Alle artikelen
'Ik zal een auto bouwen voor de massa's, beloofde Henry Ford. En hij maakte zijn belofte waar. Een eeuw geleden richtte hij zijn fabriek zo efficiënt in dat de T-Ford in het bereik kwam van veel Amerikanen. Dankzij de lopende band konden miljoenen mensen voortaan snel reizen.
Als William Klann in Chicago Swift’s Slaughterhouse bezoekt, is hij onder de indruk van de manier waarop ze daar hun varkens en koeien uitbenen. Terwijl de karkassen aan een haak door de fabriek worden getrokken, voeren werknemers langs de route steeds één gestandaardiseerde handeling uit. Het gaat efficiënt en razendsnel.
Zo moet de auto-industrie ook gaan werken, zegt Klann tegen zijn baas Henry Ford. Aan het begin van de twintigste eeuw zetten specialisten iedere auto individueel in elkaar en dat maakt de productie erg duur. Dat kan allemaal veel slimmer, vindt Klann, en zo komt het dat vanaf 1913 de T-Fords in hoog tempo uit een assemblagelijn rollen. Voortaan bepaalt de lopende band het werktempo en vervult iedere werknemer precies zijn voorgeschreven taak.
Bij Ford staat nu alles in het kader van de kostenefficiëntie. Vandaar ook dat de directeur besluit dat klanten voortaan hun auto ‘in alle kleuren kunnen bestellen, zolang het zwart is.’ Zwarte verf is relatief goedkoop, duurzaam en droogt snel. De productie schiet omhoog. Van ongeveer 70.000 auto’s in 1912 naar 170.000 in 1913 en ruim 2 miljoen in het piekjaar 1923.
Ford heeft een gok genomen, want de nieuwe productielijn betekent een enorme investering. Maar het werkt en al snel volgen andere fabrieken hem na – al zal het duren tot na de Tweede Wereldoorlog voordat de lopende band alomtegenwoordig is. Door de nieuwe, 'wetenschappelijke’ manier van werken, daalt de prijs van auto’s dramatisch.
Bij de introductie in 1908 kost de T-Ford 850 dollar, maar in de jaren ’20 is hij al te koop voor 260 dollar. Zo komt de auto binnen het bereik van de middenklasse.
De 15 miljoen ‘Tin Lizzies’ die Ford in totaal produceert, worden goed verkocht. De T-Ford wordt ‘the car that put America on wheels’. Met zijn motor van 20 pk brengt hij vaart in het leven van grote aantallen Amerikanen, want de auto haalt wel 70 kilometer per uur. De snelle twintigste eeuw is begonnen.
Dit artikel is exclusief voor abonnees
IN BEELD: Amerika in de versnelling
'Ik zal een auto bouwen voor de massa's, beloofde Henry Ford. En hij maakte zijn belofte waar. Een eeuw geleden richtte hij zijn fabriek zo efficiënt in dat de T-Ford in het bereik kwam van veel Amerikanen. Dankzij de lopende band konden miljoenen mensen voortaan snel reizen. Als William Klann in Chicago Swift’s Slaughterhouse bezoekt,...
De Grote Museumtest
Hoe doen onze historische musea het? Zijn alle verbouwingen van de afgelopen jaren de moeite waard geweest? Waar moet u zeker naartoe en waar kunt u beter wegblijven? De Grote Museumtest 2013 geeft antwoord. Tussen 2001 en 2008 heeft Historisch Nieuwsblad 45 Nederlandse musea getest – sommige meer dan één keer. Sinds...
Ik wilde analyseren, vraagtekens zetten
Een paar maanden voor zijn dood interviewde Carla Boos NRC-coryfee J.L. Heldring, die ruim een halve eeuw lang de actualiteit duidde in de rubriek ‘Dezer Dagen’. Ze spraken over zijn jeugd tussen de vooroorlogse Amsterdamse elite, over zijn corpsjaren in crisistijd en over een avontuur in New York. Jérôme Louis Heldring was zes toen zijn...
Het onwankelbare dogma van de gouden standaard
Hoewel de crisis van de jaren dertig in Nederland hevig toesloeg, lieten politici het economische tij passief over zich heen komen. De regering koos voor bezuinigingen en devaluatie van de gulden was lange tijd onbespreekbaar. Daardoor leed de bevolking meer dan nodig was. De crisis is bijna over, hield marxist Sam de Wolff in november...
Herman Willem Daendels (1762-1818)
Het leven van Herman Willem Daendels was ‘een drama’, schreef Multatuli, en dat bedoelde hij niet medelevend. Hij vond dat Daendels steeds opportunistisch de macht volgde. Dat is gemakkelijk gezegd. Daendels leefde in een uiterst wispelturige tijd. Als jongeman kwam regentenzoon Herman Willem Daendels in opstand tegen Willem V en toen de stadhouder...
De vergeten oorlog om Holland
Engelse en Russische legers landden in 1799 bij Callantsoog om de Fransen uit Nederland te verdrijven. Het was het begin van een kortstondige, maar bloedige episode in de grote oorlogen die volgden op de Franse Revolutie. Op 27 augustus 1799 landden Engelse troepen op de kust van Noord-Holland. In korte tijd zetten de...
LEZERSFORUM: ‘Lodewijk Napoleon was slechts een paladijn’
DE STELLING VAN DEZE MAAND ‘We kunnen beter Lodewijk Napoleon dan Willem I als eerste koning herdenken’ OPMERKELIJK ‘De Lodewijk Napoleon-straten en -plantsoenen in Assen, Eindhoven en Oosterhout moeten worden omgedoopt.’ – M. Luijpen Dit najaar begint de viering van 200 jaar monarchie. In 1813, nadat de Fransen het land hadden...
INTERVIEW: ‘1813 was een orangistische staatsgreep’
Van 2013 tot 2015 viert Nederland het tweehonderdjarig jubileum van het Koninkrijk. Parlementair historicus Joop van den Berg heeft daar bedenkingen bij. ʻIn 1813 vond een orangistische staatsgreep plaats. En in 1815 annexeerden we België. Moeten we dat zo uitgebreid herdenken?’ Samen met Jan Vis schreef Van den Berg De eerste...
Tegennatuurlijke onkuisheid
‘Een stijf lid is een waarschuwing van Onze Lieve Heer.’ Het zou zomaar een citaat van Gerard Reve kunnen zijn, al had hij wellicht het wat alledaagse ‘waarschuwing’ vervangen door een dubbelzinniger ‘vingerwijzing’. Van Reviaanse ironie is hier echter helemaal geen sprake, aangezien deze uitspraak afkomstig is uit de collegeaantekeningen van een priesterstudent uit...
Koloniale stations trekken reizigers
De Indonesische spoorwegen (PT Kereta Api Indonesia) herontdekken hun Nederlandse koloniale wortels. Het staatsbedrijf is momenteel bezig met een charmeoffensief met als centrale boodschap: ‘Met de trein door Java is aangenaam, romantisch en nostalgisch.’ De oude Hollandse stations worden gerenoveerd. In Bandung en Semarang laten musea de geschiedenis van het spoor in de archipel...
Terug naar ‘1066 en de rest’
Brits, normatief en chronologisch. Dat is kort samengevat het karakter van het vernieuwde geschiedenisonderwijs in Engeland en Wales. Minister van Onderwijs Michael Gove neemt afstand van het in zijn ogen te kosmopolitische, postmoderne en hobbyistische curriculum dat onder de linkse onderwijsministers van New Labour is ontstaan. Leerlingen moeten weer weten wat er in de...
Regels voor prostituees veranderden voortdurend
Belgische sekswerkers krijgen voortaan een arbeidscontract en sociale zekerheden. Historica Lotte van de Pol vertelt dat de geschiedenis van prostitutie steeds een slingerbeweging laat zien tussen regulering en criminalisering. ‘De prostitutiebranche reageerde op strengere regels door ondergronds te gaan.’
