Historisch Nieuwsblad 4 - 2016
Het ware gezicht van de NSB
In november 2015 vertelde historicus Bas Kromhout tijdens de Historisch Nieuwsblad-collegedag Tweede Wereldoorlog over de NSB. Hoe ‘fout’ was deze beweging nu echt? Lees Kromhouts lezing over Mussert en zijn onderschatte groepering terug of bestel nu het nieuwe boek Fout! over dit onderwerp. Het komende uur ga ik u het een en ander vertellen over het bekendste voorbeeld van home...
Film: Trumbo
De heksenjacht van senator Joseph McCarthy op (vermeende) communisten kwam begin jaren vijftig niet uit de lucht vallen. Al in 1938 richtte het Congres de House Un-American Activities Committee (HUAC) op. Eerst richtten de pijlen zich op op nazi-sympathisanten, na de oorlog richtte de HUAC zich op communisten. Angst voor een door Stalin geleide vijfde colonne leidde...
Denemarken in de Tweede Wereldoorlog: film over onbekend verhaal
Een onbekend verhaal over Denemarken in de Tweede Wereldoorlog speelt aan het einde van de strijd. De Deense speelfilm Land of Mine – Under Sandet rakelt een pijnlijke zaak op, waarover lang niet werd gesproken: na de Duitse capitulatie moesten Duitse krijgsgevangenen 2 miljoen (!) landmijnen langs de Deense kust opruimen. Dat was in strijd met de...
Boeken: SPQR – Mary Beard
SPQR (‘Senaat en volk van Rome’) gaat over de groei van Rome van een onbeduidend stadje aan de Tiber tot het centrum van een wereldrijk. Die groei was geen eenzijdige successtory van veroveringen die overal langs dezelfde lijnen plaatsvonden. De inlijving van Noord-Afrika ging bijvoorbeeld heel anders in zijn werk dan die van Germanië of...
Haussmann ontwierp het moderne Parijs
Om vervuilende voertuigen te weren moeten zware auto’s meer parkeergeld gaan betalen in Parijs. In de negentiende eeuw ontwierp George-Eugène Haussmann het populaire centrum van de stad.
Leonardo da Vinci was een geniale uitvinder
Klimaatactivisten hebben soep over de Mona Lisa gegooid. Het schilderij in het Louvre geldt als het belangrijkste kunstwerk van Leonardo da Vinci, die in de Renaissance talloze uitvindingen deed.
Het wonderjaar van Isaac Newton
Volgens onderzoekers zijn de natuurkunde-examens de afgelopen jaren steeds makkelijker geworden. In 1666 ontwikkelde Isaac Newton revolutionaire ideeën over natuurkundige fenomenen.
Handelingsonbekwaamheid van vrouwen
Een vrouw die trouwde bracht tot 1957 een groot offer. Ze verloor haar baan, en had niets meer te zeggen over haar geld en haar kinderen. Ze behield alleen de vrijheid om in haar eentje boodschappen te doen. Koeien die graasden in Vinexloze weilanden, gezinnen die in de schemering een potje mens-erger-je-niet speelden – er...
De rijzende ster van William Shakespeare
William Shakespeare schreef tientallen toneelstukken en verrijkte de Engelse taal met vele nieuwe woorden en uitdrukkingen. Hij geldt als de grootste Britse schrijver ooit. Maar over de man zelf is weinig bekend. Een reconstructie, 400 jaar na zijn dood. Eeuwen na zijn overlijden zorgt William Shakespeare nog steeds voor veel speculatie. Heeft deze tamelijk gewone...
Voorpublicatie: De Roofkoning – Machiel Bosman
In 1688 viel de Nederlandse stadhouder prins Willem III van Oranje Engeland binnen om zijn katholieke schoonvader, Jacobus II, te knechten. En met succes. Hij kreeg de Britse kroon zonder noemenswaardige tegenstand in handen. Het verslag van een verbluffend makkelijke invasie. Hellevoetsluis, oktober 1688 Voor de kust van Hellevoetsluis trekt de vloot zich samen. Er...
De opkomst van de telefoon
Bijna een eeuw lang was de telefoon alleen weggelegd voor de elite. Voor de gewone man was bellen onbetaalbaar. Maar niet iedereen vond dat een punt: je kon best zonder. Op de middelbare school waar een vriend van mij leraar is gelden strikte regels voor het gebruik van mobiele telefoons. Bij overtreding daarvan neemt de...
Column Jaap Scholten over Laci Márffy
Laci Márffy was een nazaat van ‘de grootste Hongaar’. Maar veel minder succesvol, zo merkte Jaap Scholten. Tot driemaal toe verloor Laci zijn familielandgoed. Enkele maanden voor hij stierf liet Laci Márffy mij een foto van zijn grootvader zien. De grootvader, Geza Széchenyi, zag eruit als een gedistingeerde zeerover, een man met een...
Column Annejet van der Zijl: Brieven als historische bron
Steeds minder mensen schrijven nog brieven. De meeste contacten verlopen digitaal. Verliezen historici daarmee een belangrijke bron van informatie? Volgens Annejet van der Zijl loopt het niet zo’n vaart. Het is een van de meest gestelde vragen bij lezingen: is er nog toekomst voor de biografie, als er geen of nauwelijks briefwisselingen...
Opkomst en ondergang van de NSB
Na de Duitse inval in de Tweede Wereldoorlog popelden leden van de NSB om met de oude elite af te rekenen. Ze hoopten alle belangrijke functies zelf in te pikken. Maar dat mislukte en leidde tot veel frustraties. Zo blijkt uit Fout!, een bloemlezing van artikelen uit extreem rechtse oorlogsbladen. Nationaal-socialisten waren revolutionairen. Ze wilden...
Cécile en Elsa – Elisabeth Leijnse
Elisabeth Lejinse heeft voor Cécile en Elsa, strijdbare freules. Een biografie de Libris Geschiedenis Prijs 2016 gewonnen. Lees het juryrapport of bestel dit prijswinnende boek. Zeggen dat de aristocratische zusjes Cécile en Elsa de Jong van Beek en Donk een roerig leven hebben geleid, is een understatement. Cécile (1866) publiceerde in 1897 de nog steeds...
Boeken: Chris Jennings – Paradise Now
De negentiende eeuw was in de Verenigde Staten een gouden tijdperk voor utopisme. Honderden groepen wereldverbeteraars stichtten kleine gemeenschappen waarin ze een perfecte samenleving wilden realiseren. Deze utopisten keerden zich tegen de boze wereld van industrieel kapitalisme, verstedelijking en maatschappelijk verval. Vaak waren ze daarbij geïnspireerd door socialisme of verlichtingsdenkbeelden uit Europa,...
Boeken: Geraldien von Frijtag Drabbe Künzel – Hitler’s broedervolk
Tussen de vijf- en zesduizend Nederlanders trokken tijdens de Tweede Wereldoorlog als kolonisten naar de door de Duitsers bezette Baltische landen, Wit-Rusland en Oekraïne. Boeren, vissers, bouwvakkers, secretaresses, ambachtslieden, ondernemers: allemaal hoopten ze een graantje mee te pikken van de verovering. De nazi’s op hun beurt wilden het veroverde gebied germaniseren en konden de ‘bloedverwante’...
Mijn held: Hans Goedkoop – Sigmund Freud
Historicus, schrijver en presentator Hans Goedkoop, roemt de grondlegger van de psychoanalyse Sigmund Freud. Hij vindt hem de grootste historicus van de negentiende eeuw. Wanneer maakte u kennis met Sigmund Freud? ‘Als student geschiedenis aan de UvA ben ik hem gaan bestuderen door toedoen van hoogleraar Arthur Mitzman. De gepolijste psycholoog Sigmund...
Uw maandelijkse portie geschiedenis
Maandelijks de beste historische artikelen. Bestel nu Historisch Nieuwsblad met korting!