Home ‘Communisten wilden rechtvaardige wereld’

‘Communisten wilden rechtvaardige wereld’

  • Gepubliceerd op: 29 oktober 2013
  • Laatste update 25 mei 2023
  • Auteur:
    Bas Kromhout
  • 3 minuten leestijd

‘Ik vind de vergelijking nogal beledigend,’ reageert Ben Bosch op de stelling van deze maand. Die luidt: ‘Communisten in de Koude Oorlog waren net zo fout als NSB’ers in de jaren dertig.’ Volgens Bosch klopt dat niet, want communisten waren ‘meelopers die droomden van een rechtvaardige wereld’. En al spreekt de stelling van NSB’ers in de jaren dertig, je kunt er niet omheen dat zij in de Tweede Wereldoorlog fout zijn geweest en de communisten niet.
           
Ook Wout Claessens neemt het op voor het communisme, dat ‘zeer sympathiek’ kan zijn, althans ‘in pure vorm’. Dat geldt volgens Olav ten Broek niet voor de ideeën van Stalin en Mao, want zij regeerden ‘niet volgens de leer van Karl Marx en waren zeer zeker geen communisten’. Johan Snijders schrijft: ‘Van geen enkele Nederlandse communist is bekend dat hij misdaden tegen de menselijkheid of oorlogsmisdaden heeft gepleegd of goedgekeurd.’
           
Fred Westen heeft ‘de indruk dat de communisten in Nederland de democratie respecteerden, terwijl de NSB buitenparlementaire intimidatie toepaste’. Bovendien, schrijft A. van Dijk, was de NSB racistisch en de CPN niet. ‘Wel is het zo dat het communisme veel slachtoffers gemaakt heeft, maar niet vanuit racistische motieven. Dat is toch iets anders.’
           
J.A.H. van Eekelen ziet geen verschil: het Sovjetsysteem was ‘een even stompzinnige dictatuur als die van Hitler’. Nederlandse communisten, schrijft Hans Groen, ‘konden weten dat er onder het communisme vreselijke dingen gebeurden’. En M. van Dijk merkt op: ‘Waarom is sympathiseren met Mao of Pol Pot minder erg dan sympathiseren met Hitler?’
           
Een aantal respondenten vindt zelfs dat de vergelijking negatief uitvalt voor de communisten. ‘De NSB heeft in de jaren dertig nooit opgeroepen om de loyaliteit te verleggen naar het Derde Rijk,’ stelt O. Swaneveld. ‘Maar CPN-leider Paul de Groot stelde na de oorlog dat ingeval van een gewapend conflict tussen West en Oost, de Nederlandse communisten onvoorwaardelijk voor het Oosten zouden kiezen. Dat was een oproep tot landverraad.’

Ook Jan Rolf Staal vindt communisten ‘eigenlijk erger’ dan NSB’ers. ‘In de jaren dertig kon men nog niet volledig voorzien wat de NSB allemaal zou brengen. In de Koude Oorlog waren de misdaden van Stalin en Mao echter volkomen helder.’

‘Communisten in de Koude Oorlog waren net zo fout als NSB’ers in de jaren dertig’

Eens                            29 %
Oneens                        55 %
Geen mening              16 %

OPMERKELIJK
‘Het getuigt van heel veel moed als je je onttrekt aan het tijdsbeeld en volkomen onafhankelijk een ideologie doorziet.’
–    M.P.G.M. Hesseling

Dit artikel is exclusief voor abonnees

Begrijp het heden, begin bij het verleden: met HN Actueel leest u historische achtergronden bij het nieuws van vandaag. Nu de eerste maand voor maar 1,99.

Nieuwste berichten

Scène uit het grote offensief
Scène uit het grote offensief
Recensie

Blunders en rivaliteit kostten mensenlevens in de Slag om de Schelde

Dat Zeeland met de Slag om de Schelde het grootste Nederlandse slagveld werd in de Tweede Wereldoorlog had niet gehoeven. Het was anders gelopen als de Britse legeraanvoerder Bernard Montgomery minder eigengereid was geweest. Zijn rivaliteit met de geallieerde opperbevelhebber Dwight Eisenhower hielp ook niet mee, blijkt uit de documentaire Het grote offensief. De film...

Lees meer
Amsterdam leverde zijn Joden uit aan de Duitsers, concludeert het NIOD
Amsterdam leverde zijn Joden uit aan de Duitsers, concludeert het NIOD
Recensie

Amsterdam leverde zijn Joden uit aan de Duitsers, concludeert het NIOD

Eerst waren er excuses van het Amsterdamse gemeentebestuur, pas daarna verscheen het bijbehorende onderzoek van het NIOD. Beide trekken dezelfde conclusie: de gemeente gaf volle medewerking aan het beleid van de Duitse bezetter om Amsterdam judenrein te maken. Maar waar burgemeester Femke Halsema koos voor het perspectief van de slachtoffers, staat het NIOD vooral stil...

Lees meer
Atatürks secularisme putte uit Franse bronnen 
Atatürks secularisme putte uit Franse bronnen 
Nieuws

Atatürks secularisme putte uit Franse bronnen 

De beweging van de Jonge Turken, die zich aan het begin van het twintigste eeuw inzette voor de modernisering van het vaderland, liet zich door Franse ideeën inspireren. Dat laat historicus Remzi Çağatay Çakırlar zien in zijn proefschrift, waarop hij onlangs in Leiden promoveerde.  In 1925 gaf de intellectueel en Jonge Turk Abdullah Cevdet een...

Lees meer
Speelfilm <i>Perla</i>: communisten ruïneren jong stel
Speelfilm <i>Perla</i>: communisten ruïneren jong stel
Recensie

Speelfilm Perla: communisten ruïneren jong stel

We mogen denken dat we ons lot in eigen hand hebben, maar de speelfilm Perla dwingt tot bescheidenheid. Daarin ruïneert het communistische regime in Tsjechoslowakije het leven van een jong stel. Het drama opent met de inval in 1968 in Tsjechoslowakije door de legers van het Warschaupact. Daarna schakelt de film over naar 1981 in...

Lees meer