Home Magazines Historisch Nieuwsblad 5 - 2018
Mei 2018

Historisch Nieuwsblad 5 - 2018

Het meinummer van Historisch Nieuwsblad staat traditiegetrouw in het teken van de Tweede Wereldoorlog. In ons dossier over verzet leest u hoe Henk van Randwijk, hoofdredacteur van Vrij Nederland, weerstand bood tegen de Duitsers. Ook maakt u kennis met ’tante Truus’: deze verzetsvrouw organiseerde treintransporten waarmee Joodse kinderen vanuit het Derde Rijk naar Engeland konden reizen. Hiermee redde Truus Wijsmuller talloze levens.

Ook leest u in editie 5 een interview met historicus Katja Happe, die onlangs het boek Veel valse hoop publiceerde over de vervolging van Nederlandse Joden. En u ontdekt hoe in Bulgarije, dat heulde met nazi-Duitsland en een fascistische regering had, bijna alle Joden de oorlog overleefden.

Een mijter vol geheime papieren en een liedboek met een radio erin. Nederlanders bedachten vele creatieve trucs om de Duitsers te misleiden. Een beeldessay toont een aantal voorbeelden.

Verder in het meinummer: een gruwelijke aanslag op een Oekraïens politicus schrikt Rotterdam op in 1938, zo begon in de Tweede Wereldoorlog het conflict tussen Noord- en Zuid-Korea, Oostenrijk keek reikhalzend uit naar de Anschluss en meer.

Cover afbeelding voor Historisch Nieuwsblad 5 - 2018
Poster van Der Hauptmann
Poster van Der Hauptmann
Recensie

Filmrecensie: Der Hauptmann

Kleren maken de man, maar in de angstaanjagende zwart-witfilm Der Hauptmann creëren ze een monster. In het op ware gebeurtenissen geïnspireerde drama ontsnapt een gedeserteerde Duitse jonge soldaat in de chaos van de laatste weken van de Tweede Wereldoorlog op het nippertje aan zijn achtervolgers op het Duitse platteland. Hij wordt gered doordat hij in...

Lees meer
Oorlog in de collegebanken – Jeroen Kemperman
Oorlog in de collegebanken – Jeroen Kemperman
Artikel

Oorlog in de collegebanken – Jeroen Kemperman

Niet alle studenten waren ‘goed’ In het voorjaar van 1943 moesten alle Nederlandse studenten de beruchte ‘loyaliteitsverklaring’ tekenen. De autoriteiten spraken liever van een ‘onthoudingsverklaring’, omdat ze alleen hoefden te beloven de bezetter niet te dwarsbomen. Tegenstanders maakten ervan dat de ondertekenaars zich loyaal opstelden tegenover de bezetter. Dit heeft er ongetwijfeld aan bijgedragen...

Lees meer
Finis Germania – Rolf Peter Sieferle
Finis Germania – Rolf Peter Sieferle
Artikel

Finis Germania – Rolf Peter Sieferle

De ongemakkelijke meningen van Sieferle Finis Germania kwam hoog binnen in de Spiegel-top 10 en werd er vervolgens weer vanaf gehaald. Daarmee was een rel geboren. Ondanks de zelfmoord van de auteur vloog het boek de winkels uit. Het is meer een collectie aforismen dan een essay, over het einde van Duitsland. Met zijn...

Lees meer
Nach Holland – Gerard Groeneveld
Nach Holland – Gerard Groeneveld
Artikel

Nach Holland – Gerard Groeneveld

Duitse amateurfoto’s uit mei 1940 De verzamelwoede van Gerard Groeneveld levert met enige regelmatig bijzondere publicaties op over de Tweede Wereldoorlog. Zoals over ‘foute’ Nederlandse boeken en hun uitgevers, of over zangbundels van de NSB. De afgelopen tien jaar verzamelde Groeneveld amateurfoto’s die Duitse soldaten maakten tijdens de inval in Nederland in mei 1940....

Lees meer
Angst en vrijheid – Keith Lowe
Angst en vrijheid – Keith Lowe
Artikel

Angst en vrijheid – Keith Lowe

Het lijkt onmogelijk de wereldwijde impact van de Tweede Wereldoorlog in één boek inzichtelijk te maken. En dat ook nog op een toegankelijke manier. Maar Keith Lowe heeft het geflikt. Het geheim van Angst en vrijheid is een combinatie van 25 indringende ooggetuigenverhalen en zijn eigen, bredere beschouwingen. Zo besteedt Lowe veel...

Lees meer
Patrick Leigh Fermor
Patrick Leigh Fermor
Artikel

Patrick Leigh Fermor

Tijdens de oorlog werkte de Engelse schrijver en avonturier Patrick Leigh Fermor voor een geheime legereenheid op Kreta. Hij zette er in 1944 de ontvoering op touw van de Duitse generaal Heinrich Kreipe. Een spectaculaire operatie, die hem wereldberoemd maakte. Een journalist typeerde Patrick Leigh Fermor als ‘een kruising tussen Indiana Jones, James Bond...

Lees meer
De held van: Gerdi Verbeet
De held van: Gerdi Verbeet
Artikel

De held van: Gerdi Verbeet

Oud-Tweede Kamervoorzitter Gerdi Verbeet is voorzitter van het Nationaal Comité 4 en 5 mei. Ze bewondert Jacoba van Tongeren, de enige vrouw die aan het hoofd stond van een Nederlandse verzetsgroep, om haar ‘dienende’ leiderschapskwaliteiten.   Wanneer maakte u kennis met Jacoba van Tongeren? ‘Bij toeval. Ik ben erg geïnteresseerd in loopbanen van vrouwen, in...

Lees meer
Veel Bulgaren overleven de Jodenvervolging in de Tweede Wereldoorlog.
Veel Bulgaren overleven de Jodenvervolging in de Tweede Wereldoorlog.
Artikel

Bijna alle Bulgaarse Joden overleefden de Jodenvervolging in de Tweede Wereldoorlog

Bulgarije heulde met nazi-Duitsland en had een fascistische regering. Toch overleefden bijna alle Joden er de Jodenvervolging in de Tweede Wereldoorlog. Hoe kon dat? Toen op 1 september 1939 de Tweede Wereldoorlog uitbrak, wilde Bulgarije eigenlijk neutraal blijven. Maar dat kon niet, want Duitsland had grote politieke en economische invloed op het land. De buurlanden...

Lees meer
‘4 en 5 mei moeten alleen over WO2 gaan’
‘4 en 5 mei moeten alleen over WO2 gaan’
Artikel

‘4 en 5 mei moeten alleen over WO2 gaan’

In de stelling reageert een vast panel van historici op een actuele gebeurtenis. Martin Sommer: ‘Wat in de discussie over 4 en 5 mei vaak wordt vergeten, is dat de betekenis van de Tweede Wereldoorlog wezenlijk is veranderd. En vooral dat wijzelf niet meer dezelfde mensen zijn als degenen die de oorlog herdachten...

Lees meer
Truus Wijsmuller
Truus Wijsmuller
Artikel

Truus Wijsmuller

De Duitsers zagen Truus Wijsmuller als een verrückte Holländische. Maar voor duizenden Joodse kinderen was ze hun ‘tante Truus’. Ze organiseerde kindertransporten vanuit het Derde Rijk naar Engeland en redde zo talloze levens. Dit jaar wordt ze geëerd met een documentaire.   De pijn om je kind te laten gaan, is onvoorstelbaar,’ zal moeder Franzi later...

Lees meer
Henk van Randwijk
Henk van Randwijk
Artikel

Henk van Randwijk

Henk van Randwijk was de drijvende kracht achter het illegale blad Vrij Nederland en schreef de beroemde dichtregels ‘Een volk dat voor tirannen zwicht…’. Maar hij kwam niet alleen tijdens de Tweede Wereldoorlog in verzet. Op meer momenten in zijn leven zei hij ‘nee’ tegen de heersende macht. ‘Men moet dit boek niet lezen om letterkundige genoegens...

Lees meer
Joden grepen elke strohalm aan
Joden grepen elke strohalm aan
Artikel

Joden grepen elke strohalm aan

‘Hoe kon de wereld toelaten dat wij, rechtschapen Nederlandse burgers, werden behandeld als uitschot?’ Deze vraag van Holocaust-overlevende Jules Schelvis is het uitgangspunt van een nieuw boek over de vervolging van de Nederlandse Joden, Veel valse hoop. Het is geschreven door de Duitse historicus Katja Happe. Dit artikel krijgt u cadeau van Historisch Nieuwsblad. Kijk hier...

Lees meer
Een balpen bestond nog niet
Een balpen bestond nog niet
Artikel

Een balpen bestond nog niet

Een tv-kijker die in de jaren zeventig zit te zappen? Dat kan niet, want toen was er nog geen afstandsbediening. Toch telt menige roman dit soort onjuistheden. Annegreet van Bergen ontdekte een vreemde fout in een boek van W.F. Hermans. Een van de spannendste romans over de Tweede Wereldoorlog is ongetwijfeld De donkere kamer...

Lees meer
Korea’s oorlogswond
Korea’s oorlogswond
Artikel

Korea’s oorlogswond

Noord-Korea vuurt ballistische raketten af en roept de VS op om te stoppen met militaire oefeningen met Zuid-Korea. Het conflict tussen Noord- en Zuid-Korea heeft wortels in de Tweede Wereldoorlog.

Lees meer
Oostenrijkse elite steunde de aansluiting
Oostenrijkse elite steunde de aansluiting
Artikel

Oostenrijkse elite steunde de aansluiting

Op 12 maart 1938 marcheerden Duitse troepen Oostenrijk binnen. Vanaf dat moment hoorden de twee landen bij elkaar. Volgens de Oostenrijkers hebben ze de Anschluss nooit gewild. Maar is dat wel zo? Oostenrijkers zien zichzelf graag als de eerste slachtoffers van Adolf Hitler. Op 1 november 1943 verklaarden de geallieerden namelijk dat Oostenrijk ‘het eerste...

Lees meer
Terreur op de Coolsingel
Terreur op de Coolsingel
Artikel

Terreur op de Coolsingel

In Rotterdam vond in 1938 een gruwelijke aanslag plaats op een Oekraïense politicus. In het overspannen politieke klimaat speculeerden kranten volop over de dader. Dat kon in elk geval geen Nederlander zijn, meenden ze. Want het kwaad kwam uit het buitenland. Het was mooi zonnig weer op maandag 23 mei 1938. Op de Coolsingel in...

Lees meer