Alle artikelen
In ‘Forum’ discussiëren lezers van Historisch Nieuwsblad over een historische stelling. Deze maand was dat: ‘Nederlandse historici moeten zich bemoeien met het debat over de nationale identiteit.’
Forum
‘Dit overlaten aan schreeuwers is erg gevaarlijk’
door Frans Smits
‘Moet de paus zich bezighouden met de leer van de kerk? Natuurlijk dienen historici een bijdrage te leveren aan de discussie over de nationale identiteit. Dit onderwerp het exclusieve terrein laten voor politici zal slechts leiden tot holle retoriek,’ schrijft J.W.N.M. Stassen. Nee, meent P. Penning: ‘Het hele debat over de nationale identiteit is onzinnig, zonde van de tijd. Identiteit vloeit voort uit zelfvertrouwen, niet uit een gedeeld verleden.’
Bijna 350 lezers deden mee aan het tweede Forum van Historisch Nieuwsblad. De stelling, die verwees naar een artikel van Rob Hartmans in het vorige nummer, luidde: ‘Nederlandse historici moeten zich bemoeien met het debat over de nationale identiteit.’ Hiermee is 82 procent het eens, 13 procent oneens en 5 procent heeft geen mening.
‘Het historisch besef is bij 90 procent van de Nederlanders volkomen onderontwikkeld. Het funeste onderwijsbeleid heeft het volledig weggemaaid en de interesse in geschiedenis vernietigd. Prioriteit lijkt mij eerst dit probleem aan te vatten. Discussies over nationale identiteit blijven anders beperkt tot een elitaire kleine groep en hebben geen invloed op ons maatschappelijk functioneren,’ zegt tegenstander van de stelling F.J. de Graas.
W. Verheijen voegt daaraan toe: ‘Ik ben huiverig voor het begrip nationale identiteit. Wanneer ik de beelden zie van de demonstraties in Belgrado als reactie op de gebeurtenissen in Kosovo, dan deins ik terug. Als deze mensen over een duidelijke nationale identiteit beschikken en daarom zo tekeergaan, wil ik de discussie over onze nationale identiteit niet eens voeren! Ik denk dat Máxima – of degene die haar toespraak geschreven heeft – gelijk heeft: er bestaat geen Nederlandse identiteit, en dat moeten we zo houden.’
En P. Breed concludeert: ‘Aangezien wij op weg zijn naar een Europese identiteit lijkt mij het debatteren over een nationale identiteit achterhaald. Men kan niet multicultureel én nationaal zijn.’
‘Ik hoor de historici hier niet,’ schrijft voorstander L. van Houten. ‘Wat een verschil met omringende landen als Duitsland, Engeland en Frankrijk. Sowieso vind ik dat Nederlandse historici, wellicht met uitzondering van Geert Mak, zich niet manifesteren. Vraag eens een Nederlander naar een bekende historicus. Waarschijnlijk weet hij niet eens dat we die hebben!’
‘Historici kunnen een waardevol tegenwicht bieden aan een wilde roep om een kunstmatige nationale identiteit,’ meent R. van der Heide. ‘Daarom moeten zij zich in het debat mengen. Dit overlaten aan schreeuwers is erg gevaarlijk. De geschiedenis heeft veel te veel voorbeelden waar dat toe kan leiden.’
Ook E.P. Klarenbeek is het met de stelling eens, maar heeft andere argumenten: ‘Nationale identiteit is een belangrijk onderwerp, zeker als we straks in een culturele smeltkroes terechtkomen. Nederlanders moeten weten wat hun Nederlanderschap inhoudt en oog hebben voor hun eigen verleden. Wat mij betreft mogen we op vele dingen uit ons verleden trots zijn, en het zou een goede zaak zijn eens op te houden ons te wentelen in schuldgevoelens. Waarom zouden immigranten ooit hun identiteit inruilen voor de Nederlandse als wij maar blijven zeggen dat onze cultuur en ons verleden weinig voorstelt? Taak voor de historici is de Nederlanders – en niet alleen de “nieuwe medelanders” – historisch besef bij te brengen.’
Veel deelnemers aan het Forum menen dat historici vooral moeten relativeren. N.J. Bos: ‘Dat is geen dankbare positie, omdat er door de polemisten gezocht wordt naar duidelijkheid. Toch blijft het belangrijk te relativeren, vooral als er pertinente nonsens verkondigd worden, bijvoorbeeld over het bestaan van een onveranderlijke nationale identiteit.’
Het laatste woord krijgt G.A. Bijl. Hij wijst op een bekende uitspraak van de Groningse hoogleraar Ernst Kossmann. ‘Nationale identiteit moet je behandelen als een kwal op het strand: met een grote boog omheen lopen.’
De stelling voor volgende maand luidt:
In de Nederlands-Chinese betrekkingen hadden niet de economische belangen, maar de mensenrechten centraal moeten staan.
Dit artikel is exclusief voor abonnees
‘Dit overlaten aan schreeuwers is erg gevaarlijk’
In ‘Forum’ discussiëren lezers van Historisch Nieuwsblad over een historische stelling. Deze maand was dat: ‘Nederlandse historici moeten zich bemoeien met het debat over de nationale identiteit.’ Forum ‘Dit overlaten aan schreeuwers is erg gevaarlijk’ door Frans Smits ‘Moet de paus zich bezighouden met de leer van de kerk? Natuurlijk dienen historici een bijdrage te...
‘De afscheiding van Kosovo was een vergissing’
‘De afscheiding van Kosovo was een vergissing’ Anton van Hooff ‘Als er al sprake is van een vergissing, dan heeft Servië die gemaakt. Kosovo had in het toenmalige Joegoslavië een betrekkelijke autonomie en dat werkte vrij goed. Milošević heeft deze autonomie in 1989 afgeschaft, in het kader van zijn nationalistische politiek. Hij initieerde de “servisering”...
Signalementen
Yvan Vanden Berghe De Koude Oorlog. Een nieuwe geschiedenis (1917-1991) 526 p. Acco, € 39,50Dit is de vijfde en volledig bewerkte druk van een boek uit 1987. Vanden Berghe was hoogleraar diplomatieke geschiedenis aan de Universiteit van Antwerpen. Hij behandelt de Koude Oorlog vanaf de eerste spanningen tussen Oost en West in 1917 tot de...
BOEKEN: Vingers van marsepein – Rascha Peper
Vingers van marsepein heet de roman die Rascha Peper heeft geschreven naar aanleiding van De doodskunstenaar, mijn biografie van de anatoom Frederik Ruysch (1638-1731). De titel wijst er al op: de roman gaat niet in de eerste plaats over Ruysch zelf, maar vooral over de emoties die zijn preparaten oproepen. Frederik Ruysch was wereldberoemd vanwege...
Opeens was er het licht
Opeens was er het licht door Maarten Keulemans Op 11 november 1572 gebeurde er op de binnenplaats van een Deens kasteel iets bijzonders. Na een lange werkdag in de werkplaats van zijn oom keek de jonge edelman Tycho Brahe toevallig omhoog – om te ontdekken dat er een nieuwe ster aan het firmament was verschenen....
Rome’s vader des vaderlands
De biografie Augustus van Anthony Everitt past in een golfje van Angelsaksische blockbus-ters die beogen de klassieke Oudheid te verpakken in a good read. Everitt bevindt zich op bekend terrein: hij doceert visual and performing arts in Nottingham en Londen, maar is vooral bekend als scribent in de Guardian en de Financial Times, en als...
Nederig dienaar van de Kroon
Er was een tijd dat de diplomatie nog een exclusieve zaak was van heren van stand. Lees de biografie van zo’n heer door Bob de Graaff en Elsbeth Locher-Scholten en verbaas je over de vanzelfsprekendheid waarin het leven in de buitenlandse dienst (‘een elitair beroep’, aldus de auteurs) zich in de negentiende en begin twintigste...
Het paradijs op aarde brengen
‘De mens richt nooit zo volledig en zo vrolijk zoveel kwaad aan als wanneer hij dit uit religieuze overtuiging doet.’ Deze gedachte van Blaise Pascal is het motto van de ‘nieuwe geschiedenis’ van het Derde Rijk van Michael Burleigh, die kortgeleden in een Nederlandse vertaling verscheen. En die zou ook het motto kunnen zijn van...
Van der Vlies: Tweede Kamer lijkt wel ‘zooitje ongeregeld’
In de negentiende eeuw werd de Tweede Kamer bevolkt door ‘mannen van gezag’. Tegenwoordig kennen veel parlementariërs de spelregels niet en lijken ze zó van de camping weggelopen, vindt SGP-fractievoorzitter Bas van der Vlies. door Bas Kromhout Op 27 september 1866 nam de Tweede Kamer voor het eerst een motie van afkeuring aan, gericht tegen...
Suzanna Jansen over Het pauperparadijs
Suzanna Jansen schreef een geschiedenis van het armengesticht Veenhuizen, aan de hand van de verhalen in haar eigen familie. Projecten als Veenhuizen hielpen niet, meent Jansen, en ook huidige politici willen het armoedeprobleem soms te snel oplossen. ‘Het kostte mijn familie drie generaties om ons aan de erfenis van de armoede te onttrekken.’ ...
Solidariteit was een groot goed in de jaren 70
In ‘Forum’ discussiëren lezers over een historische stelling. Deze maand was dat: ‘Nostalgie naar de jaren zeventig is misplaatst, want de idealen uit die tijd waren niet haalbaar.’ Solidariteit was een groot goed in de jaren zeventig ‘Het was de mooiste tijd uit de geschiedenis!’ schrijft H. van Oord. Helemaal niet, meent F.J. Bunnik. ‘In...
Nepveteranen
In The Day of the Jackal (1975) weet de potentiële moordenaar van president De Gaulle dicht bij zijn doelwit te komen door zich vakkundig te verkleden als oorlogsveteraan. Dat de aanslag mislukt, ligt niet aan de vermomming van Edward Fox: die is perfect en de politie trapt er daarom in. Het woord ‘veteraan’ bestaat nog...
