lokale Afro-Amerikaanse gemeenschap vonden de wijze waarop Afrikanen werden uitgebeeld kwetsend. De bibliotheek heeft toen besloten dit stripboek niet meer uit te lenen. Het was enkel nog in te zien in een afgesloten deel van de bibliotheek.

Het probleem bij zo’n handelwijze is dat er allerlei groeperingen ontstaan die op basis van persoonlijke gekwetsheid restricties willen stellen aan het beschikbaar maken van cultuurgoed. Het is daarom belangrijk dat de Koninklijke Bibliotheek, zeker omdat het een nationale bibliotheek is en geen lokale instantie, een internationale standaard zet in het toegankelijk maken van de gehele historische collectie.’

Dit artikel is exclusief voor abonnees

Begrijp het heden, begin bij het verleden: met HN Actueel leest u historische achtergronden bij het nieuws van vandaag. Nu de eerste maand voor maar 1,99.

Nieuwste berichten

Scène uit het grote offensief
Scène uit het grote offensief
Recensie

Blunders en rivaliteit kostten mensenlevens in de Slag om de Schelde

Dat Zeeland met de Slag om de Schelde het grootste Nederlandse slagveld werd in de Tweede Wereldoorlog had niet gehoeven. Het was anders gelopen als de Britse legeraanvoerder Bernard Montgomery minder eigengereid was geweest. Zijn rivaliteit met de geallieerde opperbevelhebber Dwight Eisenhower hielp ook niet mee, blijkt uit de documentaire Het grote offensief. De film...

Lees meer
Amsterdam leverde zijn Joden uit aan de Duitsers, concludeert het NIOD
Amsterdam leverde zijn Joden uit aan de Duitsers, concludeert het NIOD
Recensie

Amsterdam leverde zijn Joden uit aan de Duitsers, concludeert het NIOD

Eerst waren er excuses van het Amsterdamse gemeentebestuur, pas daarna verscheen het bijbehorende onderzoek van het NIOD. Beide trekken dezelfde conclusie: de gemeente gaf volle medewerking aan het beleid van de Duitse bezetter om Amsterdam judenrein te maken. Maar waar burgemeester Femke Halsema koos voor het perspectief van de slachtoffers, staat het NIOD vooral stil...

Lees meer
Atatürks secularisme putte uit Franse bronnen 
Atatürks secularisme putte uit Franse bronnen 
Nieuws

Atatürks secularisme putte uit Franse bronnen 

De beweging van de Jonge Turken, die zich aan het begin van het twintigste eeuw inzette voor de modernisering van het vaderland, liet zich door Franse ideeën inspireren. Dat laat historicus Remzi Çağatay Çakırlar zien in zijn proefschrift, waarop hij onlangs in Leiden promoveerde.  In 1925 gaf de intellectueel en Jonge Turk Abdullah Cevdet een...

Lees meer
Speelfilm <i>Perla</i>: communisten ruïneren jong stel
Speelfilm <i>Perla</i>: communisten ruïneren jong stel
Recensie

Speelfilm Perla: communisten ruïneren jong stel

We mogen denken dat we ons lot in eigen hand hebben, maar de speelfilm Perla dwingt tot bescheidenheid. Daarin ruïneert het communistische regime in Tsjechoslowakije het leven van een jong stel. Het drama opent met de inval in 1968 in Tsjechoslowakije door de legers van het Warschaupact. Daarna schakelt de film over naar 1981 in...

Lees meer