Historisch Nieuwsblad 9-2020
De ondergang van Soetan Sjahrir
Hij was gematigd, progressief en had niet gecollaboreerd met de Japanners. Soetan Sjahrir leek de ideale man om Indonesië na de onafhankelijkheid te leiden. Maar na een korte periode als premier en minister belandde hij op een zijspoor. Radicale tegenstanders namen het roer over. Toen op 17 augustus 1945, twee dagen na de capitulatie van...
Crystal meth moest soldaten scherp houden
Crystal meth kwam een eeuw geleden op de markt om militairen beter te laten vechten. Het verbetert de concentratie en onderdrukt vermoeidheid. Daarmee behoort het tot een lange rij drugs die de prestaties op het slagveld moeten aanjagen. Op 1 juli 2020 deed de Italiaanse politie in de havenstad Salerno een opvallende vondst. In drie...
De Grootste Wetgever
De basis van ons rechtssysteem ligt in het Romeinse recht. Nog steeds leren rechtenstudenten over deze erfenis van het oude Rome en elke keer dat een jurist naar een wetboek grijpt, is hij schatplichtig aan de Romeinse keizers. Dat geldt voor één keizer in het bijzonder: Justinianus I. In 528 stond keizer Justinianus voor de...
Britten en Fransen bouwden een tunnel onder de slotgracht
Dertig jaar geleden openden Frankrijk en Engeland de Kanaaltunnel. Anderhalve eeuw hielden de Engelsen de aanleg tegen. Ze vreesden een vijandige invasie via de onderaardse gang.
Verheffen en neersabelen
De inheemse bevolking van Nederlands-Indië opvoeden tot zelfstandigheid – dat werd aan het begin van de twintigste eeuw het doel van de koloniale politiek. Een jonge Indonesische voorhoede pakte de nieuw geboden kansen gretig aan. Maar toen vonden de Nederlanders het opeens te snel gaan. Een confrontatie kon niet uitblijven. De Javaanse ambtenaar geloofde zijn...
De geschiedenis van de alchemie
Langs mystieke én langs praktische weg onderzocht alchemist Jan Baptista van Helmont de mens en de wereld. Hij droomde van magische zalven en spirituele zaden en liet scheikundigen een belangrijke erfenis na. Maar zijn ideeën brachten hemzelf in grote problemen. Naar verluidt had Jan Baptista van Helmont rare, ketterse dingen beweerd. Dat het zweet van...
Maankijkers in de Koude Oorlog
Midden in de Koude Oorlog rapporteerden Nederlandse amateurastronomen aan de Sovjet-Unie. Ze hielden jarenlang bij waar en hoe laat een Russische satelliet over ons land vloog. Hun bevindingen gaven ze door aan Moskou. Maar waarom werkten ze eigenlijk samen met de Russen?
Ineke Sluiter over haar held: Toni Morrison
Hoogleraar Griekse taal- en letterkunde Ineke Sluiter is sinds juni president van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen. Ze bewondert de Afro-Amerikaanse schrijfster Toni Morrison om haar moed. ‘Morrison schreef over het racisme en de discriminatie die ze aan den lijve had ondervonden.’ Wanneer maakte u kennis met Toni Morrison? ‘Ik vermoed in 1993. Dat...
Voorpublicatie: Gods schaduw – Alan Mikhail
Het Ottomaanse rijk had een enorme invloed op de wereldgeschiedenis. Het was een bruisend middelpunt van intellectuele activiteit, macht en verlicht bestuur. Leider van de vooruitgang was de almachtige sultan Selim I (1470-1520). Geholpen door zijn moeder Gülbahar, breidde hij het rijk fors uit. Maar eerst moest hij de meedogenloze harem zien te overleven. Op...
Middeleeuws alternatief voor antibiotica
Een ruim 1000 jaar oud boek helpt microbiologen mogelijk aan een alternatief voor antibiotica. ‘Neem gelijke hoeveelheden cropleac [een onbekende looksoort, red.] en knoflook en stamp die samen. Neem gelijke hoeveelheden wijn en ossengal, en meng die met de gestampte look.’ Zo begint een recept voor zalf tegen oogzwellingen, dat staat opgetekend in Bald’s Leechbook,...
Hitlers geboortehuis blijft herkenbaar
Tegen de wens van de Oostenrijkse overheid behoudt Hitlers geboortestad Braunau am Inn een gedenksteen die herinnert aan het naziverleden. Het geboortehuis van Adolf Hitler in Braunau moet worden geneutraliseerd, zo heeft de Oostenrijkse regering besloten. Het pand, dat tien jaar heeft leeggestaan, moet een politiebureau worden en een nieuw uiterlijk krijgen. Daarmee hoopt de...
Beide kampen schuld aan Spaanse furie
Een van de beruchtste catastrofes uit de Nederlandse Opstand tegen Filips II was de Spaanse Furie van november 1576 in Antwerpen, die veel burgers het leven kostte. Maar wie had daaraan de schuld? Volgens de geschiedenisboeken was het een geweldsuitbarsting van muitende soldaten in Spaanse dienst. Maar dat is onterecht, betoogt Raymond Fagel: het ging...
Indianen hielden nog lang stand
In de zestiende eeuw hielden de Spanjaarden een expeditie in het huidige Georgia die verwoestend was voor de bewoners. Toch hielden ze daarna nog zeker 130 jaar stand. Van 1539 tot 1543 leidde de Spaanse conquistador Hernando de Soto een expeditie met honderden mannen door wat een paar eeuwen later het Zuiden van de Verenigde...
Bedrijven dumpen besmette namen
Black Lives Matter-activisten richtten zich afgelopen zomer niet alleen tegen standbeelden van discriminerende mannen, maar ook tegen bedrijven met dubieuze merknamen en logo’s. Een reeks ondernemers koos daarom voor nieuwe namen. Een paar opvallende voorbeelden. Sinds 1935 aten Australiërs Coon cheese, een cheddar die was genoemd naar ontwikkelaar Edward William Coon. Decennialang werd er over...
Lopend Vuur – Jonathan Israel
Amerikaanse historici zien de opstand en oorlog waaruit de Verenigde Staten ontstonden graag als een volstrekt uniek gebeuren. Het idee dat dit de eerste fase was van zoiets als een ‘Atlantische Revolutie’ – waar ook de strijd van de Nederlandse Patriotten en de Franse Revolutie deel van uitmaakten – wordt door de meesten van hen...
Met een drukpers de oceaan over – Lisa Kuitert
Begin negentiende eeuw was er in de Indonesische archipel één drukkerij. Deze Landsdrukkerij stond onder leiding van een ambtenaar en verzorgde het drukwerk voor het koloniaal bestuur. Al snel kwam daar ook commercieel en educatief drukwerk bij. De hoop was dat schoolboeken in het Maleis het beschavingspeil van de ‘inlanders’ flink zouden opkrikken en ‘de...
Broederstrijd in Korea – Sheila Miyoshi Jager
Wonderlijk genoeg bleef de dictatuur in Noord-Korea in stand toen de rest van de communistische wereld na 1989 eindelijk vrijheid kon smaken. Sterker nog: in die stalinistische tirannie werd het nog erger dan het al was. Het land stond opeens helemaal alleen; de Russische steun was weggevallen en ook de Chinese buren lieten het afweten...
Uw maandelijkse portie geschiedenis
Maandelijks de beste historische artikelen. Bestel nu Historisch Nieuwsblad met korting!