Forum

‘We hebben ons gedragen als een verwend jochie dat zijn speeltje kwijtraakte.’ Dat schrijft P.W.J. Joosten naar aanleiding van de stelling: ‘Nederland heeft de dekolonisatie van Indonesië goed afgehandeld.’ Van de 189 deelnemers is 69 procent het daar niet mee eens.

‘Nederland heeft niet gedekoloniseerd, maar is plat gezegd gewoon afgetaaid,’ schrijft L. Janssen. ‘En niet eens uit nobele overtuiging, maar onder druk van de internationale gemeenschap.’ Veel forumdeelnemers schamen zich voor het geweld waarmee Nederland na 1945 probeerde de opstandige Indische kolonie terug in het gareel te krijgen. ‘Nederland moet nog steeds diep door het stof voor de oorlogsmisdaden die tijdens de Politionele Acties zijn begaan,’ aldus I. Kooman.

Volgens H.W. de Nie bleef Den Haag ‘te lang doof voor internationale signalen’ die erop wezen dat de tijd van koloniale wereldrijken voorbij was. Slechts onder druk van de Verenigde Staten wilde Nederland praten over dekolonisatie. Ook J.B. van Deelen vindt dat Nederland ‘veel te lang heeft geprobeerd Indonesië binnen het Rijksverband te houden, terwijl allang duidelijk was dat de Indonesiërs dat niet wilden. Nederland is ook eind jaren dertig niet tegemoetgekomen aan het streven van nationalisten naar meer autonomie en heeft hen zo laten radicaliseren.’

Toen Nederland in 1949 dan eindelijk serieus ging onderhandelen over dekolonisatie, ging er volgens veel deelnemers opnieuw van alles mis. R.N. Rijke vindt het onterecht dat de Republiek Indonesië de staatsschuld van het Nederlandse gouvernement moest overnemen. D.J. Vreeken meent dat ‘een gemenebestoplossing voorhanden was’, als niet ‘de toenmalige regering wilde vasthouden aan een koloniaal bestuur, met de politionele acties als gevolg en daarna de ellende die Nederlanders moesten ondervinden toen ze Indonesië uit gegooid werden’.

Nederland wilde dat Indonesië een federale staat werd, met een zekere mate van zelfstandigheid voor de verschillende eilanden. Volgens L.N. Kuperus had dit moeten worden doorgezet ‘ten gunste van de volkeren buiten Java’. Door het federatieve model los te laten kwamen er ‘te weinig waarborgen voor allerlei minderheden’, vindt ook J.A. Dijkhuis.

H. Hornstra Moedt schrijft: ‘Afspraken die met Indonesische bewind gemaakt zijn over de status van de Molukken en Papoea-Nieuw-Guinea zijn niet nagekomen.’ Maar A. Wuite vindt: ‘Dat Indonesië vrij snel daarna besloot alle delen ondergeschikt te maken aan het centrale bestuur vanuit Java, kan ons niet worden aangerekend.’

Verschillende forumdeelnemers denken vooral dat Nederland niet goed heeft gezorgd voor de soldaten van het KNIL en hun gezinnen toen deze na de soevereiniteitsoverdracht van 1949 naar Nederland kwamen. Onder hen waren veel Molukkers. ‘De Nederlandse regering heeft te weinig gedaan voor de mensen uit Ambon, de Indo’s en de blanke Indische mensen,’ schrijft D.G. Sievers.
Toch zijn er ook respondenten die de Nederlandse dekolonisatiepolitiek verdedigen. ‘Het tijdperk en de omstandigheden boden weinig andere opties,’ meent L. Eijsman. En B. van Houten schrijft: ‘Nederland heeft geen slechter figuur geslagen dan landen als Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk.’

Over het resultaat van de dekolonisatie – de vrije Republiek Indonesië – lopen de meningen uiteen. P.A.P. Strutz vindt dat Nederland ‘een beroerd land heeft achtergelaten’. Volgens N.J. Bos daarentegen is Indonesië ‘een goed functionerende en zelfbewuste staat’ geworden. Een staat bovendien, waar volgens B. van Rijnsoever de inwoners de dekolonisatie beter lijken te hebben verwerkt dan hier te lande. ‘Gek genoeg is er vooral in Nederland veel oud zeer.’

Lees over de Indische partij, die aan de wieg stond van de Indonesische onafhankelijkheidsbeweging, in ons Dossier Dekolonisatie op bladzijde 26.

Aletta Jacobs
In het volgende nummer van Historisch Nieuwsblad staat onder meer een portret van de negentiende-eeuwse feministe Aletta Jacobs. Dit jaar is het negentig jaar geleden dat in Nederland het vrouwenkiesrecht werd ingevoerd. De stelling luidt deze keer:

‘De strijd voor vrouwenrechten is nog net zo belangrijk als in de tijd van Aletta Jacobs.’

Lezers van wie het e-mailadres bekend is bij de redactie krijgen op donderdag 1 juli een verzoek om aan het forum deel te nemen. Dat kan door te klikken op de link in de e-mail. Andere lezers kunnen vanaf die datum terecht op www.historischnieuwsblad.nl. Wilt u worden opgenomen in ons e-mailbestand, stuur dan een bericht naar redactie@historischnieuwsblad.nl.

Eens 13 %
Oneens 69 %
Geen mening 18 %